Tarih bezbenıne salsaq, jüz jyl – adam balasy üşın auyz toltyryp aitatyndai ūlaǧatty ǧūmyr. Al osy ölşemdı baspasözdıŋ şyǧu deregımen bailanystyrsaq, būl – ūzaq şejıre, ūlttyq mūra, tarihi qūndylyq. Aqmola oblysynyŋ «Arqa ajary» gazetı bügıngı taŋda osyndai därejege jetken basylymǧa ainaldy.
Gazettıŋ bastauynda tūrǧan körnektı memleket jäne qoǧam qairatkerı Säken Seifullin «Tar jol, taiǧaq keşu» romanynda «Är jerde gazet şyǧara bastady. Semeide – «Saryarqa», Täşkentte – «Alaş» gazetı, soŋynan «Bırlık tuy», Bökeilıkte, Astrahan qalasynda – «Ūran», Aqmolada – «Tırşılık» gazetı, Orynborda – būrynǧy belgılı «Qazaq» gazetı.
Al gazettıŋ qalai şyqqany jönınde aitar bolsaq, Säken Seifullin 1917 jyldyŋ köktemınde kezektı bır jinalysta «Jas qazaq» ūiymynyŋ ünı ūlt tılınde gazet şyǧaru kerektıgın ūsynady. Būl ūsynysty köpşılık qoldap, qolma-qol aqşa jinap, baspahana ūiymdastyru qolǧa alynady. Köp ūzamai Qazannan tüiege artylyp baspahana jabdyqtary jetkızıledı. Osylaişa, Arqa öŋırındegı tūŋǧyş qazaq tıldı basylym – «Tırşılık» gazetı jaryqqa şyǧa bastaidy.
Mıne, sol uaqyttan berı talai synnan ötken «Tırşılık» bügınde ǧasyr jasaǧan ǧibratty basylymǧa ainalyp otyr. Är jyldarda «Jaŋa Arqa», «Kolhoz ekpındısı», «Aqmola ekpındısı», «Stalin tuy», «Esıl pravdasy», «Tyŋ ölkesı», «Kommunizm nūry» dep atauyn özgertıp otyrǧan, bügıngı taŋda «Arqa ajary» dep atalatyn gazet özınıŋ şyqqan merzımındegı saiasi-qoǧamdyq ömırdıŋ jarşysy bolyp kele jatqanyn, tarihi sabaqtastyqty üzbei jalǧastyryp kele jatqanyn atap aitqanymyz jön.
«Arqa ajary» gazetınıŋ tarihyna üŋılsek, osy basylymnyŋ bügıngı künge deiın üzılmei jetuıne airyqşa üles qosqan redaktor-basşylardyŋ ölşeusız eŋbegın köremız. Mäselen, Mūqat Meiırmanov, Qasym Süleimenov, Baiazit Boranbaev, Äbu Aizahmetov, Ömırzaq Ökışev, Abylai Mūzdybaev, Keŋes Üsebaev, Ahmediia Älǧojin, Süleimen Seiıtov, Saparjan Haidarov, Änuar İpmaǧanbetov, Ämırǧali Nürkışev, Oktiabr Älıbekov, Jomart Äbdıhalyq jäne basqa da qalamgerlerdıŋ esımı el sanasynan öşken joq.
