Fransiia astanasynyŋ qaq ortasyndaǧy Pale Roial alaŋynda, esıgınıŋ aldynan turist üzılmeitın, Kapetingter äuletınen bergı közdıŋ qaraşyǧyndai saqtalǧan eskılıktı öner jäne tarihi jauharlarymen äigılı Luvr aldynda sänı men saltanaty jarasqan qazaq auyly qazdai tızılıp qona qaldy. İä, būl – Senadan at suarǧan qazaqtyŋ dostyq daŋǧylymen köşelı köş tüzep, mūrapaly top bastaǧan aituly sapary. İä, būl – älemnıŋ men degen elderımen meimandos köŋılde ızettesken Astananyŋ Parijdegı künderı.
Osynau künde bola bermeitın şaranyŋ saltanatty aşyluyna qazaqstandyq delagasiiany bastap barǧan Astana qalasy äkımınıŋ orynbasary Aida Balaeva, Parijdıŋ Bırınşı okrugınıŋ merı Jan-Fransua Legare jäne Qazaqstannyŋ Fransiiadaǧy Tötenşe jäne ökılettı elşısı Nūrlan Dänenov qatysty.
Parij – älemnıŋ jūmbaq ta taŋǧajaiyp qalalarynyŋ bırı. Köne köşelerı men ǧimarattarynyŋ tas qabyrǧalarynda tarpaŋ tarihtyŋ soraby men baǧzydan üzılmegen ülken mädeniettıŋ ruhy sezılıp tūratyn Parij bızge osyndai äser beredı. Äsılı, būl hat tanuǧa jaraǧan bala künımızden basymyzǧa jastanyp oqyǧan Viktor Giugonyŋ suretteuındegı qisyq auyz Kvazimodasy men aidai sūlu Esmeraldasy, Onore de Balzaktyŋ saqalyna deiın saraŋ Gobsegı, Giustav Floberdıŋ baqytsyz Bovariı, nesın aitasyz, Jiul Vern, Antuan de Sent-Ekziuperi, Alber Kamiu siiaqty sözden suret salǧan älemdık ädebiet klassikterınıŋ şyǧarmalarymen äbden tanys obrazdardy oiǧa oraltqan şahar ǧoi. Älbette, oǧan fransuzdardyŋ maqpal dausymen yntyqtyrǧan Edit Piaf, Şarl Aznavur, Djo Dassen, Mirei Mate, ötken jyly ǧana astanalyq önersüier qauymdy süikımdılıgımen süisındırıp, köŋılge şoq salatyn änderımen kömıp ketken Patrisiia Kaasty qosyŋyz.
Bıraq būl bızdıŋ qart Europanyŋ qaq ortasyndaǧy Fransiia turaly maǧlūmatymyzdyŋ äşeiın bır ūştyǧy ǧana eken. Osynau taŋǧajaiyp elge ūşaqtan tüsıp tabanymyz tigende, ūşpa köŋılımız bırtürlı qanattanyp, Parijdıŋ köne köşelerı men qazırgı köz süisınerlık kelbetınen bır jarasymdylyq ızdeidı. Aitalyq, aumaǧy at şaptyrym orta ǧasyrlyq sarailar būl jerde äsıre zamanaui eŋselı ǧimarattarmen üilesım tapqan, kölıgı men kısısı özendei jöŋkılgen keŋ arnaly köşeler tynyştyqta tūiyqtalǧan tar oramdardy köktei ötedı. Äne, salonnan jaŋa şyqqandai jarqyraǧan jaŋa avtolarmen jarysa syny da, syry da ketpegen retrokölıkter syŋǧyrap ketıp barady.
Köŋıldı şuaqty künnıŋ şūǧylasyndai türlendırgen osynau körınısterdıŋ arasynda Parij jūrtynyŋ maŋǧaz moinyn būrǧyzǧan, jürısınen jaŋyldyryp jaqyn kelıp körgızgen ekzotikalyq körınıs – qazaqtar tıkken etnoauyl desem, artyq aitqandyq emes. Aq tuyrlyqty kiız üiler, yrǧaqty altybaqandar, balǧasyn tyqyldatyp äşekei soǧyp otyrǧan qolönerşıler, änşıler men bişıler, qonaqtardy qarsy alǧan almadai arular men eŋsegei jıgıtter jaziraly daladan Sena boiyna ǧaiyptan taiyp ornai salǧandai.
