Önerdı örge süireitın eŋbek – Qūdaibergen Bekışev, änşı, QR mädeniet qairatkerı:
– El ışınde «Qazaq tıldı änşılerdı toi asyraidy» degen söz bar. Sızdı şe? Qūpiia bolmasa, bır toiǧa qanşa alasyz?
Ruslan
– «Tek toimen kün köredı» deu artyq bolar. Barmaimyn demeimın, şaqyrsa, qalmauǧa tyrysamyn. Dürıldegen toi jasalyp, oǧan şetelden änşılerdı şaqyrtyp jatsa, nesı jaqsy? Bız ǧana emes, kezınde Aqan serı, Bırjan, Saralar da toidyŋ körkın qyzdyrǧan. El bolǧan soŋ toi toilamai otyrmaidy. Qonaqtarynyŋ köŋılın kötergılerı keledı. Sonan soŋ ärtısterdı şaqyrady. Toidan tapqan tabysymdy öner jolyna jūmsaimyn. Qatyp qalǧan baǧa joq. Keide özderınıŋ jaǧdaiyn aityp jatady. Ol kezde änımdı tegın aityp berem. Men – halyqtyŋ balasymyn. Endeşe, olardyŋ tılegın oryndauǧa mındettımın.
– Sız kımdı jäne qandai ändı tyŋdaisyz?
Aslan, student
– Men klassikalyq baǧyttaǧy änderdı tyŋdaǧandy jaqsy körem. Al, qazaq estradasynda nebır jaqsy änşıler men änder bar. Qūlaq qūryşyn qandyryp, jürek qylyn şertetın, jaǧymdy änderdıŋ barlyǧyn tyŋdaimyn.
– Biylǧy oqu jyly da aiaqtalyp qaldy. Bala kezıŋızde qandai oquşy boldyŋyz? Synyptastaryŋyzben aralasyp tūrasyz ba?
Laura, oquşy
– Qyzylorda oblysy Jalaǧaş audanyndaǧy mekteptıŋ tülegımın. Mektepte segız jyl oqyp, odan keiıngı üş jylymdy tehnikalyq liseide ötkızdım.
Qanşa aŋsaǧanymmen, balalyq kezdı qaitaru mümkın emes. Men özı mektep jasynda köp qiynşylyq körgendıkten, oquşy kezımdı keremet öttı dep aita almaimyn, bıraq ol zamannyŋ da öz qyzyǧy bolatyn. Özımızdıŋ audandaǧy «Altyn arai» ansamblınıŋ belsendı änşısı boldym. Synyptastarymnan qol üzıp ketken joqpyn. Osy Almatydaǧy synyptastarymmen kezdesıp, hal sūrasyp tūramyz.
Sabaqty kıleŋ bestıkke oqyǧan joqpyn. Köbıne mädeni şaralar jaǧynda jüretınmın. Tärtıbım de onşa bolmady, synyptaǧy būzyqtardyŋ bıreuı men bolatynmyn. Būzyq bolǧanda eşqaşan bas jaryp, köz şyǧarǧan emespın, tek mūǧalımderge jiı parodiia jasaitynmyn. Mūnyŋ bärı säl-päl erkelıkten dep oilaimyn. Oquşy Qūdaibergendı taza bılımsız deuge de kelmeidı. Keibır pänderden belsendı boldym. Jalpy ortaŋqol balalardyŋ sanatynan edım. Osydan ekı jyl būryn mektep ūjymy şaqyrǧan soŋ, sözderın jerge tastamai baryp, şaǧyn konsertımdı berıp qaittym. Negızı, elge köp bara bermeimın. Saǧynǧanda arnaiy at basyn būryp, mauqymdy basyp qaitamyn.
– Öner adamynyŋ boiynan qandai qasietterdi körgiŋiz keledi?