Osy gazetke öz basym «Kommunizm nūry» kezınde kelgen edım. Būl el ışınde täuelsızdıktıŋ elesı ekpın alǧan şaq bolatyn. 1990 jyldyŋ küzınde oblystyq gazettıŋ esıgın imene aşyp, keŋpeiıl bas redaktor Oktiabr Älıbekov aǧanyŋ qabyldauynda bolǧan sätımdı eşqaşan ūmytpaspyn. Jany jaisaŋ Jomart Äbdıhalyqov aǧa jetektep alyp barǧan edı. Aldynda redaksiiaǧa ekı maqala jazyp joldap jıbergenmın. Auǧan soǧysyna qatysyp, odan keiın Selinogradtaǧy pedagogikalyq institutty bıtırıp, üi alamyn dep qūrylysta jürgen jerımnen osylaişa şaqyrtu alǧanym ǧoi. Sodan bas redaktor äŋgımenı köp sozbai, «myna jazǧandaryŋ bızge ūnady, gazetke jūmysqa keluge qalaisyŋ?» dep tötesınen bır-aq qoidy. Bala kezımnen öleŋ jazyp, äŋgıme oqudan jalyqpaityn men üşın būl «kütpegen baqyt» boldy. Osylaişa, menıŋ jurnalistık ömırım de bastalyp ketken edı. «Kommunizm nūry» gazetınıŋ atauy «Arqa ajary» bolyp özgergen küngı, iaǧni osy oqiǧaǧa bailanysty bas redaktormen sūhbatymnyŋ bırınşı betke şyǧuy, elımızdıŋ täuelsızdık alǧan künı gazette kezekşı redaktor bolǧanym jadymda mäŋgılık saqtalyp qaldy.
Osy gazette jürıp Mädi Hasenov, Sapar Saidalin, Ükımet Süiınjanov, Ramazan Ahmetov, Aldan Smaiyl, Jylqybai Jaǧyparūly, Bäduan İmaşūly, Baimūrat Esmahanov, Iliias Qaraǧozin, Käkıbai Jüsıpov, Amangeldı Jūmabek, Maǧjan Sadyhanūly, Tölegen Ildebaev, Amantai Esılov, Marat Dädıkbaev, Mūratbek Toqtaǧazin, Talǧat Qasen, Talǧat Sansyzbai, Orynbai Balmūrat, Raqiia Älıbekova, Naǧima Qoişybaeva, Baqyt Mūqyşeva, Rauşan Doshojina jäne basqa da qarymdy qalamgerlermen, baspasöz mamandarymen ärıptes bolǧanymdy maqtan tūtamyn. Osyndai qazaq baspasözıne, onyŋ ışınde oblystyq gazetke ölşeusız eŋbek sıŋırgen şyǧarmaşyl azamattardyŋ ärqaisynan tälım alǧanym sözsız. Tört jyl osy gazette qyzmet ıstep, 1995 jyly «Aqmola aqiqaty» gazetıne auysqan edım. Sodan berı elordamyzdyŋ «Astana aqşamy» gazetınıŋ «otymen kırıp, külımen şyǧyp» jürgen jaiymyz bar.
2005 jyldan berı «Arqa ajary» gazetı Aqmola oblysynyŋ qazırgı ortalyǧy Kökşetau qalasynda şyǧa bastady. Gazet tızgının körnektı qalamger, maitalman jurnalist Jabal Erǧaliev basqardy. Gazet jaŋa kelbetke ie bolyp, oqyrmandarynyŋ ıltipatyna bölene berdı. 2011 jyly QR Parlamentı Senatyna deputat bolyp sailanǧan bas redaktor J.Erǧaliev Astanaǧa attanar aldynda «Men bügıngı öz biıgıme qos qanatymmen ūşyp baramyn. Bıreuı – menıŋ «Kökşetau» gazetım, ekınşısı – özımnıŋ «Arqa ajarym» dep, redaksiianyŋ estelık kıtabyna qoljazbasyn qaldyrypty. Būl gazetke degen, käsıpke degen süiıspenşılıktıŋ belgısı bolsa kerek. Soŋǧy alty jylda «Arqa ajarynyŋ» bas redaktory qyzmetın qarymdy qalamger, bılıktı baspasöz mamany Qaiyrbai Töreǧoja abyroimen atqaryp keledı. Gazet osyǧan deiıngı baǧyt-baǧdaryn saqtai otyryp, zaman talabyna qarai tülep, körıne bıldı.
Tüptep aitqanda, bügıngı künde 100 jyldyǧyn atap otyrǧan Aqmola oblystyq «Arqa ajary» gazetı qazaq elındegı baspasöz keŋıstıgınde öz biıgın baǧyndyryp, jaŋa belesterge bet alyp barady.
Ǧalym QOJABEKOV