Saltanatty şaranyŋ aldynda Parijdıŋ Bırınşı okrugınıŋ merı Jan-Fransua Legare, Qazaqstannyŋ Fransiiadaǧy elşısı Nūrlan Dänenov, Astana qalasy äkımınıŋ orynbasary Aida Balaeva jäne Parijdıŋ basqa da okrugterınıŋ merlerı men türlı elderdıŋ diplomattary syndy syily qonaqtar etnoauyldy aralap, kiız üiımızdıŋ bai jasauymen, zergerlerdıŋ būiymdarymen tanysyp, ūlttyq dämnen auyz tidı.
Däl osy kezde Astana filarmoniiasynyŋ ūlt aspaptar orkestrınıŋ oryndauynda qazaqtyŋ syrly sazy tögılıp tūrdy. Saltanatty aşylu kerbez sūlulardyŋ ädemı biımen aişyqtaldy.
Jiylǧan jūrt aldynda söz alǧan Qazaqstannyŋ Fransiiadaǧy Tötenşe jäne ökılettı elşısı Nūrlan Dänenov ekı eldıŋ arasyndaǧy qarym-qatynastyŋ tarihi bastauyna toqtalyp, qazırgı jai-küiımen tanystyra kettı. Qos eldıŋ beibıtsüigış saiasaty, Fransiianyŋ qoldauy arqasynda Qazaqstannyŋ älemdık qoǧamdastyqqa qarai jasaǧan qadamdary turaly baiandady.
Al, Astana qalasy äkımınıŋ orynbasary Aida Balaeva etnoauyl qazaq halqynyŋ mäiektı mädenietı men bai salt-dästürın, tarihi mūrasyn tanystyrudy maqsat tūtatynyn aitty. Sosyn Qazaqstan bügınde Ūly Jıbek jolyn qaita jaŋǧyrtyp, Batys pen Şyǧysty bailanystyratyn auqymdy tranzittık jobany jüzege asyryp jatqandyǧynan mol maǧlūmat bere kettı.
Parijdıŋ Bırınşı okrugınıŋ merı Jan-Fransua Legare öz sözınde şaranyŋ joǧary deŋgeide ūiymdastyrylǧanyn aityp, el men eldıŋ, qart qūrlyqtyŋ ekı türlı tarabynda jatqan halyqtardy bır-bırımen tanystyrǧan mūndai şaranyŋ maŋyzdylyǧyn eskere kettı.
Mse Jan-Fransua Legare öz äserın qazaqstandyq tılşılermen de bölıstı:
– Men bügın Parij törınde qazaqstandyq qonaqtardy kütkenıme bek quanyştymyn. Osynau şarany ūiymdastyruǧa ekı tarap ta şyn nietımen kırıstı. Fransuzdar keŋ dalany at tūiaǧymen dübırletken erkın qazaqtyŋ mädenietımen jan-jaqty tanysa alatyn boldy, – dedı.
Astanadan attanǧan delegasiiany Parij törıne bastap barǧan Aida Ǧalymqyzynyŋ aituynşa, ekı kün boiy ötetın mädeni-köpşılık şaralarǧa jergılıktı jūrtşylyqtyŋ köp jinalatynyn merekenıŋ bastamasynan-aq aŋǧaruǧa bolady. Parijdıkterdıŋ aldynda Astana qalalyq memlekettık filarmoniiasy, «Terra», «Tūran», «Şalqyma» bi ansamblderı öner körsetedı. Parijdegı mädeni künder 2 qaraşada «Opera Bastiliiada» öner şeberlerınıŋ qatysuymen ötetın «Aziia dauysy» gala-konsertımen aiaqtalady.
«Sondai-aq, aldaǧy jeltoqsan aiynda Qazaqstanǧa ıskerlık saparmen Fransiia Prezidentı Fransua Olland keledı dep kütılıp otyr. Özderıŋız bılesızder, Fransiiamen bırlesken bırqatar ırı jobalar jüzege asyryluda. Mysaly, Gustav Russi atyndaǧy onkologiia institutynyŋ himiialyq zerthanasymen qarym-qatynasty nyǧaituǧa küş saludamyz. Osy saparymyzda Fransiianyŋ «EKSPO-2017» halyqaralyq mamandandyrylǧan körmesıne qatysu mäselesı de talqylanady» dedı Aida Ǧalymqyzy.
P.S: Parij törınen auyz toltyryp aitar jaŋalyqtarymyz osymen tügesılmeidı. Astana künderı jalǧasuda. Oqyrmandarymyzdy aldaǧy nömırlerde taǧy da habardar qylamyz.
Nūrǧali ÄBILDAEV,
arnaiy «Astana aqşamy» üşın Parijden
