– Adamǧa baqytty bolu üşın asqan däulettıŋ de, daŋqtyŋ da keregı joq. Özıne jardy jaŋylmai tapsa, künkörıs közıne ainalar käsıbın dūrys taŋdasa, jetıp jatyr. Biyl ötken «Mereilı otbasy» baiqauynyŋ jeŋımpazy Kendai Ahmetov äŋgımesın osylai bastady.
Kendai jäne Külän Ahmetovter Astanaǧa 2000 jyly köşıp kelgen. Özderı būrynyraq sary dalasy balyq «sasyǧan», äskeri poligony bar, temır joly boiymen saqyrlap anda-mynda poiyzdar zulap jatatyn Saryşaǧanda tūrǧan eken. Elordaǧa jūmys babymen qonys audarǧan. «Astana elektrmen jabdyqtau distansiiasyna». Sodan berı, mıne, on tört jyl ötıp, osy uaqyt ışınde elordanyŋ qalai ösıp-örkendegenıne kuä bolǧan astanalyqtarǧa ainalyp ülgerdı.
Būl otbasy Gülnär, Ǧaliia, Aigölek esımdı üş qyz ben Serık degen ūl tärbielep ösırgen. Bügınde olardan Ädilä, Ädılet, Aiajan, Damir, Abylai, Ältaiyr degen nemereler süiıp otyr.
Alǧaş kezdesıp, şüiırkelese bastaǧannan:
– «Mereilı otbasy» baiqauynda özge otbasylardan qalai ozyp, nemen erekşelendık dep oilaisyz? – dep sūradym.
Egdergen erlı-zaiyptylar bırınıŋ sözın bırı jalǧai otyryp, «äuletımızben bır salada qyzmet etıp kele jatyrmyz» dep jauap berdı.
Rasynda da, Ahmetovter äuletınde qazırge deiın tört buyn temır jol boiynda qyzmet etıp keledı eken. Ahmet, Şäken, Joltüs, Jökış, Töleuhan – Kendai Ahmetovtıŋ atalary bolsa, solardyŋ ışınen üş adam temırjolşylarǧa berıletın eŋ ülken marapat «Qūrmettı temırjolşy» ataǧyna qol jetkızgen. Olardyŋ qatarynda bızdıŋ keiıpkerımız Kendai Töleuhanūly da bar.
– Kez kelgen käsıptıŋ jetık mamany bolu üşın mamandyq ūrpaqtan ūrpaqqa ötuı kerek dep oilaimyn. Sonda otbasylyq täjıribe molaiyp, keiıngı ūrpaq sol saladaǧy qyzmetın şirata tüsedı, – dedı osy oraida Külän apaiymyz.
Sanap qarasa, būl äulettegı adamdardyŋ jalpy eŋbek ötılı 1264 jyldy qūraidy eken. Būl sandy otaǧasy maqtanyşpen mälımdedı.
Aitpaqşy, Külän apaiymyz da sol salada qyzmet etedı. Talai jyldan berı temır jol stansalarynda tehnikalyq bölımde eŋbek etıp, beinetınıŋ zeinetın körıp keledı.
Zaman basqa bolsa, zaŋ da basqa. Temır jol boiynda aq jüzıne qara mai jūqtyryp, saqyr-sūqyr dauystarǧa şydap, kım jürgısı kelsın?
– Balalaryŋyzdy qalai eŋbekke baulydyŋyzdar? Temır jol salasynda qyzmet etuge qalai qyzyqtyrdyŋyzdar? – dedık bız.
Kendai aǧamyz:
– Būl – ata käsıbımız, – dep jauap berdı. – Balalarymyzdy kışkentaiynan janymyzda alyp jürdık. Jūmysqa da ertıp aparatynbyz. Sonda kördı. Qyzyqtyrǧan boluymyz kerek. Qazır endı bır qyzymyz ben bır ūlymyz osy temırjol salasynda qyzmet etedı. Ekı balamyz basqa salalarǧa ketkenımen, ekı balamyz bızdıŋ mamandyǧymyzdy töŋırektep jür…
Dastarqanynan däm tatyp, äŋgımesıne qūlaq türgen jarty saǧattyŋ özınde Kendai aǧamyz ben Külän apamyzdyŋ äŋgımesınen köp mälımet aldym dep aita alamyn. Olar üş qyz, bır ūl ösırıptı. Būl jaǧynan ūqsastyǧymyz da bar. Süisındık te, «mereilı otbasy» bolyp, eldıŋ önegelı, ardaqty azamattaryna ainalyp otyrǧan aǧa-apamyzdyŋ jolyn tıledık. Sodan soŋ… ärine, osylai abyroily, baqytty ömır sürudıŋ şartyn sūradyq.
