Ermek OSPANOV, Astana qalasy Jūmyspen qamtu, eŋbek jäne äleumettık qorǧau basqarmasynyŋ basşysy: JŪMYSSYZDYQTYŊ EŊ TÖMENGI DEŊGEII – ASTANADA

Jūmyssyzdyq deŋgeiı tömendep keledı

– Biyl qanşa adam jūmyspen qamtyldy? Jūmyssyzdyq deŋ­geiı ötken jyldarmen salys­tyrǧanda qanşa paiyzǧa tüstı?
– Bügıngı künı elordanyŋ eŋbek naryǧyndaǧy jaǧdai tūraqty. Jūmyssyzdyqqa qarsy küres boiynşa belsendı şaralardy qoldanu jūmyssyzdyq deŋgeiın tömendetuge mümkındık berdı. 2016 jyldyŋ ekı toqsanynda jūmyssyzdyq deŋgeiı 4,7 pa­iyzdy qūrady (2014 jyldyŋ osy kezeŋımen salystyrǧanda – 5,2 paiyz, 2010 jyly – 6,2 paiyz).

Elorda jūmyssyzdyqtyŋ tömen deŋgeiımen köşbasşy pozisiiasyn ielendı, atalǧan körsetkış respublikalyq körsetkışten 0,3 paiyzǧa tömen.

Elordadaǧy eŋbek naryǧy jaǧ­daiynyŋ tūraqtylyǧy şeŋberınde Astana qalasynyŋ hal­qyn jūmyspen qamtuǧa järdemdesudıŋ 2016 jylǧa ar­nalǧan keşendı jospary bekıtılıp, onyŋ negızınde jūmyssyzdardy, onyŋ ışınde halyqtyŋ nysanaly toptaryn jūmyspen qamtu bo­iynşa şaralar qarastyrylǧan. Memlekettık kömek körsetu şaralarymen 16640 adam qam­tylu josparlanǧan. Bügıngı künı keşendı jospar 98,7 paiyz oryndaldy.

Bügınde jūmyspen qamtu mäselelerı jönınde 9964 adam sūranys jasady, jūmys­syzdyqtan äleumettık qorǧau şaralarymen 7980 adam qam­tyldy. Jūmyspen qamtu or­ganynyŋ yqpal etuımen 5725 adam jūmysqa ornalasty nemese jalpy sūranys jasaǧandardyŋ 57,5 paiyzyn qūrady, onyŋ ışınde 111 adam äleumettık jū­mys oryndaryna jäne 544 oqu oryndarynyŋ tülekterı jas­tar praktikasyna jıberıldı. Qoǧamdyq jūmystarǧa 1632 adam qatysuda jäne käsıbi daiarlaudan 623 adam ötude.

Elorda halqyn jūmyspen qamtamasyz etudı jaqsartu maq­­satynda Astana qalasy äkımdıgımen «Jūmyspen qamtu – 2020 jol kartasy» baǧ­darlamasyn ıske asyru bo­iynşa da belsendı jūmystar jürgızılude. Aǧymdaǧy jylda atalǧan baǧdarlama ekı baǧyt boiynşa jüzege asyrylady: «İnfraqūrylymdy jäne tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyqty damytu esebınen jūmyspen qamtudy qamtamasyz etu» jäne «Jūmys beruşınıŋ qajettılıgı şeŋberınde oqytu jäne qonys audaru arqyly jūmysqa ornalasuǧa järdemdesu».

