جازۋشىنىڭ بۇل شىعارماسى ەشقايدا باسىلىپ, جاريالانباعان, وقىرمان قاۋىمعا بەلگىسىز قولجازبا كۇيىندە مۇراجاي قورىندا (80-بۋما, 37-48-ب.) ساقتالعان – «تاس تۇلەك» اڭگىمەسى. تاقىرىپتىڭ استىنا اۆتور ءوز قولىمەن «ۇزاق اڭگىمە» سوڭىنا «جالعاسى بار» دەپ ارنايى جازىلعان مۇرانىڭ جالعاسى مۇراجاي قورىنان تابىلمادى. اڭگىمەگە دايارلىق جاساعان بەس بەتتىك جوسپارى اراب ارپىندە جازىلىپ ساقتالعان. شىعارماداعى بولاتىن وقيعانىڭ قالاي داميتىندىعىنان مالىمەت بەرەتىن قولجازبا جوسپارىنىڭ ءوزى تۇگەل ەمەستىگى انىقتالدى. اڭگىمەنىڭ اياقسىز قالعانى كورىنىپ تۇر. م.اۋەزوۆتىڭ جازۋ ىڭعايى اراب ارپىنە جاقىن. ياعني اڭگىمەنى اراب ارپىمەن جازادى دا, سوڭىنا قاراي سول تۇستا كوشكەن لاتىن ارپىنە, اراسىندا كيريلليتساعا دا ۇلاسادى. جازۋشى شىعارما جازۋ بارىسىندا سۋرەتكەردىڭ ۇشقىر ويلارى مەن ءتۇيىن سوزدەرى كوپشىلىگىندە اراب ارپىمەن جازىلاتىنى بايقالادى.
اۆتوردىڭ دا, مۇراعاتتىڭ دا بەلگىلەۋىندە 1-39-بەتتەر, جاقسى ساقتالعان جازۋشىنىڭ اڭگىمەسى 1926 جىلى ەكىنشى رەت جازىلىپ, لاتىن ارپىنە قايتا كوشىرگەن. 1930-32 جىلدار ارالىعىندا نكۆد اباقتىسىندا وتىرىپ, 1932 جىلى 20 ساۋىردە «ۇشتىكتىڭ» بۇيرىعىمەن 3 جىلعا كەسىلىپ, شارتتى مەرزىممەن مامىر ايىندا تۇرمەدەن بوساپ شىققان جازۋشى «تاس تۇلەك» اڭگىمەسىن تۇرمەدەن شىققان سوڭ جازعان. وقيعا كولحوزداستىرۋ ناۋقانى كەزىندەگى ەل اراسىنداعى اۋىر كۇيزەلىستى كورسەتۋگە تىرىسقان. جازۋشىنىڭ نەگىزگى نىساناعا العان تاقىرىبى 1932 جىلعى قازاقستانداعى جاپپاي ەتەك العان اشتىقتىڭ سەبەپ-سالدارىن كورسەتۋگە نەگىزدەلگەن. ول كەزەڭدى ايتۋعا تىيىم سالىنعاندىقتان اڭگىمە اياقتالماي, كەيبىر بەتتەرى قولدى بولعانعا دا ۇقسايدى. ونى اڭگىمەگە شولۋ جاساعاندا وقيعالاردىڭ ءۇزىلىپ, اياقتالماي قالعانىنان اڭعارامىز. سول سياقتى جازۋشىنىڭ جارىق كورمەي قولدى بولعان ەڭبەكتەرىنىڭ ءبىز بىلەتىن بىرنەشە اتاۋىن اتاپ وتەر بولساق, 1929 جىلى جازىلعان ءومىربايانىندا مۇحتار اۋەزوۆ «1918 جىلدىڭ 19 جىلعا قاراعان قىسىندا سۇزەك بولىپ اۋىرىپ, وقۋدى تاستاپ قىرعا شىعىپ تۇرىپ ەدىم, سوندا «ەل اعاسى» دەگەن ءتورت بەردەلى پەسا جازدىم. شۋ دەگەننەن پەسادان, درامادان باستاۋدىڭ ءوزى بەلدەن شاپقان سياقتى ورىنسىز باستالعان قۇر كەۋدە بولاتىن. سول سورلى پەسا قايدا ەكەنىن وسى كۇنگە دەيىن بىلمەيمىن. 