Sızdıŋ «Halyqtyq IRO» baǧdarlamasy boiynşa aksiialar satyp alu nietıŋız bolsa, bırneşe qarapaiym qadam jasau ǧana jetkılıktı.
Bırınşı qadam. Brokerlık kompaniiany taŋdap alyŋyz
Aldymen brokerlık kompaniiamen (brokermen) şart jasasu kerek.
Birjada baǧaly qaǧazdardyŋ saudasyn tek arnaiy lisenziiasy bar broker arqyly ǧana jürgızuge bolady.
Brokerdı taŋdaǧan kezde onyŋ täjıribesın, komissiia şamasyn, klientterge arnalǧan qosymşa şarttardy eskeru dūrys bolady. Belsendı brokerlık kompaniialardyŋ tızımın Qazaqstannyŋ qor birjasynyŋ saitynan www.kase.kz taba alasyz.
Sız kez kelgen uaqytta brokerlık kompaniiany auystyra alasyz. İnvestordyŋ qarajaty men baǧaly qaǧazdary qūjatsyz nysanda Ortalyq depozitariidegı şotta saqtalady.
Ekınşı qadam. Brokermen şart jasasyŋyz
Brokerlık qyzmet körsetu turaly şart jasasu üşın jeke kuälık (pasport) jäne STN qajet. Brokerlık kompaniialardyŋ köbı Almaty qalasynda ornalasqan. Bıraq elımızdıŋ kez kelgen aimaǧynda brokerlık qyzmet körsetetın «Qazpochta» AQ bölımşesıne bara alasyz, sonymen qatar ol öz tarapynan transfer-agent bolyp tabylyp, basqa brokerlık kompaniialarmen şart jasasuǧa kömektese alady.
Transfer-agent lisenziiasy sondai-aq «Qazaqstannyŋ Halyq Bankı» AQ-da da bar.
Transfer-agent – baǧaly qaǧazdar naryǧynyŋ käsıbi qatysuşysy. Ol investorlar men brokerler bolyp tabylatyn öz klientterı arasynda qūjattardy (aqparatty) qabyldau jäne tapsyru boiynşa qyzmet körsetedı.
Üşınşı qadam. Ortalyq depozitariidegı şotyŋyzǧa aqşa salyŋyz
Şarttyŋ negızınde broker Sız üşın Ortalyq depozitariide şot aşady. Aksiialardy satyp alu üşın ol şotqa teŋgemen aqşa audaruyŋyz kerek. Ony kez kelgen bankte nemese «Qazpochta» AQ bölımşesınde jüzege asyruǧa bolady.
Törtınşı qadam. Brokerge būiryq berıŋız
Ortalyq depozitariidegı şotqa aqşa tüskennen keiın Sız brokerge nemese transfer-agentke («Qazpochta» AQ, «Qazaqstannyŋ Halyq Bankı» AQ) aksiialardy satyp aluǧa būiryq bere alasyz, onda qajettı mälımetter: satyp alynatyn baǧaly qaǧazdardyŋ türı, sany, baǧasy körsetıledı.
Sız ol būiryqqa qol qoiyp, brokerge tapsyruyŋyz kerek. Mämıle aiaqtalǧannan keiın broker Sızge ol turaly habarlaidy.
İnvestordyŋ şyǧyndary qandai?
«Halyqtyq IRO» baǧdarlamasy boiynşa aksiialardy satyp alǧan kezde Sız brokerge (transfer-agentke) komissiialyq tölem jasaisyz. Ol satyp alǧan baǧaly qaǧazdardyŋ jalpy somasyna qarai esepteledı. Är türlı brokerlık kompaniialardyŋ alatyn komissiia şamasy är türlı.
Mysaly, «Qazpochta» AQ-da ol mämıle somasynan 0,05% qūraidy, bıraq ailyq eseptık körsetkıştıŋ (MRP) jartysynan kem bolmauy tiıs. Qazırgı uaqytta ol 809 (segız jüz toǧyz) teŋge bolyp tabylady.
Mysaly, Sız «Qazpochta» AQ arqyly jalpy somasy 500 000 (bes jüz myŋ) teŋgege aksiia satyp aldyŋyz deiık. Broker komissiianyŋ eŋ tömen şamasyn alady, ol bügıngı künı 809 teŋgenı qūraidy. Eger Sız aksiialardy 2 000 000 (ekı million) teŋgege satyp alatyn bolsaŋyz, onda brokerlık komissiia 1 000 (bır myŋ) teŋgenı qūraidy.
Eger Sız «Halyqtyq IRO» barysynda satyp alǧan aksiialardy birjada satyp jıberu turaly şeşım qabyldasaŋyz, birjanyŋ komissiialyq tölemın töleuıŋız kerek. Onyŋ şamasy da mämıle somasyna bailanysty. Bır million teŋgeden az somaǧa aksiia satyp alynǧan jaǧdaida birjalyq alym 100 teŋgenı qūraidy, bır millionnan üş millionǧa deiın – 150 teŋgenı, üş millionnan bes millionǧa deiın – 200 teŋgenı, al bes millionnan joǧary bolsa – mämıle şamasynyŋ 0,01% qūraityn bolady.
Broker men birja komissiiasyn investorlar aksiialardy satyp alǧan kezde de, satqan kezde de ärbır mämıleden töleidı.
«Halyqtyq IPO» qatysu jäne aksiialardy satyp alu turaly şeşımdı jauapkerşılıkpen, jaqsylap oilanyp qabyldau kerek. Baǧaly qaǧazdarǧa investisiialau täuekelmen tıkelei bailanysty. Eger Sızde Baǧdarlama jönınde sūraqtar tuyndasa, 8 800 080 50 70 «jedel jelı» telefony boiynşa habarlasyp, keŋes ala alasyz (Almaty qalasy üşın – 8 (727) 250 70 00). Qoŋyrau tegın.
www.halyk-ipo.kz resmi veb-saityndaǧy aqparatpen tanysyŋyz.