Baǧdarlamanyŋ «İnfraqūry­lymdy jäne tūrǧyn üi-kommu­naldyq şaruaşylyqty damytu esebınen jūmyspen qamtudy qamtamasyz etu» baǧytyna 53 jobany ıske asyru üşın 1133 jūmys ornyn qūru josparlanǧan bolatyn (onyŋ ışınde Jūmyspen qamtu ortalyǧynyŋ joldamasy boiynşa 577 adam). Bügıngı künı 45 jobany ıske asyru boiynşa jūmystar jürgızılıp, Jūmyspen qamtu ortalyǧy arqyly 502 adam jūmysqa ornalasty. «Jūmys beruşınıŋ qajettılıgı şeŋberınde oqytu jäne qonys audaru arqyly jūmysqa ornalasuǧa järdemdesu» baǧyty şeŋberınde 811 adamdy qamtu qarastyrylǧan. Esep beru kezeŋınde memlekettık kömek körsetu şaralarymen 836 adam qamtylǧan.
Jyl basynan berı elordada jūmyssyzdarǧa arnalǧan 9 bos jūmys oryndary järmeŋkesı, onyŋ ışınde mümkındıgı şekteulı tūlǧalardy, äielderdı jäne jas­tardy jūmysqa ornalastyru boiynşa nysanaly järmeŋkeler ötkızıldı. Sonymen qatar, qala­nyŋ oqu oryndarynyŋ tülekterın jūmysqa ornalastyru boiynşa järmeŋkeler ūiymdastyryldy.

Eŋbek qauıpsızdıgı – erekşe baqylauda

– Mümkındıgı şekteulı jandardy eŋbekpen qamtu qalai jürgızılıp jatyr?
– Astana qalasynyŋ Jūmyspen qamtu, eŋbek jäne äleumettık qorǧau basqarmasy jūmysynyŋ maŋyzdy baǧyttarynyŋ bırı mümkındıgı şekteulı adamdardy memlekettık qoldau boiynşa jūmys, olardy jūmysqa ornalastyruǧa järdemdesu jäne oǧan qoǧamdyq ömır süruge tartu bolyp tabylady. 2016 jylǧa arnalǧan Astana qalasynyŋ halyqty jūmyspen qamtu boiynşa keşendı jos­pary şeŋberınde mümkındıgı şekteulı adamdardy jūmysqa ornalastyru jäne äleumettık beiımdelu jūmysyn küşeitu boiynşa şaralar qarastyryldy jäne 460-tan astam adamdy qamtu josparlanǧan.

Jyldyŋ basynan jūmys ızdep, 416 mümkındıgı şekteulı jandar habarlasty, jūmyssyzdyqtan äleumettık qorǧau şaralarymen 493 adam qamtyldy, onyŋ ışınde 189 adam jūmysqa ornalastyryldy (onyŋ ışınde jastar täjıribesıne – 4 adam, äleumettık jūmys oryndaryna – 16 adam), qoǧamdyq jūmystarǧa kırıskenı – 299 adam, käsıptık oqudan ötkenı – 5 adam.

– Öndırıstegı jazataiym oqiǧalar azaidy ma? Jalpy eŋbek qauıpsızdıgın küşeitu üşın qandai ıs-şaralar jasalyp jatyr?
– Ötken jyldyŋ osy kezeŋı­men salystyrǧanda 9 ai ışınde 2015 jyly 57 jazataiym oqi­ǧadan 2016 jyly 45 jazataiym oqiǧaǧa deiın öndırıstık jaraqat alu tömendedı. Auyr jaǧdailardyŋ sany 2015 jyly 40 jaǧdaidan 2016 jyly 26 jaǧdaiǧa deiın azaidy. Ölımge äkep soqqan jaǧdailardyŋ sany 2015 jyldyŋ ūqsas kezeŋı deŋgeiınde – 21 jaǧdaida qaldy.

Qabyldanǧan şaralardy aitsam, eŋbek qauıpsızdıgı jäne eŋbektı qorǧau tehnikasyn būzǧany üşın 19 qūrylys obektısı toqtatyldy. Eŋbek zaŋnamasyn qūqyqtyq nasi­hattau maqsatynda 2016 jyl­dyŋ aǧymdaǧy keze­ŋınde bū­qa­­ralyq aqparat qūral­da­rynda memlekettık eŋbek ins­pek­torlarynyŋ 5 ret söz söileu ūiymdastyryldy. Mem­le­kettık eŋbek inspektorlary qalanyŋ prokuraturasymen bırlesıp, öndırıstık jaraqat aludy tö­mendetu maqsatynda qūrylys alaŋdaryna barumen, eŋbek qauıpsızdıgı jäne eŋbektı qorǧau salasyndaǧy zaŋnamany tüsındıru boiynşa eŋbek ūjymdarymen 3145 adamdy qamtyǧan 85 kezdesu ötkızıldı.