26-جىلى ءبىر قىس ەلدە تۇرىپ ءبىر رومان جازىپ ەدىم, ول دا باسپادان شىققان جوق» دەپ, قازاق تۇرمىسىنان ماعلۇمات بەرەتىن ءتورت ءبولىمدى كىتابى جايىنان حاباردار ەتسە, 1921 جىلى سەمەيدەن شىعاتىن «قازاق» گازەتىنىڭ 26 اقپانداعى №222 سانىندا جاريالانىپ, وندا: «12 فەۆرالدا الاشتاعى «جاڭا سەمەي» حالىق اعارتۋ «ەس ايماق» ۇيىمى زاتونداعى قازاق جۇمىسشىلارىنا قازاقشا ساۋىق جاسادى» دەگەن بۋمادا. م.اۋەزوۆتىڭ ءوزى جازعان ءومىرباياندارىنىڭ بىرىندە: «1924 جىلى قىس ەلدە تۇرىپ, ءبىر رومان جازىپ ەدىم, باسپادان شىققان جوق. تاشكەنتتە تۇرعاندا ءبىر پەسا جازدىم, ول دا ءالى شىققان جوق. 2-27-جىلى «سۇعاناق سۇر» دەگەن پوۆەست جازىپ ەدىم, باسپادان شىقپادى» دەپ مالىمدەيدى. قولدى بولىپ جوعالعان وسىنداي بىزگە بەيمالىم قۇندى شىعارمالارى جايىندا جازۋشىنىڭ قىزى, تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, اۋەزوۆ مۇراجايىنىڭ العاشقى قۇراستىرۋشىسى ءارى ديرەكتورى ءلايلا مۇحتارقىزىنىڭ «سول زاتتاردان اكەم مەن شەشەمنىڭ بىرگە تۇسكەن سۋرەتىن, بىرەر كىتاپتى عانا قايتاردى. اشىعىنا جۇگىنسەك, جازۋشىنىڭ 1930 جىلعا دەيىنگى قولجازباسىنىڭ ەشقايسىسى دا تابىلعان جوق, ىزىنەن اداسىپ قالدىق» دەگەن ەستەلىك سوزىنە قاراعاندا جوعالعان دۇنيەلەرگە تاركىلەۋ كەزى سەبەپ بولعاندىعى انىق.
بۇل لاتىن ارپىندەگى جيناق جازۋشىنىڭ كوزى تىرىسىندە شىققان كىتاپ بولعانمەن, سول كەزدەگى زامان اعىمىنا سايكەس ايتۋعا كەلمەيتىن ويلار مەن پىكىرلەر قىسقارىپ قالعان بولاتىن. پەساداعى ءبىراز ديالوگتار قاساقانا الىنىپ تاستالدى دەگەن پىكىردىڭ تۋىنداۋى زاڭدى نارسە; وسىعان وراي جازۋشىنىڭ العاشقى وي-تولعانىستارىنان تۋعان وقيعالاردى اراب ارپىندەگى العاشقى نۇسقاسىنا يەك ارتا وتىرىپ, تولىقتىرىپ, قازىرگى ەرەجەلەرگە ساي م.اۋەزوۆ شىعارمالارىنىڭ ەلۋ تومدىق تولىق جيناعىنا تولىقتىرىلىپ جىبەرىلدى
جازۋشىنىڭ 1932 جىلدان بەرگى ۋاقىتتا جازىلعان شىعارمالارى تۇگەلگە دەرلىك باسپا بەتتەرىندە جارىق كورىپ, كوپشىلىگى 12, 20, 50-تومدىق جيناقتارعا ەنگىزىلدى. ءار كەزدە جازىلعان جازۋشىنىڭ قولجازبالارى 600 بۋماعا جيناقتالىپ ساقتالعان. مۇحتار ومارحانۇلى دۇنيەدەن وتكەن كەزدەگى 1961 جىلدىڭ 10 تامىزداعى وكىمەت قاۋلىسىنان كەيىن, ءومىرىنىڭ سوڭعى 10 جىلىن وتكىزگەن ءۇيىن مۇراجايعا دايارلاۋ بارىسىندا, قولجازبالاردى رەتتەپ بۋمالارعا سالۋ كەزىندەگى العاشقى ءبىزدىڭ كورنەكتى عالىمدارىمىز بەن مۇراجاي قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەرەن ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا ءبىزدىڭ قولىمىزعا جەتكەن دۇنيەلەر دەر ەدىك. العاشقىلاردىڭ ءبىرى جازۋشىنىڭ جۇبايى مەن قىزى ءلايلا اپامىز باستاعان توپتىڭ الدىڭعىسى دەپ فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى مۇراتبەك بوجەيوۆ جازۋشى شىعارماشىلىعىنىڭ تۇڭعىش بيبليوگرافيالىق كورسەتكىشىن جارىققا شىعاردى. اقىن اپامىز تۇرسىنحان ءابدىراحمانوۆا, ونەرتانۋشى عالىم اندىبەك (اندابەك) قاليبەكۇلى قۋانىشباەۆتىڭ ەڭبەگى ۇلكەن ناتيجە بەرگەنىنە كۋا بولىپ وتىرمىز.
وسىنداي قولجازبالاردى رەتكە كەلتىرۋ جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىندە «م.و.اۋەزوۆتىڭ قولجازبا مۇراسى» 600-دەن تۇراتىن بۋمالى اتتى اسا قۇندى جازۋشى ءارحيۆىنىڭ عىلىمي سيپاتتاماسىندا كورسەتىلگەندەي, كەيبىر شىعارمالارىنىڭ ءارتۇرلى بىرنەشە نۇسقالارى مەن ماتەريالدارىنان تىس جازۋشىنىڭ ءالى دە جاريالانباعان ۇلكەندى-كىشىلى شىعارمالارى جەتەرلىك. مۇراجاي قورىنداعى №128 بۋمانىڭ 9-37-بەتتەرىندە «تۇمان ايىعاردا» اتتى روماننىڭ جوسپارى مەن ەسكيزى ساقتالعان. بەلگىلى عالىم, قر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت مۇشەسى, پروفەسسور رىمعالي نۇرعاليەۆتىڭ 1966 جىلى 25-27 قىركۇيەكتەگى ساندارىنداعى جاريالانعان «لەنينشىل جاس» گازەتىندە «كولەمى ماشينكاعا باسقاندا 70 بەتتەي… رومان اياقتالماعان. بىراق شىعارما ەسكيزىنىڭ ءوزى كوركەم, قىزىقتى» دەپ جازعان بولاتىن.
1921-22 جىلدارداعى اشارشىلىق قازاق قوعامىن ءبىرجولاتا تۇرالاتىپ كەتتى. 1926 جىلى 20 مامىردا كوشپەلى, جارتىلاي كوشپەلى اۋدانداردىڭ شابىندىق, ەگىستىك جەرلەرىن قايتا ءبولۋ تۋرالى زاڭ شىقتى. وسى زاڭنان كەيىن كوشپەلى قازاقتاردى جەرگە ورنالاستىرۋ, 1927 جىلى جەلتوقساندا بايلاردىڭ ءۇي مۇلكىن تاركىلەۋ تۋرالى زاڭ قابىلدانىپ, 1928 جىلى 27 تامىزدا بايلاردىڭ بارلىق شارۋاشىلىعىن, مال-مۇلكىن تاركىلەۋ, وزدەرىن جەر اۋدارۋ, ۇيىمعا قارسىلىق كورسەتكەندەردى جازالاۋ تۋرالى زاڭدار ءبىرىنىڭ ارتىنان ءبىرى شىعىپ, ىسكە اسىپ جاتتى. ەندى وسى ناۋقانعا قارسىلىق كورسەتكەندەرگە, مەيلى كەدەي, جالشى-جاقىباي بولسىن, قاتاڭ جازا قولدانۋ كەرەكتىگى دە زاڭداستىرىلدى. قازاقستانداعى وسىنداي ناۋقان كەزىندەگى جوسپاردى ارتىعىمەن ورىنداۋ بارىسى, ەت وتكىزۋ ءۇشىن كەدەي-كەپشىكتىڭ جالعىز سيىرىن دا تارتىپ الۋ سياقتى كورىنىستەر كەڭىنەن ەتەك الدى. م.اۋەزوۆ وسى كورىنىستەردى باستى نازارعا الىپ:
«قات-قابات.
