Qalanyŋ damuyna tıkelei qatysamyz

Nūr-Sūltan qalasy mäslihatynda tört tūraqty komissiia belsendı jūmys ıstep jatyr. Būl komissiialardyŋ ärqaisysynyŋ öz baǧyty bar. Deputattar da mamandyqtary men qyzmetterıne qarai bölıngen. Bız osy joly zaŋdylyq, qūqyqtyq tärtıp jäne qoǧammen jūmys mäselelerı jönındegı tūraqty komissiia töraǧasy, zaŋ ǧylymdarynyŋ kandidaty Qaiyrly TAUKENDI äŋgımege tarttyq. Ol atalmyş komissiianyŋ bır jyl ışınde atqarǧan ısterı jaiynda aityp berdı.– Qaiyrly Ke­ŋes­­bek­ūly, özıŋız basqaratyn komissiia qūramymen tanystyrsaŋyz…
– Zaŋdylyq, qūqyqtyq tärtıp jäne qoǧammen jūmys mäselelerı jönındegı tūraqty komissiia qūramyna deputattar Erlan Sydyqov, Mūhtar Töleutaev, Zäure Jüsıpova jäne Gülnar Danbaeva kıredı. Tūraqty komissiia müşelerı qalada ötetın barlyq ıs-şaralarǧa belsendı qatysady. Üilestıru keŋesterınıŋ, qala äkımdıgı janyndaǧy vedomstvoaralyq komissiialardyŋ müşelerı bola otyryp, qalanyŋ damuyna tıkelei atsalysady. Elordanyŋ äleumettık-ekonomikalyq ömırıne, qala tūrǧyndarynyŋ ömır süru deŋgeiın jaqsartuǧa ülken üles qosady.
– Älemdı jailaǧan ındet biylǧy köktemde elımızge de jettı. Mıne, jarty jyldan asty, karantin jaǧdaiynda ömır sürıp jatyrmyz. Pandemiia jūmystaryŋyzǧa kedergı keltırgen joq pa? Jalpy, küz – qorytyndy jasaudyŋ kezeŋı ǧoi. Aiaqtaluǧa jaqyn qalǧan jylda atqarǧan ısterıŋızdı bır qorytyndylap ötseŋız…
– Ras, osy jyl bärımız üşın auyr boldy. Bıraq qysyltaiaŋ şaqqa qaramastan, jūmysymyz qalypty jaǧdaida jürgızıldı. Byltyrǧy qyrküiekten osy qyrküiekke deiın özım jetekşılık etetın komissiia 14 otyrys ötkızıp ülgerdı. Sonyŋ ışınde Qazaqstan Respublikasynyŋ Qaruly Küşterıne jastardy şaqyru qalai ūiymdastyrylyp jatqanyn, «2023 jylǧa deiın Nūr-Sūltan qalasynda aula klubtaryn damytu» tūjyrymdamasynyŋ jobasyn qaradyq. Kämeletke tolmaǧandar arasyndaǧy qūqyq būzuşylyqtardyŋ profilaktikasy men balalardyŋ qadaǧalausyz jäne panasyz qaluynyŋ aldyn alu, elorda aumaǧynda köşı-qon prosesterın retteu mäselelerı nazarymyzda boldy.
– Osy jūmystarda qandai mäselelerge köŋıl böldıŋızder?
– Deputattar äskerge şaqyryluşylardy üş mezgıl tamaqpen qamtamasyz etuge bastama köterıp, keibır aula klubtarynyŋ tūrǧyn üilerdıŋ jertölelerınde jäne astyŋǧy qabattarynda ornalasuy saldarynan sanitarlyq-epidemiologiialyq talaptarǧa qaişy keletındıgıne nazar audardy. Aula klubtarynyŋ kadrlyq qūramyndaǧy daǧdarysqa da toqtalyp, senbı men jeksenbı künderı orta mektepterde klubtardyŋ jūmysyn ūiymdastyru­dy ūsyndy.
– Elorda halqynyŋ sany jyldan-jylǧa artyp keledı. Bas qalaǧa köşıp jatqan adamdardyŋ sany öte köp. Köşı-qon mäselesın qaraǧandaryŋyz bar eken. Qandai qorytyndyǧa keldıŋızder?
– Köşı-qon qyzmetı 73266 adamdy ūlttyq pasport jäne jeke kuälıktermen qūjattandyrǧan. 686 azamatqa Qazaqstan ­Respublikasynan tys jerlerge tūraqty tūruǧa rūqsat bergen. 948 adam Qazaqstan Respublikasynyŋ azamattyǧyn alyp, 904 şeteldık elımızde tūraqty tūruǧa qaldyrylǧan. Olardyŋ 643-ı – qandastarymyz.
Qalanyŋ qyzmet körsetu ortalyqtarynda Qazaqstan Respublikasynyŋ azamaty retınde 68598 tırkeldı. ­Qazaqstan Respublikasynyŋ azamattyǧynan 14622 adam şyǧaryldy. 18838 azamat tūrǧylyqty jerı boiynşa uaqytşa tırkeuge alyndy. 2020 jyldyŋ 6 aiynda şeteldıkterdıŋ Qazaqstanǧa kıruı boiynşa 1947 şaqyru qaǧazy resımdeldı. Sonyŋ ışınde 1 809 – zaŋdy tūlǧa, 138 – jeke tūlǧa. Ärtürlı sanattaǧy 2838 viza resımdelıp, berıldı.
Köşı-qon qyzmetınıŋ äkımşılık jäne materialdyq-tehnikalyq bazasy qazırgı zamanǧy standarttar men talaptarǧa säikes emestıgın, jūmys bölmelerınıŋ joqtyǧyn jäne elordanyŋ Köşı-qon qyzmetı ortalyǧy ǧimaratynda negızgı sanitarlyq-gigienalyq normalardyŋ būzylǧandyǧyn anyqtadyq.
– Kämeletke tolmaǧandar arasyndaǧy qūqyq būzuşylyqtardyŋ aldyn alu mäselesın qaradyq dep aittyŋyz. Būl tarapta qandai tüitkılder bar?
– Bırınşıden, mektep inspektorlarynyŋ jetıspeitındıgınen «qiyn» jasöspırımderge baqylau älsıregenın baiqadyq. Bügıngı künı elordada 182 myŋnan asa oquşy bar. Olar jalpy bılım beretın 117 mektepte oqytyluda. Sonyŋ ışınde 17 orta bılım beru orynynda mektep inspektory mülde joq.
Ekınşıden, profilaktika mäselelerı boiynşa vedomstvoaralyq yntymaqtastyq älı tiıstı deŋgeide jolǧa qoiylmaǧanyn aitu kerek.
Üşınşıden, ūrlyqtyŋ aldyn alu jäne boldyrtpau maqsatynda barlyq bılım beru oşaqtarynda beinebaqylau jüiesı men turniketter ornatylmaǧan.
Tūraqty komissiianyŋ bastamasymen qalalyq mäslihattyŋ sessiiasynda Nūr-Sūltan qalasynda memlekettık jastar saiasatyn ıske asyru mäselesı qaraldy. Onyŋ aldynda osy mäsele boiynşa «Deputat künı» ūiymdastyryldy. Sessiia­ǧa daiyndyq kezeŋınde elordadaǧy «Jasqanat», «Şaǧala» jäne «Bäiterek» sekıldı bırqatar aula klubtaryn, «IHUB», «IQ» jäne «ASTANAHUB» kovorking ortalyqtaryn araladyq.
– Aula klubtarynyŋ tüitkılderın aittyŋyz. Kovorking ortalyqtarynyŋ jaǧdaiy qalai eken?
– Kovorking ortalyqtaryna barǧan kezde jaŋa qūrylymdyq alaŋdardyŋ menşık formasymen jäne qarjylandyruymen, osy qūrylymdardyŋ jastarǧa beretın mümkındıkterımen tanystyq. Ǧimarattardyŋ jailylyǧy men ämbebaptyǧyna, qyzmet körsetudıŋ joǧary deŋgeiıne közımız jettı. Bıraq jastardyŋ köpşılıgıne kovorking ortalyqtarynyŋ qyzmetterı qoljetımdı emes eken.
– Jastar saiasatyn ıske asyru baǧytynda qandai jetıstıkter bar? Olqylyqtar şe?
– Qazaqstan Prezidentınıŋ Jarlyǧyn ıske asyru aiasynda elordada «Nūr-Sūltan jastary – 2019» öŋırlık jol kartasy äzırlendı. Oǧan 11 negızgı baǧyt boiynşa 136 joba engızılgen.
Bıraq jastardyŋ ömır süru sapasyn arttyru boiyn­şa qabyldanǧan şaralarǧa qaramastan, olardy jūmyspen qamtu boiynşa mäseleler tuyndady. Aula klubtary bolsa, älı de jetkılıksız. Qalanyŋ şetkı aimaqtarynda sport alaŋdary joqtyŋ qasy. Būǧan qosa memlekettık organdardyŋ jastardyŋ qoǧamdyq bırlestıkterımen özara üilesımdı äreketterı tiıstı deŋgeide emes.
–Tūraqty komissiia müşelerı qandai bastamalardy köterdı?
– Elordanyŋ deputattyq korpusy atynan tūraqty komissiia müşesı Erlan Sydyqov studentterdıŋ ömır süru sapasyn jaqsartu boiyn­şa ideialaryn jetkızdı. Atap aitqanda,jolaqysy ekı esege azaiǧan jaǧdaida studentterge jol jüru qūjatyn beru mümkındıgın qarastyrudy ūsynyp, osy mäsele boiynşa bırqatar naqty ūsynystar aitty.
Jalpy bır sessiiada student jastardyŋ tūrmystyq jaǧdaiyn jaqsartu, studentter üiın salu üşın jer telımderın bölu mäselesın şeşudı jedeldetu, qalada studentter emhanalaryn aşu mäselesın zerdeleu, jasöspırımder men jastar arasynda salauatty ömır saltyn nasihattau, sport alaŋdaryn salu boiynşa şaralar qabyldau, Nūr-­Sūltan qalasynyŋ şekarasynda ornalasqan tūrǧyn jailarǧa erekşe köŋıl bölu kerektıgı aityldy.
– Qalanyŋ infraqūry­lymyna keleiıkşı. Būl tarapta qandai mäselelerdı şeşuge atsalystyŋyz­dar?
– Eŋ özektı jäne äleumettık maŋyzy bar mäselelerdı talqylau üşın tūraqty komissiia öz qyzmetınde jūmystyŋ tiımdı formalaryn qoldanady. Mäselen, jol qauıpsızdıgı jaǧdaiy men ony qamtamasyz etu şaralary mäselesı köpşılık tyŋdaularda qaraldy.
Qalada kölık keptelısın azaitu jäne ötkızu qabıletın arttyru maqsatynda jol jelısı boiynşa auqymdy jūmystar jürgızılgenın atap ötken jön. 90 şaqyrym jaŋa joldar salynyp, 183 köşede 99,5 şaqyrym qoldanystaǧy joldar jöndeldı. 13950 şaqyrymdy qamtityn qalanyŋ joldar jelısıne 465 zertteu jürgızıldı.
Köpşılık tyŋdaularǧa qatysqan qala tūrǧyndary deputattardyŋ nazaryn qoǧamdyq kölıktıŋ jūmysyna audardy. Olar avtobus jürgızuşılerı jüru kestesın saqtamaityndyǧyn, avtobusta aqaular paida bolsa nemese qoǧamdyq kölık aitarlyqtai jöndeudı qajet etse de, jelıde jüretındıgın jetkızdı. Jolauşylardyŋ aituynşa, salonda avtobus marşruttary turaly aqparat, aialdamalar körsetılgen syzba joq. Qoǧamdyq kölıkterde ortalyqtandyrylǧan habarlau jüiesı jiı jūmys ıstemei qalady, aialdamalar turaly aqparat keşıgıp nemese tym erte aitylady. Būl jaǧdai jolauşylarǧa belgılı bır qolaisyzdyqtar tuǧyzady.
– Aitylǧan jūmystar­dan basqa, qandai mä­se­lelerdı şeşuge qa­tystyŋyz­dar?
– Tūraqty komissiia elorda biudjetın bekıtuge jäne qala biudjetınıŋ atqaryluy turaly eseptı qarauǧa erekşe köŋıl böledı. Komissiianyŋ maŋyzdy baǧyty – mäslihattyŋ qabyldanǧan şeşımderıne özgerıster men tolyqtyrulardy uaqytynda engızu jäne qūqyqtyq monitoring jürgızu. Elordany keŋeitu jäne jaŋa aumaqtardy abattandyru men äleumettık nysandar salu üşın jer telımderın satyp alu turaly şart jobalaryn qarau da mındetımızge jatady.