Eŋbek qauıpsızdıgı jäne eŋbektı qorǧau mäselelerı boiynşa qūrylys kompaniialary men öndırıstık käsıporyn basşylaryn jäne jauapty tūlǧalardy tartumen, müddelı memlekettık organdardyŋ qatysuymen 7 mäjılıs ötkızıldı.

Memlekettık eŋbek inspektorlary Astana qalasynyŋ käsıporyndarynda Qazaqstan Respublikasynyŋ eŋbek zaŋnamasyn būzu jäne öndırıs­tık jaraqat aludyŋ aldyn alu boiynşa 38 seminar öt­kızıldı. Äleumettık ärıptestık jäne äleumettık jäne eŋbek qatynastaryn retteu jönındegı üşjaqty qalalyq komissiianyŋ jūmysy küşeitıldı, onda öndırıste bolǧan auyr jäne ölımge äkelıp soqqan jaza­taiym oqiǧaǧa jol bergen käsıp­­oryn basşylarynyŋ esep­terı tyŋdalady. Äleumettık ärıp­testık jäne äleumettık jäne eŋbek qatynastaryn retteu jö­nındegı üşjaqty qalalyq komissiianyŋ otyrysynda 2017-2019 jyldarǧa arnalǧan Astana qalasynda eŋbek qauıpsızdıgı men eŋbektı qorǧaudy qamtamasyz etu boiynşa «Qauıpsız eŋbek» baǧdarlamasy äzırlendı jäne maqūldandy. Basqarmada tolyq kölemde internet resurs jūmys ısteidı. Derekterdıŋ jinaqtaluy boiynşa aqparat saitta ornalas­tyrylady.

Äleumettık järdemaqylar men jobalar

– Jyl basynan berı qanşa adamǧa äleumettık kömek körse­tıldı?
– Äleumettık qoldaumen 130 000 adam qamtylady, onyŋ ışınde 68 631 zeinetker, ŪOS ardagerlerı –153. 20 265 – müm­kındıgı şekteulı jan, onyŋ ışınde balalar – 3624; 7 097 – köpbalaly otbasylar, 4 103 – köpbalaly analar.

Astana qalasy äkımdıgımen 2004 jyldan bastap jalpy bilim beretin qala mektepterınıŋ tülekterine, onyŋ ışınde tūldyr jetımderge, bala jasynan mügedekterge, balalar üiı tülekterıne, ata-anasynyŋ qamqorlyǧynsyz qalǧan bala­larǧa, köpbalaly otbasy balalaryna oqu aqysyn töleu üşin eŋbek naryǧynda sūranysqa ie mamandyqtar boiynşa oqu üşın Astana qalasy äkımınıŋ jalpy bilim granttary berıledı.
2015-2016 oqu jyldarynda äkımnıŋ jalpy bilim granttary boiynşa 81 student oqularyn jalǧastyruda. 2016 jyldyŋ 1 qyrküiegı jaǧdaiy boiynşa jalpy bilim beretin mekteptıŋ 20 tülegıne, onyŋ ışınde tūldyr jetımder ışınen 1 adamǧa, köp balaly otbasylar ışınen 19 adamǧa äkımnıŋ jalpy bilim granttary berıldı. Osy ıspettı şaralar jeterlık.

– Qandai äleumettık jobalar jüzege asty?
– Aǧymdaǧy jyly memlekettık äleumettık tapsyrys şeŋberınde Astana qalasynyŋ Jūmyspen qamtu, eŋbek jäne äleumettık qorǧau basqarmasy 14 ÜEŪ-men 15 äleumettık jobany jüzege asyrdy. Solardyŋ bırın aita ketsem, 1340 mümkındıgı şekteulı tūlǧaǧa, onyŋ ışınde 522 balaǧa «İnvataksi» qyzmetın körsetu boiynşa 3 ükımettık emes ūiymmen bırlesken jūmysty qolǧa aldyq. Basqarma qoǧamdyq instituttar özara qarym-qatynasy jaǧdaiynda äleumettık jäbırlengen toptardy qoldauǧa qatysty jūmystar da jalǧasuda.
– Äŋgımeŋızge raqmet!

Orynbek PAZYLOV