بۇگىندە ەلىمىزدىڭ دۇكەن سورەلەرىنەن ساپالى تاۋار مەن تابيعي ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن تابۋ قيىن بولىپ بارادى. ويتكەنى, ساقتاۋ مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن قۇس ەتى مەن زەڭدەنگەن ماكاروندار, ىشەك تاياقشالارىنىڭ باكتەريالارى بار ماي جانە كونديتەر ونىمدەرىنىڭ ساتىلۋ فاكتىلەرى ءجيى كەزدەسىپ قالاتىن قۇبىلىس بولىپ الدى.
ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ وتكەن التى ايىنىڭ وزىندە عانا ەلىمىزدىڭ ءار تۇكپىرىندەگى دۇكەن سورەلەرىنەن تالاپقا ساي ەمەس, ياعني, ادام دەنساۋلىعىنا قاۋىپتى دەپ تابىلعان 12 مىڭ توننا تاۋار تاركىلەنگەن (!). ونىڭ 64 پايىزى – ازىق-تۇلىك ونىمدەرى. ولاردان ىشەك تاياقشاسى, سالمونەللا سىندى قاۋىپتى ۆيرۋستار تابىلعان. «سىنامالار بارىسىندا بۇل ونىمدەردەن پاتوگەندى ميكروفلورالار تابىلدى. ياعني, ىشەك تاياقشالارى, اشىتقى جانە زەڭ ساڭىراۋقۇلاقتارى كەزدەستى. ساپاسىز ونىمدەردىڭ باسىم بولىگى – رەسەي, بەلورۋسسيا ەلدەرىنەن يمپورتتالعان تاۋارلار. ىشىندە وتاندىق ونىمدەر دە كەزدەسەدى. تاۋارلار جويىلىپ, دۇكەن يەلەرىنە ايىپپۇل سالىندى» دەيدى تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ كوميتەتىنىڭ باسقارما جەتەكشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى حاميت قۇدرەتۋللاەۆ.
ساقتىقتا قورلىق جوق…
بۇل دەرەكتەردەن-اق كەز كەلگەن ادامنىڭ ساپاسىز ءارى ادام دەنساۋلىعىنا اسا قاۋىپتى ازىق-تۇلىك تۇرلەرىنە ۇرىنىپ قالۋى مۇمكىن ەكەندىگىن بايقاۋعا بولادى. ياعني, كۇندەلىكتى باقىلاۋدا دەلىنگەن دۇكەن سورەلەرىندەگى جاعداي بۇل. ال سانيتارلىق تالاپتار ساقتالمايتىن اشىق بازارلار مەن جول جيەكتەرىندەگى جابايى ساۋدا ورىندارىنداعى جاعدايدى ايتپاي-اق قويالىق. رەسمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك ادام دەنساۋلىعىنا ەڭ كوپ قاۋىپ توندىرەتىن ونىمدەر ەت جانە كونديتەرلىك ونىمدەر ەكەن. ەت ونىمدەرى تەز بۇزىلادى. ءارى كمافانم سەكىلدى حيميالىق تۇراقتاندىرعىشتار شامادان تىس مولشەردە قولدانىلادى.
ال الۋان ءتۇرلى قوراپتار مەن كوز تارتارلىق پاكەت ورامالارعا سالىنعان كونديتەرلىك ونىمدەر ۇزاق ۋاقىت تۇرىپ قالادى. ادامنىڭ ساۋلىعىنان گورى قالتاسىنىڭ قالىڭدىعىن ويلاعان ساۋدا يەلەرى ايلاپ-جىلداپ قويمادا ساقتاپ قويىپ ساتا بەرەدى. جاسىراتىنى جوق, تۇتىنۋشىلاردىڭ كوبى ساقتاۋ شارالارى مەن مەرزىمىنە قاراپ تا جاتپايدى. سىرتقى قورابى ءبۇتىن ەكەن دەپ ساتىپ الا بەرەدى. ناتيجەسىندە نەشە ءتۇرلى اۋرۋلار جۇقتىرىپ الىپ جاتادى. وعان مىسال رەتىندە وسىدان شامالى بۇرىن اقمولا, قاراعاندى, قىزىلوردا وبلىستارىنىڭ ساۋدا نۇكتەلەرىنەن ساتىلىپ جاتقان ىشەك تاياقشالارىنىڭ باكتەريا-لارى بار جانە كوگەرىپ كەتكەن 5 ءتۇرلى كونديتەر ونىمدەرى تاركىلەنگەنىن مىسال ەتۋگە بولادى. تىپتەن وتكەن جىلى پاۆلودار قالاسىنداعى دۇكەندەردىڭ بىرىندە قۇرتتاپ كەتكەن «اسسورتي» قوراپتاعى شوكولادى تابىلعانىن جۇرت ءالى دە ۇمىتا قويعان جوق.
قازاقستاندا 1990-2011 جىلدار ارالىعىندا جۇرگىزىلگەن تالداۋعا سۇيەنسەك, تىركەلگەن جۇقپا اۋرۋلار مەن تاماقتان ۋلانۋ جاعدايلارىنىڭ 41 پايىزى وسى كونديتەرلىك ونىمدەر ياعني تورت, پيروجنىيلاردان بولادى ەكەن. بۇل جاعدايلاردىڭ باسىم بولىگىنەن سالمونەللا جانە پاتوگەندى ستافيلاكوكك ۆيرۋسى تابىلعان.