ەكى وكىلدىڭ ءبىرى قورانىڭ ەسىگىن تەۋىپ جىبەردى. كىشىلەۋ اعاش ەسىك باي-باي سالىپ, شالقاسىنان اشىلدى. سىرتتا ۇيمەلەپ تۇرعان ەركەكتەردىڭ بارلىعى قورانىڭ ىشىنە قاراي ومىراۋلادى…
قارنى ۇلكەن قىزىل قاسقا سيىر بۇرىلماستان توپانىن جەپ تۇر. ارت جاعى قۋشيعان اشاماي. سۇيەك-سۇيەگى شودىرايعان. جەلىنى كەرنەپ, تولىپ قالعان.
– بارەكەلە, ەت مۇندا تۇر عوي! – دەپ ۇلكەن وكىل قاسقا سيىردى كوزىمەن ايمالاپ ءوتىپ; – سيىرلار قورادا تۇرسىن دا, ەت جوسپارى وزىنەن-ءوزى تولىپ جاتسىن… – دەپ ءتۇسىن سۇرلانتىپ الىپ, كەكەسىنمەن جارقىنعا قارادى.
– قىزىل قارىن جاس بالامەن جىل ون ەكى اي كۇتكەنىمىز, وسىنىڭ ءبىر جىلبىسقاسى ەدى. بۇگىن-ەرتەڭ بۇزاۋلايدى. جەلىنىن ءانى كورىپ تۇرسىز! – دەگەندە, ەندى بەتى اشىلىپ العان بيجامالدىڭ دا ءسوزى تاسقىنداپ, كەرنەي باستاعان ەدى.
– بۇ قاي قىلعاندارىڭ؟..
– ءتىپتى كەڭەسكە دە دوستىق ەمەس قوي بۇنىڭ ءوزى.
– باي-قۇلاق بولساق ەكەن, ول ءبىر ءسارى…» دەگەن جولداردان-اق اسىرا سىلتەۋدىڭ ارقاسىندا كەدەيلەردى تۇرالاتىپ, اشتىققا اپارعان ناۋبەتتىڭ كەسىرىن كورسەتەدى. اشتىقتىڭ نەدەن ەتەك العانىن كورسەتۋدى ماقسات ەتكەن جازۋشى ۇزاق اڭگىمەسىن اياقتاماي, وقيعانىڭ باعىتىن وزگەرتۋگە ءماجبۇر بولادى.
ءۇمىت ەتىپ وتىرعان جالعىز ارىق سيىردىڭ بۇزاۋلاۋىن كۇتىپ وتىرعان شارۋا جايىن: «بۇلار وزگەدەن وقشاۋىراق تۇرعان كىشكەنتاي جامان قوراعا تاقاپ كەلدى. بولىمسىز, سوقىرشا تەرەزەنىڭ ءبىر كوزىنە بالانىڭ جىرتىق شاپانىن تىعىپ قويعان ءۇي ەكەن. قورانىڭ توبەسى دە, قابىرعالار دا جاۋتىك-جاۋتىك. جىرتىق شوقپىت. تام جاقتىڭ سىلاۋى دا قوتىر-قوتىر. كوپ جەرى قوراسان جەگەندەي قوپسىپ ءتۇسىپ, شۇبارتىپ تۇر. توبەدەگى مۇرجە قيقيىپ-شويقيعان – فورىمسىز» دەسە, ۇيدەن شىققان كەدەي ايەلىنىڭ كەيپىن «ەسكى كويلەكتىڭ ەتەكتەرى بورشا-بورشا. قويۋ قارا شاشىنىڭ جارىم-جارتىسى ءۇرپيىپ, سەكسيىپ, جوعارى ورەكپىسە, قالعان جارىمى سىباسىپ سالپىلداپ, ەكى بەتىن باسا ءتۇسىپتى» دەپ جوقشىلىقتان شارشاعان كەدەي بايعۇستىڭ كۇيسىز قالپىن سۋرەتتەيدى.
