ايگىلى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ سۇيىكتى شاكىرتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ, ابىز جازۋشىنىڭ ۇلكەن سەنىمىن ارقالاعان نۇرعوجا ورازدىڭ ەسىمى بۇگىندە حالىققا كەڭىنەن تانىمال. 1964 جىلى جارىق كورگەن «تۇڭعىش كىتابىنان» باستاپ قولىنان قالامىن ءبىر ساتكە دە تاستاماعان اقىن ادەبيەتكە «شۇعىلا», «كوڭىل كوكتەمى», «تىڭ تۇلەگى», «قىراندار ۇياسى», «جاۋقازىن شاق», «دالا دەمى» اتتى جيناقتار بەردى. ءومىردىڭ وزىنەن ورىلگەن اقىن ولەڭدەرى جارتى عاسىر بۇرىن-اق حالىقتان شىنايى باعاسىن الدى. قيال قاناتىندا قالىقتاعان شايىر ولەڭ ولكەسىندەگى وزىندىك ورنەكتەرىن تىرشىلىكتىڭ تىنىستارىنان ەشقاشان الشاقتاتقان ەمەس. پاراسات بيىگىنەن وي تولعايتىن اقىننىڭ ارقاشان وقىرمانىنا ايتارى بار.
نۇرعوجا ورازدىڭ ساحنا ساڭلاقتارى سەركە قوجامقۇلوۆپەن, قاپان بادىروۆپەن, قالام قايراتكەرلەرى مۇقاعالي ماقاتاەۆپەن, سىرباي ماۋلەنوۆپەن, قادىر مىرزاليەۆپەن جانە تۇمانباي مولداعاليەۆپەن دوستىعى دا ەرەكشە ايتىلادى. عابيت مۇسىرەپوۆ پەن ءابدىلدا تاجىباەۆقا ءىنى بولعاندىعى دا اڭىزعا بەرگىسىز كەزەڭدەر. جانە اقىننىڭ ادەبيەتتەن بولەك قايراتكەرلىگىن دە حالىق بىلەدى. قازاقتىڭ بەلگىلى اقىنى نۇرلان ءورازاليننىڭ سوزىمەن ايتساق, «سارىارقانىڭ رۋحىن ساقتاپ قالعان» نۇرعوجا وراز بايىرعى اقمولاداعى كوشە اتاۋلارىنىڭ قازاقشالانۋىنا ەداۋىر ەڭبەك سىڭىرگەن تۇلعا. تۋعان ادەبيەتىمىزدىڭ, جالپى رۋحانياتىمىزدىڭ دا سولتۇستىك ءوڭىرلەردەگى وركەنىنە ەرەكشە ۇلەس قوسىپ كەلە جاتقان قارىمدى قالامگەرلەردىڭ ءبىرى. اسىرەسە, كەشەگى كەڭەستىك كەزەڭدە ات توبەلىندەي عانا جەرگىلىكتى اقىن-جازۋشىلار ارقا ءتوسىندەگى قازاق ءدىلى مەن ءتىلىنىڭ تامىرىنان اجىراپ كەتپەۋىنە ەڭبەك ءسىڭىردى. ولاردىڭ اراسىندا نۇرعوجا وراز دا بار بولاتىن. سول كەزەڭدەردە تسەلينوگراد جەرىندە ايتىس ۇيىمداستىرۋدىڭ ءوزى قيىن ەدى. قازاقى بولمىسقا نەگىزدەلگەن ايتىس ونەرىنىڭ تابيعاتى كەڭەستىك كوزقاراسپەن كوپ جاعدايدا سايكەس كەلە بەرمەيتىن. سونداي «سارىعىنا اس قۇيىپ, سابىنا قاراۋىل قويعان» اسىرەساق ءارى كىنامشىل كەڭەستىك تۇقىرتپا تالاپتىڭ بەلىنەن باسىپ, نۇرعوجا نارىنبايۇلى وتكەن عاسىردىڭ 70-80 جىلدارى سارىارقا تورىندە اقىندار ايتىسىن وتكىزدى. وعان بەلگىلى قوعام قايراتكەرى, مادەنيەت جاناشىرى بولعان كورنەكتى تۇلعا وزبەكالى جانىبەكوۆتىڭ بەرگەن باعاسى تاريحتان بەلگىلى.
2 قاراشا كۇنى كونگرەسس-حولل سارايىندا بەلگىلى اقىن, جازۋشى, قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى نۇرعوجا ورازدىڭ «ساعىندىرعان سارىارقا» اتتى شىعارماشىلىق كەشى ءوتتى. بارلىق سانالى عۇمىرىن ار ءىسى – ادەبيەتكە ارناعان اقىننىڭ مەرەيلى كەشىنىڭ باستاۋىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى مۇحتار قۇل-مۇحاممەدتىڭ قۇتتىقتاۋ حاتى وقىلدى. حاتتا مۇحتار ابرارۇلى سەكسەننىڭ سەڭگىرىنە شىققان قارت قالامگەردىڭ ادەبيەتكە سىڭىرگەن ەڭبەگىن لايىقتى باعالاپ, الداعى ۋاقىتتاردا دا ار ىسىندە ابىرويلى بولۋىنا تىلەكتەستىك بىلدىرگەن. سونداي-اق, مەرەيگەرگە «نۇر وتان» حالىقتىق دەموكراتيالىق پارتياسى باسشىلىعىنىڭ اتىنان, قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسى مەن سەناتىنىڭ دەپۋتاتتارى اتىنان, ەلىمىزدەگى بىرقاتار جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسشىلىقتارى اتىنان قۇتتىقتاۋ حاتتار كەلىپ ءتۇستى.
ال, كەشتى سالتاناتتى تۇردە اشۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى دارحان مىڭبايدىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىن ءمينيستردىڭ ورىنباسارى اسقار ءبورىباەۆ وقىپ بەردى. قالا اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆتىڭ مەرەيتوي يەسىنە دەگەن ىستىق ىقىلاسىن استانا قالاسى مادەنيەت باسقارماسىنىڭ باستىعى بولات ماجاعۇلوۆ جەتكىزدى. قازاقستان عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى, ادەبيەت اقساقالى سەرىك قيراباەۆ قالامداس ىنىسىنە «بيىك تاۋلار ىلعي شىڭ مەن قيادان تۇرمايدى. تاۋلاردىڭ مەرەيىن اسىرىپ تۇراتىن الىپ جوتالارى بولادى. ءار اقىن ءوز زامانىنىڭ جىرشىسى, تاعدىرمەن تايتالاسىپ ءجۇرىپ ادەبيەتتى جاسايدى. نۇرعوجا وراز – سونداي الىپ جوتالاردىڭ ءبىرى» دەپ باعا بەردى. قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى, بەلگىلى اقىن نۇرلان ورازالين, فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى سەرىك نەگيموۆ تە قالامداس اعالارىنا دەگەن ىنىلىك ءىلتيپاتىن ءبىلدىرىپ, يىعىنا شاپان جاپتى.
نۇرعوجا وراز قالامگەرلىك قىزمەتىنەن بولەك ارقا ءوڭىرىنىڭ قالامگەرلەرىنە رۋحاني تۇرعىدان قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا «سارىارقا» ادەبي-تانىمدىق جۋرنالىن شىعاردى. جەرگىلىكتى تالانتتاردىڭ تانىلۋىنا جول اشتى. انا ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ ماقساتىندا ەلەۋلى ىستەر تىندىردى. ال, ادەبيەتتەگى العان اسۋلارى, كوتەرىلگەن بيىگى ءوز الدىنا.
حاميت ەسامان