Samal, psiholog
– Özegıne öner ūialaǧan ärbır azamat üşın eŋ bırınşı eŋbekqorlyq qajet dep esepteimın. Eŋbek tübı – zeinet. Ekınşıden, qarapaiymdylyq kerek. Qyzǧanyş, körealmauşylyq degen jaman qasiet. «Aşuşaŋ adam – auruşaŋ» degen söz bar ǧoi. Ärkez sabyrly bolǧanǧa ne jetsın?! «Keŋ bolsaŋ, kem bolmaisyŋ» degendei, qatelıkke keşırımmen qarap, bır-bırınıŋ jamanyn jasyryp, jaqsysyn asyru bar qazaqta boluǧa tiıs qasietter dep esepteimın.
– «Er jıgıttıŋ basyn törge süireitın de, körge süireitin de – äiel» deidı qazaq. Üidegı jeŋgei turaly aityp berıŋızşı…
Gülzira
– Öte dūrys aitylǧan söz. Jeŋgelerıŋ ärqaşan menıŋ tıleuımdı tılep üide otyrady. Öte jaqsy adam. Şaŋyraq kötergenımızge biyl 30 jyl tolady. Bır ūlymyz bar.
– Aǧa, şyǧarmaşylyǧyŋyz qalai jürıp jatyr?
Dariia, qala tūrǧyny
– Qazır bıraz jūmystar jasalyp jatyr. «Änder men Jyldar» degen konsert ūiymdastyrǧan bolatynmyn. Aldaǧy uaqytta telearnalardan körsetedı. Osy konserttı jyl saiyn ūiymdastyryp tūrsam ba degen oi bar. Sosyn audio-video diskıler şyǧarmaqpyn. Öner akademiiasyndaǧy studentterım de oqu bıtırıp jatyr. Qazır özım Türkiianyŋ Bodrum qalasyna demalysqa ketıp baram. Kelgen soŋ osy jūmystarymdy bır rettı qylmaqpyn.
–Maqtanǧandy demei-aq qoiaiyn, jalpy maqtaudy süiesız be?
Säken, qala tūrǧyny
– Laiyqty dünienı baǧalap, qolpaştasa ǧana adamnyŋ jan düniesı rahattanady, öner örısteidı dep oilaimyn. Patşa da maqtaǧandy süiedı. Bız janymyzdy salyp därıptep jürgen, atadan-balaǧa miras bolyp kele jatqan än önerı bügıngı ūrpaqtyŋ ruhyn oiatyp, sabaqtastyq tauyp jatsa, ūmyt qalmai jandanyp, ösıp-örkendese, onda kım maqtasa da eş aiyby joq.
– Öte qarapaiym mınezdı adam ekensız. Mūndai boluyŋyzǧa kım nemese qandai oqiǧa äser ettı?
Panarkül
– Būl – maǧan tabiǧattan, tärbieden kelgen mınez. Auylda, qarapaiym otbasynda östım. Bärımız adambyz, şamam kelgenşe adamgerşılıkten aspauǧa tyrysamyn.
– Qazırgı jas änşıler turaly ne aitasyz?
Aqylbek
– Jastyŋ aty jas. Eger jastyŋ ruhani bailyǧy bolsa, estiiary bolsa, jaqsy. Ärbır ännıŋ ruhy boluy kerek. Bızdıŋ jıgıtterımız serı, qyzdarymyz sūlu bolǧan. Tıptı qyz balalarymyz da qiyn-qystauda batyrlarynyŋ jolyn tüzep otyrǧan. Batyr bolǧan jıgıtterden tek ruhty än şyǧuy kerek. Ne basqanyŋ emes, ne qazaqtyŋ tılınde emes dünie jasaityn änşıler bar. Mümkın, olar da ızdenu üstınde şyǧar. Olardy synap-mınegenımız dūrys emes.
– Qūdaibergen aǧa, änşılık önerde jürgenıŋızge neşe jyl boldy?
Baian, student
– Änşılık önerde jürgenıme baqandai 30 jyl bolypty. 200-ge tarta änım bar…
Erkejan SÄTIMBEK