Bügınde elde 309 su qoimasy bar. Olar ştattyq rejimde jūmys ıstep, menşık ielerı su közderınıŋ qalypty jūmysyn qamtamasyz etu üşın zaŋmen belgılengen qajettı ıs-şaralar ötkızuge mındettelgen. Degenmen su qoimalarynyŋ tek 83-ı ǧana memleket menşıgınde. Onyŋ 34-ı apattyq jaǧdaida dep tanylǧan. Al olardy qalypqa keltıruge qarjy qolbailau bolyp otyr.
Keleşekte elorda halqynyŋ auyzsusyz qaluy mümkın degen qauıp bar. Sebebı Astana nemese Viacheslav su qoimasynyŋ qory jyldan jylǧa azaiyp barady. QR Parlamentı Mäjılısınıŋ otyrysynda deputat Şäkır Hahazov osyndai mäselenı köterdı.
Jarty ǧasyr būryn salynǧan su qoimasy 300 myŋ adamǧa şaqtalǧan. Al Nūr-Sūltan tūrǧyndarynyŋ sany qazır būdan tört ese asty. Osy tūsta deputat auyzsu tapşylyǧyn boldyrmau üşın sumen jabdyqtaudyŋ qosymşa közderın tabudy ūsyndy.
Köptegen elordalyqtardyŋ aituynşa, qūbyrdan aqqan su ışuge jaramsyz, hlordyŋ dämı bar nemese sary su aǧady. Bıraq aldaǧy uaqytta sudyŋ sapasy ǧana emes, kölemı de özektı mäselege ainaluy äbden mümkın.
– Bügınde elorda men qala maŋyndaǧy eldı mekenderdıŋ tūrǧyndary su tapşylyǧyna şaǧymdanady. Qalanyŋ köptegen audandarynda sumen jabdyqtau kolonkalar arqyly jürgızıledı. Al keibır tūrǧyn üi keşenderınde aǧatyn sudyŋ jaǧymsyz iısı bar jäne mūnyŋ bärı bızdıŋ respublikamyzdyŋ astanasynda,– dedı QR Parlamentı Mäjılısınıŋ deputaty Şäkır Hahazov.
Deputat osy mäselelerdı aityp, Premer-ministr Asqar Maminge saual joldady. Elımızdıŋ bas qalasy märtebesın alǧannan keiın Nūr-Sūltandaǧy tūrǧyndar sany 1 mln 200 myŋǧa jettı. Şaharda «Astana su qoimasynan» basqa sumen jabdyqtau közı joq. Sondyqtan auyzsu tapşylyǧy bolmau üşın deputat qazırden bastap äreket etuge şaqyrady.
– Ol üşın Ertıs suyn elordaǧa tartu kerek, – deidı Şäkır Hahazov. – Ertıs suyn Sätpaev atyndaǧy arnadan su jıberu arqyly tasymaldau üşın jaŋa su tartqyş salu kerek. Būǧan balama joq. Eger bız alda kürdelı problemalarǧa tap bolǧymyz kelmese, qūrylys turaly şeşımdı bügıngı künı tez arada qabyldauymyz kerek. Qazırgı uaqytta jobanyŋ tehnikalyq-ekonomikalyq negızdemesı äzırlendı. Ol memlekettık saraptamanyŋ oŋ qorytyndysyn aldy. Bıraq osy uaqytqa deiın älı ıske asyrylǧan joq. Osy mäselege bailanysty bız su resurstary komitetıne habarlastyq. Onda qosymşa su közınıŋ qūrylysy keler jyldyŋ aiaǧynda nemese 2022 jyly bastalatynyn alǧa tartty…
– Jobany ıske asyru boiynşa tehnikalyq-ekonomikalyq negızdeme äzırlendı. Biyl respublikalyq biudjetten osy jobanyŋ jobalau smetalyq qūjattaryn äzırleuge 250 million teŋge bölındı. Joba ekı jylǧa arnalǧan. Kelesı jyldyŋ aiaǧyna deiın osy jobalau smetalyq qūjattama daiyn bolu kerek. Kelesı jyldyŋ aiaǧyna qarai törtınşı toqsanda qūrylysty bastaimyz ba degen josparymyz bar. Bolmaǧan jaǧdaida 2022 jyldyŋ basynan bastap kırısemız. Joba üş kezeŋnen tūrady. Bırınşı kezeŋde arnany tazalau jūmystary jürgızıledı. Ekınşısınde ūzyndyǧy 105 km su tartqyştyŋ bır tarmaǧy salynady jäne ekı sorǧy stansasy jaŋartylady. Üşınşı kezeŋde ekınşı su tartqyş salynady, – deidı QR AŞM Su şaruaşylyq qūrylystaryn damytu jäne paidalanu basqarmasynyŋ basşysy.
Sätpaev atyndaǧy arnanyŋ 22 sorǧyş stansasy bar, sonyŋ osy jerdegı Qaraǧandy oblysynda ornalasqan 19-stansasynan bastap Ertıs özenıne deiıngı qaşyqtyǧy 105 şaqyrym bolady. Komitet «äzırge Astana su qoimasy qalany auyzsumen tolyq qamtamasyz ete alady» dep sendırude. Qoimanyŋ kölemı 411 million tekşe metr bolsa, qala halqy jylyna 90 million tekşe metrge deiın su tūtynady. Bıraq mamandardyŋ boljauynşa, 2030 jylǧa qarai būl körsetkış 165 million tekşe metrge jetpek.
Onyŋ üstıne Qazaqstan su qory boiynşa Reseiden, Qytaidan jäne Ortalyq Aziia elderınen keletın su joldaryna täueldı ekenın bılemız. Bıraq jer üstındegı aşyq su qoimalarynan basqa, jerasty qorlaryn da paidalanu joldary bar. Köŋılge medet eterlıgı – respublikanyŋ jerasty su resurstarynyŋ mol ekendıgın aita ketkenımız jön. Jerasty sularynyŋ anyqtalǧan qorlary 15,8 tekşe şaqyrymdy qūraidy, qazırgı künı onyŋ 2,6 tekşe şaqyrymy paidalanylady. Jerasty sularynyŋ bastaulary öte ärkelkı ornalasqan. Su qorlarynyŋ 63 paiyzdan astamy respublikanyŋ oŋtüstık-şyǧys bölıgınde jatyr. Būl sular öte mineraldy bolǧandyqtan jäne öte tereŋde ornalasqandyqtan şaruaşylyq üşın paidalanuǧa qiyndyq tuǧyzady. Bolaşaqta olar respublikanyŋ su qajettılıkterınıŋ 25 paiyzyn qamtamasyz etuı mümkın.
Elımızde paidalanylatyn jerasty sularynyŋ 52 paiyzy şaruaşylyq-auyzsu maqsatynda, 22 paiyzy tehnikalyq maqsatta, 9 paiyzy jer suǧaru üşın jäne 7 paiyzy jaiylymdardy sulandyru üşın ıske jaratylady. Respublikanyŋ 69 qala men 4000 -nan asa eldı mekenderı, 100-den asa öndırıstık käsıporyn jerasty sularymen qamtamasyz etılgen, onymen 90 myŋ gektarǧa deiıngı jerler suǧarylady. Jerasty sularyn paidalanu ülesı respublikamyzda anyqtalǧan qorlardyŋ 15, 6 paiyzyn, al jalpy tabiǧi sulardy paidalanudyŋ 7, 5 paiyzyn qūraidy.