1930 جىلى 5 قاڭتاردا بك (ب) پ ورتالىق كوميتەتتە «ۇجىمداستىرۋ قارقىنى جانە مەملەكەتتىك كولحوز قۇرىلىسىنا كومەك شارالارى تۋرالى» قاۋلى قابىلدانىپ, ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلا باستادى. 1920-30 جىلدارداعى اشىققاندارعا كومەك كورسەتۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى بولىپ سايلانعان م.اۋەزوۆتىڭ مالىمەتى بويىنشا 1932-1933 جىلدارى 2 ملن 300 مىڭعا جۋىق ادام قۇربان بولعان («قازاقستان» ۇلتتىق ەنتسيكلوپەدياسى. – الماتى. 2006. – 704-ب. ت. 8 – ب. 438.) دەگەن انىقتاما ءماتىنىن بەرىپ وتىرعان جازۋشى «تاس تۇلەك» اتتى اڭگىمەسىنىڭ جازىلۋ تاعدىرىن ۇزاققا سوزباي, وقيعا بارىسىن باسقا ارناعا اۋىستىرۋعا ءماجبۇر بولعان. ۋاقىت تالابى سونى كەرەك ەتكەنىنە قاراي 1935 جىلى «تاس تۇلەك» اتتى پەساسىن جازدى.
پەسا العاش رەت 1935 جىلى جازىلىپ, جازۋشىنىڭ وسى شىعارما اتتاس جيناعىندا («تاس تۇلەك» پەسا, اڭگىمەلەر جيناعى. الماتى; قكاب, 1935 جىل, 7-101-بەتتەر) جارىق كوردى. 1969 جىلى 12 تومدىق شىعارمالار جيناعىنىڭ 8-تومىندا («جازۋشى», 1969. 367-447-بەتتەر) باسىلدى.
بۇل لاتىن ارپىندەگى جيناق جازۋشىنىڭ كوزى تىرىسىندە شىققان كىتاپ بولعانمەن, سول كەزدەگى زامان اعىمىنا سايكەس ايتۋعا كەلمەيتىن ويلار مەن پىكىرلەر قىسقارىپ قالعان بولاتىن. پەساداعى ءبىراز ديالوگتار قاساقانا الىنىپ تاستالدى دەگەن پىكىردىڭ تۋىنداۋى زاڭدى نارسە; وسىعان وراي جازۋشىنىڭ العاشقى وي-تولعانىستارىنان تۋعان وقيعالاردى اراب ارپىندەگى العاشقى نۇسقاسىنا يەك ارتا وتىرىپ, تولىقتىرىپ, قازىرگى ەرەجەلەرگە ساي م.اۋەزوۆ شىعارمالارىنىڭ ەلۋ تومدىق تولىق جيناعىنا تولىقتىرىلىپ جىبەرىلدى.
«تاس تۇلەك» پەساسى جازۋشىنىڭ كوپتەن ويلانىپ, تولعانىپ, شىعارماسىنا الدىن الا جوسپار جاساپ, جەدەل كىرىسىپ, تەز ارادا جازىپ بىتكەن جۇمىسى دەپ ايتار ەدىك. مۇراجاي قورىنداعى (88-بۋما, 1-111-بەتتەر) اراب ارپىندەگى اۆتوگرافتى جارىققا شىعارۋ ءۇشىن جازۋشى باسپامەن كەلىسىمشارتقا وتىرعان. كەلىسىمشارتتىڭ كوشىرمەسى لمما, كپر 1, 274-بۋما. 8-ب.