Körgenı köp, söilese, önegelı äŋgıme, ǧibratty sözder aityp, ūiytyp äketetın Kendai aǧamyz ötkenıne oi jıberıp, estelık şomǧandai boldy:
– Jas künımızde bız de tük bılmedık qoi. Bıraq, qai jaǧynan da özımız dūrys taŋdau jasadyq dep oilaimyn… Myna apaiyŋ Küländı kezıktırgende ol maǧan qaramai qoiǧan. Soŋynan bır jyl jügırdım. Ol bızge jaŋadan qyzmetke kelıp jatqan edı. Barsam, qaramaidy. Ünemı kıtap oqyp otyrady. Äiteuır, özım körgende qolynan Säbit Mūqanovtyŋ «Möldır mahabbaty» tüspeitın. Sonda da qoimai, bara berdım. Aqyry, üilenıp, şaŋyraq köterdık. Bız otau qūrǧanda dymymyz bolǧan joq. Aidalada, temır jol stansasynda tūrdyq. Temır joldyŋ boiynda. Ainala on şaqyrymǧa deiın kısı mekendemeidı. Bız stansadaǧy jalǧyz üide tūratynbyz. Temır tösek pen jūmystan berılgen körpe-jastyqtan basqa düniemız joq. Al nandy aptasyna bır ret avtolavkamen jetkızıp beredı. Sonda da bız moiymadyq. Ömırge qūlşynysymyz küştı boldy.
Osylai äŋgımelesıp otyrǧanda Külän apaiymyz qazırgı jastardyŋ atüstı üilenıp, tez ajyrasyp jatatynyna alaŋdauşylyǧyn bıldırdı.
– Būl otbasyn qūndylyq dep sanamaǧandyqtan. Jastardyŋ bır-bırıne keşırımmen qarauǧa tyryspaityndyǧynan. «Aşu – dūşpan, aqyl – dos» deidı, sol aqyldy jetekşılıkke almaityndyǧynan, – deidı ol.
Al Kendai aǧamyz derekpen söileitın ädetınen jaŋylmady:
– Men ötkende bır jerden oqydym. Bızde bır jylda 70 myŋ otbasy qūrylsa, 30 myŋ otbasy ajyrasyp jatady eken. Būl – öte qorqynyşty närse. Memleket myqty boluy üşın ondaǧy otbasy qūndylyǧy myqty boluy kerek. Ärbır otbasy dıŋgegı myqty şaŋyraqqa ainalyp, ondaǧy tärbiege basa män beruı qajet… Bıraq, men osy ajyrasudyŋ eŋ basty sebebı qarajat jetıspeuşılıgı dep oilaimyn. Mūndai synaqtarǧa jastar sabyrmen qarasa igı edı.
Synaq demekşı, Ahmetovter otbasyna da taǧdyrdyŋ synaǧy az berılmegen. Kendai aǧamyzdyŋ kün-tün demei jūmys ısteitının, tört jyl boiy japan tüzdegı temır jol boiynda tūrǧandaryn, 1986 jyly Jeltoqsan oqiǧasyna qatysyp, qan-josa bolyp, artynan bıraz uaqyt boiy tergeuge alynyp, qyspaqqa tüskenın, taǧy basqa qiyndyqtardy aitpaǧanda, bes jyl boiy sal bolyp jatqan eken. İä, qyryqqa taiaǧanda omyrtqasyna şerşeu şyǧyp, aiaǧyn basa almai qalady. Jan jary süiep, arqalap, emdeu oryndaryna aparady. Osylaişa jarymjan küidegı azapty tırşılık bes jylǧa sozylady.
– Onyŋ bärı, qūdaiǧa şükır, artta qaldy ǧoi… Menıŋ oiymşa, adamnyŋ ömırı aqqan özen siiaqty. Özen ylǧi tüp-tüzu bolyp, bır qalypta aqpaidy ǧoi. Onyŋ da arnasy būrylyp otyrady. Bırese jyŋǧyl, toǧai arasymen, bırese jazyq dalamen aǧyp otyrady. Bız de sondai tırşılık keşıp kelemız. Bıraq, Allaǧa täube deimız. Ömırımızdegı eŋ basty bailyǧymyz – balalarymyz aman-esen. Ärqaisysy otau tıgıp, übırlı-şübırlı bolyp, abyroily ömır sürıp keledı…
Kendai aǧamyz ben Külän apaiymyz, rasynda, az uaqyttyŋ ışınde köp oi saldy bızge. «Mereilı otbasy bolu üşın, önegelı ūrpaq tärbieleu üşın eŋ aldymen özıŋ önegelı ıs ıste» dedı Külän apaiymyz. Al, Kendai aǧamyz bügıngı künı balalardy kompiuter men teledidar aldyna telmırtıp, jalpy tärbienı ekranǧa tapsyra saludyŋ dūrys emestıgın aityp küiındı. «Balany bos qaldyrmau kerek. Jaqsy-jaisaŋ jürgen jerge ertıp ala baru qajet. Sabaqtan tys uaqyty bolsa, sporttyq üiırmelerge beru kerek. Är balanyŋ tärbiesı men adamdyq bolmysy üşın eŋ jauapty tūlǧa – ata-ana. Sondyqtan, bız balalarymyzdy qoǧamdyq ortanyŋ, teledidar men internet közderınıŋ kerı tärbiesınen araşalap, uysymyzdan şyǧarmauǧa ūmtyluymyz qajet».
P.S. Belgılı aqyn Küläş Ahmetova aitpaqşy, «otbasy – är adamnyŋ qūthanasy». Qūthanasyn qasterlep, qadırlep ūstaǧan adam ǧana şynaiy otbasylyq baqytqa qol jetkızbek.
Bız Kendai Ahmetovtıŋ otbasymen tanysyp şyqqan sätte Küläş aqynnyŋ sözınıŋ rastyǧyna köz jetkıze tüskendei boldyq.
Näzira BAIYRBEK
