استانادا قالدىقتى قايتا وڭدەۋ پروتسەسىن ارتتىرۋعا قاتىستى مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس, ەلوردا اكىمدىگى ارنايى باعدارلاما ازىرلەگەن. سونىڭ اياسىندا شاھارداعى قوقىس كونتەينەرلەرىن جاڭارتۋ جانە وسى ماقساتتا يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ جوسپارلانۋدا. اتالمىش قۇجات كەشە بىرقاتار ۆەدومستۆو باسشىلارىمەن وتكەن دوڭگەلەك ۇستەل جيىنىندا تالقىلاندى.
شاراعا تابيعي رەسۋرستار جانە تابيعات پايدالانۋدى رەتتەۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ادىلبەك سارسەمباەۆ, پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى ءارى ەكولوگيا جانە تابيعات پايدالانۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى كوميتەتى مۇشەسى سەرىك سەيدۋمانوۆ, ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ قالدىقتاردى باسقارۋ دەپارتامەنتى ديرەكتورى جان نۇربەكوۆ, «قازاقستاندىق مجس ورتالىعى» ۇيىمىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى ايدوس كوبەتوۆ قاتىسىپ, قوقىستىڭ قورشاعان ورتاعا اسەرى جايلى اڭگىمە ءوربىتتى.
ولاردىڭ ايتۋىنشا, بۇگىندە استانادا قاتتى تۇرمىستىق قالدىققا ارنالعان 12455 كونتەينەر ورناتىلعان. وندا كۇن سايىن 969 توننا, ال جىلىنا 353,6 مىڭ توننا قالدىق جينالىپ, شىعارىلادى. ونى تاسىمالداۋمەن «استانا تازارتۋ» جانە «تازا الەم» كومپانيالارىمەن قاتار 40 شاقتى ۇساق ۇيىمدار اينالىسادى. جان باسىنا شاققانداعى تاريف قۇنى كوپ قاباتتى ۇيلەر ءۇشىن 259 تەڭگەنى, ال جەكە سەكتور ءۇشىن 276 تەڭگەنى قۇرايدى.
جينالعان قالدىق سۇرىپتاۋعا جانە قايتا وڭدەۋگە جىبەرىلەدى. قايتا وڭدەۋ كەشەنىنە تاۋلىگىنە 200 توننادان اسپايتىن مولشەردەگى قالدىق قابىلدانادى. بىلتىر وندا 72760 توننا قالدىق اپارىلعان. قوقىستىڭ 7 پايىزى قولمەن سۇرىپتالادى. ياعني, قاعاز, مەتالل, پلاستيك سىندى ماتەريالدار بولەك-بولەك جەنتەكتەلەدى. بۇل ءۇشىن تاريف قۇنى – تونناسىنا 2278 تەڭگە.
بريكەتتەلگەن قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتىڭ 93 پايىزى پوليگونعا كومىلەدى. پوليگونداعى ءبىرىنشى ۇياشىقتىڭ اۋدانى 15 گەكتارعا تەڭ, ال قۋاتتىلىعى – 2,8 ميلليون توننا. ول شامامەن بيىلعى جىلدىڭ سوڭىندا تولادى. بۇدان سوڭ اۋدانى 20 گەكتار, قۋاتتىلىعى 2 ميلليون توننا بولاتىن ەكىنشى ۇياشىق پايدالانۋعا بەرىلەدى. 2014 جىلى پوليگونعا 289 مىڭ توننا, 2015 جىلى 353 مىڭ توننا قاتتى تۇرمىستىق قالدىق كومىلگەن. بايقاپ وتىرعانىڭىزداي, كورسەتكىش 20 پايىزعا ارتقان. بريكەتتەلگەن قوقىستى كومۋ ءۇشىن تونناسىنا 1158 تەڭگە, ال اقتارىلعان قوقىستى كومۋ ءۇشىن تونناسىنا 2278 تەڭگە تولەنەدى.
جىل سايىن قالادان 632 مىڭ توننا قالدىق شىعارىلادى. ونىڭ 55,6 پايىزى نەمەسە 353,6 مىڭ تونناسى قاتتى تۇرمىستىق قالدىققا جاتادى. مۇنداي تيپتەگى قوقىستىڭ 48 پايىزى «استانا تازارتۋ» كومپانياسى, 8,8 پايىزى «تازا الەم» كومپانياسى, 16,5 پايىزى «التىن تەت» جشس, 14,7 پايىزى «استانا تازالىق» جشس, 6,9 پايىزى سەنبىلىكتەر, 5,7 پايىزى باسقا دا قوقىس تاسىمالداۋشى كومپانيالار ارقىلى پوليگونعا جەتكىزىلەدى. ال جالپى قالدىقتىڭ 0,4 پايىزى نەمەسە 2505 تونناسى – ءىرى گاباريتتى قوقىس, 27,8 پايىزى نەمەسە 175,6 مىڭ تونناسى – قۇرىلىس قالدىقتارى, 4,9 پايىزى نەمەسە 31,2 مىڭ تونناسى – وندىرىستىك قالدىقتار, 7 پايىزى نەمەسە 44,3 مىڭ تونناسى – جول قالدىقتارى, 4,3 پايىزى نەمەسە 27 مىڭ تونناسى – شوگىندى قالدىقتار.
نازار اۋدارارلىق جايتتاردىڭ ەندى ءبىرى – قوقىستى ءبولۋ. بۇل رەتتە تابيعي رەسۋرستار جانە تابيعات پايدالانۋدى رەتتەۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ادىلبەك سارسەمباەۆ قالانىڭ كوپتەگەن تۇسىنا ءارتۇرلى قالدىققا ارنالعان كونتەينەرلەر قويىلعانىن, بىراق ونى ءتيىمدى قولدانۋعا ازاماتتاردىڭ سالعىرت قارايتىنىن قىنجىلا ايتتى. الداعى ۋاقىتتا قاعاز, پلاستيك, بيولوگيالىق قالدىق جانە وزگە دە تۇرمىستىق قالدىقتار ءۇشىن جەكە كونتەينەرلەر ورناتۋ ماسەلەسى رەتتەلەتىن بولادى.
دەرەكتەرگە سۇيەنسەك, استانالىقتاردىڭ تەك 25 پايىزى «استانا تازارتۋ» جانە «تازا الەم» جشس قىزمەتىن پايدالانادى. بۇل ەكەۋى – اكىمدىك ۇيىمداستىرعان تەندەردى جەڭىپ العان ۇيىمدار. ال قالعان 75 پايىزى جەكە كومپانيالاردىڭ جاردەمىنە جۇگىنەدى. ويتكەنى, ولاردىڭ تاريفتىك قۇنى ءسال ارزانداۋ. بىراق مۇنداي فيرمالار قاراجات ۇنەمدەمەك نيەتپەن قوقىستى تىيىم سالىنعان جەرلەرگە توگىپ, زاڭ بۇزادى.
كەلەسى تۇيتكىل تۇرعىن ۇيلەرگە تىركەلگەن كىسىلەر سانىنىڭ شىنايى قۇبىلىسپەن سايكەس كەلمەۋىنە تىرەلەدى.
جوعارىداعى پروبلەمالاردى ەسەپكە الا وتىرىپ, استانا قالاسىنىڭ قالدىقتارىن باسقارۋ باعدارلاماسى شەڭبەرىندە بىرىكتىرىلگەن جۇيە قۇرىلماق.
بوتاگوز ماراتقىزى