باس قالادا باقىلاۋ كۇشتى
ال ەندى استانا دۇكەندەرىندەگى كونديتەرلىك ونىمدەر قانشالىقتى قاۋىپسىز, قالا تۇرعىندارى ساپاسىز ازىق تۇرلەرىنەن بولاتىن اۋرۋلاردان قانشالىقتى الىس دەڭگەيدە دەگەن ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەپ كورەلىك. ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنە قاراستى تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ كوميتەتىنىڭ استانا قالاسى بويىنشا تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ دەپارتامەنتى ماماندارىنىڭ ايتۋىنشا, باس قالاداعى سانيتارلىق جاعداي مەن ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ جاقسى جولعا قويىلعاندىقتان, شاھار تۇرعىندارىنىڭ الاڭداۋىنا ەش نەگىز جوق. «استانا قالاسىنداعى ازىق-تۇلىكتىڭ ساپاسى تۋرالى ءوز تاراپىمىزدان ايتاتىن بولساق, قازىرگى كەزدە ءبىز تۇتىنىپ جۇرگەن تاعامداردىڭ ساپاسىن ءوندىرۋشى كاسىپورىنداردا ازىق-تۇلىكتىڭ ساپاسى مەن قاۋىپسىزدىگىن, قالىپقا سايكەستىگىن راستايتىن – دەكلاراتسيا, ساپا سەرتيفيكاتى نەمەسە ۆەتەرينارلىق-سانيتارلىق ساراپتاما زەرتحانالارىنىڭ, فيتوسانيتارلىق قايتا ەكسپورتتاۋعا ارنالعان انىقتامالارى بولادى. بارلىق تاعام ونىمدەرى كەدەن وداعىنىڭ «تاعام ونىمدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى تۋرالى» 021/2011 تەحنيكالىق رەگلامەنتى بويىنشا قاداعالانادى. تەكسەرۋلەر بارىسىندا ازىق-تۇلىكتىڭ ساپاسى مەن قاۋىپسىزدىگىن راستايتىن قۇجاتتارىن, ساقتالۋ مەرزىمىن, جاعدايىن, تاسىمالدانۋىن ءجىتى تەكسەرەمىز» دەيدى استانا قالاسىنىڭ تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى سارحات بەيسەنوۆا.
ونىڭ ايتۋىنشا, بيىلعى جىلدىڭ باسىنان باستاپ جوسپارسىز – 36, ەرەكشە تارتىپپەن تاعى 92 تەكسەرۋ جۇرگىزىلىپ, قۇرامىندا نيتراتتىڭ بار-جوعىن انىقتاۋ ماقساتىندا 250 سىناما الىنعان. بارلىعى 486 ءتۇرلى زەرتحانالىق سىنامالار الىنىپ, ناتيجەسىندە 12 سىناما بويىنشا تالاپتارعا سايكەس كەلمەيتىن ازىق-تۇلىك تۇرلەرى ساتىلىمنان الىنعان. ياعني, باس قالاداعى سانيتارلىق جاعداي ءجىتى باقىلاۋدا ۇستالادى. وسىنداي جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە استانا قالاسىندا تاعام تۇرلەرىنە تىكەلەي بايلانىستى اۋرۋ-سىرقاۋ جانە ۋلانۋ جاعدايلارى ازايىپ كەلەدى. بيىل جىل باسىنان بەرى ساپاسىز, مەرزىمى وتكەن كونديتەرلىك ونىمدەردەن ۋلانۋ جاعدايى تىركەلگەن جوق. جالپى تاماقتان ۋلانۋعا قاتىستى 17 وقيعا بولدى. وتكەن جىلى وسى مەرزىم ىشىندە 23 جاعداي بولعان. تۇرعىندار ازىق-تۇلىك ساتىپ الۋدا ساقتالۋ مەرزىمىنە, جاعدايىنا, تاڭبالانۋىنداعى اقپاراتتى وقىپ جانە زاڭسىز جەرلەردە ساتىلاتىن ونىمدەردى ساتىپ الماعان ءجون» دەيدى استانا قالاسىنىڭ تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى.
تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ دەپارتامەنتى قىزمەتكەرلەرىنىڭ پىكىرىن سەس ماماندارى دا راستاپ وتىر. «استانادا ازىق-تۇلىك سالاسى وتە جاقسى باقىلانادى. ۋلانۋ وقيعالارى كوبىنەسە ۋاقىتى ءوتىپ كەتكەن نەمەسە ساقتاۋ تالاپتارى ساقتالماعان ازىق-تۇلىك پايدالانۋدان بولىپ جاتادى. وسىنىڭ كەسىرىنەن كەي جاعدايلاردا ستافيلاكوكك, سالمونەللەز ۆيرۋسى جۇعۋى مۇمكىن. الايدا استانادا ادام دەنساۋلىعىنا تىكەلەي زيانى بار نەمەسە كۇدىكتى ونىمدەر جوقتىڭ قاسى. ونداي جاعدايلار مۇلدەم تىركەلمەيدى دەۋگە بولادى» دەيدى سەس-ءتىڭ ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ ءبولىمىنىڭ مامانى الماگۇل زۋلكافيلقىزى.
بۇركىت نۇراسىل