يزداتەلسكي دوگوۆور №72.
- ء20/Xى. الماتى. سبورنيك نوۆىح پەس ي راسسكازوۆ پود نازۆانيەم «تاس تۇلەك» رازمەروم دو 16,5 پ. ل.
وسى كولەم شارتتىڭ نەگىزىندە لاتىن ارپىندە «تاس تۇلەك» دەگەن اتپەن (پەسا, اڭگىمەلەر جيناعى) كىتاپ بولىپ باسىلىپ شىقتى. جيناقتىڭ ءبىرىنشى بەتىنە «بۇل جيناقتى وكتيابر تۋدىرىپ وسىرگەن لەنين كومسومولىنىڭ قازاقستاندىق اتىرەتىنە ارنايمىن», جازۋشى» دەپ قول قويعان كىتاپتاعى «شاتقالاڭ», «ىزدەر», «قۇم مەن اسقار» («تۇنگى سارىن») ءبىر مەزگىلدە جازىلعاندىقتان, وقيعالارى ايتىلاتىن ويلار مەن تاقىرىپتارى ءبىر-بىرىنە ۇقساس باياندالادى.
وقيعادا قازان توڭكەرىسىنەن كەيىنگى قازاقستانداعى تاپ تارتىسى, الەۋمەتتىك كۇرەس, ونداعى ادامدار تاعدىرى جان-جاقتى تالانىپ, جاڭا ادامنىڭ الەۋمەتتىك كۇرەس ۇستىندە شىڭدالىپ, زامان اعىمىمەن جەتىلە ءتۇسىپ وسكەنىن سۋرەتتەيتىن اۋىل تاقىرىبىنا ارنالعان. پەسا جايلى دراماتۋرگ «…كوركەم ادەبيەتكە, دراماتۋرگياعا رەۆوليۋتسيا ءوسىرىپ-وندىرگەن جاڭا ادامداردىڭ بەينەسىن ءوسىرۋ تۋرالى م.گوركيدىڭ ۇندەۋىنە قوسىلىپ, مەن جاز بويى «تاس تۇلەكتى» جازدىم» دەيدى. قازاق جاستارىنىڭ جەتىلىپ, ءوسۋ كەزەڭىندەگى وقىپ ۇيرەنۋ مەن ماماندىعىن ارتتىرۋدا قۇرىلىستىڭ قاي سالاسىندا بولسا دا جەڭىپ شىققان جەتىستىكتەرىن باياندايتىن «تاس تۇلەك» وقيعاسى 1928 جىلى اتاقتى باي قوندىبايدىڭ جەر اۋدارىلىپ, دۇنيە, مال-مۇلكى تاركىلەنەتىن تۇستان باستالادى. جايلاۋ, كۇزەۋ مەن مال-مۇلكى ءوزىنىڭ كەدەيلەرىنە ۇلەستىرىلىپ بەرىلەدى. كورشىلەرى مەن مالايلارى قامبار, بولتىرىك, التىن, توپاي, شاكەندەر العاش قۇرىلىسقا جۇمىسقا بارىپ, جاڭا ومىرگە بەت بۇرىپ, سانا-سەزىمى ويانادى. جاستار جاعى كومسومولعا مۇشە بولىپ, ءبىلىمىن جەتىلدىرىپ, مامان بولىپ ەلىنە ورالادى. قوندىباي بايدىڭ جەرىنە سيىر فەرماسىن سالىپ, مال اسىلداندىرۋ ىسىمەن شۇعىلدانادى. بۇلار جاڭا سوۆحوزدىڭ مال شارۋاشىلىعىن قولعا العان تۇستا, سوۆحوزعا مۇشە بولىپ كىرگەن بايدىڭ تۋىستارى كەدەرگىلەر مەن زيانكەستىك ۇيىمداستىرىپ, سوۆحوز مالىن ايداپ قىتاي اسپاق بولعان جەرىنەن ۇستالىپ, بەت پەردەلەرى اشىلادى. بۇل كەزەڭ قازاقستاننىڭ 15 جىلدىق مەرەكەسى قارساڭىنا تۋرا كەلەدى. م.اۋەزوۆ وسى مەرەكەگە وراي «تاس تۇلەك» پەساسىن دايارلاپ, ساحنالاندىرۋ ىسىمەن دە شۇعىلدانادى. 1935 جىلى 7 قاراشادا م.ناسونوۆتىڭ رەجيسسەرلىگىمەن (سۋرەتشى ا.نەناشەۆ) تەاتردا «تاس تۇلەك» پەساسىنىڭ العاشقى شىمىلدىعى اشىلدى. «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ وسى جىلعى 21 قازانداعى سانىندا «قازاق مەملەكەتتىك دراما تەاترىندا وكتيابردىڭ 22-23-24 كۇندەرى اۋەزۇلى مۇحتاردىڭ قازاقستاننىڭ 15 جىلدىق مەرەكەسىنە ارناپ «تاس تۇلەك» پەساسى قويىلدى» دەگەن حابارلاندىرۋ شىقتى.
«تاس تۇلەك» اڭگىمەسىن جازۋشى اياقتاماي, ىلە-شالا پەساسىنا كىرىسەدى. سەبەبى اڭگىمەنىڭ سوڭعى بەتتەرىنەن كەيىن جاڭا ەڭبەكتىڭ كەيىپكەرلەرى كورسەتىلىپ, ولار جايىندا سيپاتتاما جازىلعان. وقيعا باسقا ارناعا اۋىسىپ, ۇجىمداستىرۋ كەزەڭىن تىلگە تيەك ەتكەن. جازۋشى ايتىلماق ويلارىن جوسپارى بويىنشا اشتىق وقيعاسىنان تام-تۇمداپ ايتىپ, ونىڭ سەبەپ-سالدارىن باياندايتىن كەزەڭدەردى پەساسىندا ايتپاق بولادى. مەرەكەنىڭ قارساڭىنا ءدوپ كەلەتىن تاقىرىپ بولعاندىقتان, جازۋشى كوپ ويلانباي-اق ىسكە شۇعىل كىرىسىپ, پەسانىڭ جازىلۋىنا سەبەپشى ومىردە بولعان وقيعانى بايانداۋ ءۇشىن كەيىپكەرلەرىن تيپتەندىرىپ, بولاشاق شىعارماسىنىڭ جوسپارىن جاسايدى. وسى اتتاس اڭگىمەنىڭ قولجازباسىمەن بىرگە تۇپتەلگەن (50-بۋمانىڭ 52-بەتى) پەساسىنىڭ مىنا تۇردەگى جوسپارىن جاساعان.
ماقالامىزدى تۇيىندەي كەلە, م.اۋەزوۆ 1930-32 جىلدارى قازاق حالقىنىڭ باسىنان وتكەن اۋىر زۇلماتتى بايانداۋ ماقساتىندا قولعا العان شىعارماسىنىڭ جارىق كورگەنگە دەيىن بىرنەشە وزگەرىستەرگە ءتۇسىپ, ايتىلماق ويدىڭ نەگىزگى ءتۇپ تامىرى بۇرمالانىپ, اشارشىلىقتىڭ سەبەپ-سالدارىن تام-تۇمداپ قانا ايتۋمەن شەكتەلۋگە تۋرا كەلگەنىن ماتەريالمەن تانىسقانىمىزدا كوزىمىز تولىقتاي جەتتى. اياقتالماي قالعان «تاس تۇلەك» «ۇزاق» ءارى كولەمدى اڭگىمەسى جارىققا شىقپايتىنىنا كوزى جەتكەن سۋرەتكەر وسى اتتاس پەساسىندا ايتۋدى كوزدەگەن.
ساناگۇل مايلىباي,
فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى
