Uälibek ÄBDIRAIYMOV: TILIMIZDI DAMYTPAIYNŞA, KÜLKIMIZ SALMAQTANBAIDY

Bäri elikteuden bastalady deidi ǧoi. Öziŋiz öner jolynda aldyŋǧy tolqynnan kimge eliktediŋiz?
Janar, oquşy

– Tamaşanyŋ tarlany – marqūm Qūdaibergen Sūltanbaev aǧamyzdyŋ önerin ülgi ettim.

Büginde satiralyq teatrlar köp. Biraq, solardyŋ halyqqa ūsynyp jatqanyna keide qarnyŋ aşady. Keibireuine, tipti, küle de almaisyŋ. Sizdiŋşe, osy äzildiŋ tym tömendep ketuiniŋ sebebi nede?
Sūŋǧat Sartai, student

– Birinşiden, bizde teatrlardyŋ är qoiylymyn baǧalap, baiyptap otyratyn synşylar öte az. Mysaly «Terisqaqpai» ne aitty? İdeiasy qandai boldy? «Nysana» neni közdedi? «Şanşar» kimdi şanşydy? «Myna äzilden tük tüsinbei, jai ǧana küldik. Al, mynaǧan külmesek te iştei riza boldyq» dep jeter jerine jetkizip tūryp jazatyn synşylarymyz joq. Mine, sondyqtan, ärkim öz bilgenin jasap jatyr. Joǧary jaqtaǧylardan da bizdi synap jatyr eken dep qadaǧalap jatqan eşkim joq. Osyndai sahna mädenietin bilmeitinderdiŋ kesirinen, synşylarymyzdyŋ azdyǧynan, qadaǧalap jatqandardyŋ joqtyǧynan äzildiŋ sapasy tömendep ketti dep oilaimyn.

Uäli aǧa, maǧan sizdiŋ äzilderiŋiz qatty ūnaidy. Sūraiyn degenim, bala küniŋizde qatarlastaryŋyzdan özgeşelenip tūratyn erekşeligiŋiz boldy ma?
Danagül Saparova, student

– Ärbir adamǧa öziniŋ balalyq şaǧy keremet tätti. Men özimdi erekşe bala bolyp östim dep aita almaimyn. Sebebi, men otbasyn­daǧy ortanşy ūl boldym. Aldym­da aǧa-äpkelerim jäne soŋymnan ergen ini-qaryndastarym boldy. Sondyqtan bolar, men ata-anam­nyŋ erke balasy bolmadym.
Jas künimde gitaraǧa qatty äues boldym. Gitarany qoranyŋ üstin­de tyǧylyp otyryp üirenetinmin. Ony körip qoisa, äke-şeşem ūry­satyn edi. Küreske de qatty qyzy­ǧatynmyn. Adam bala küninde köp dünieni armandaidy ǧoi. Al meniŋ sol bala küngi päk armandarymnyŋ biri – osy öner edi.

Öziŋizdiŋ bir söziŋizde «Äkem zaŋger boluymdy qalap edi. Meniŋ ärtistikke ketkenimdi jaqtyrmady. Teledidardan «Şanşardyŋ» konserti berilip jatsa, birden basqa arnaǧa auystyryp jiberedi» degen ediŋiz. Äkeŋiz äli künge deiin raiynan qaitqan joq pa?
Qūrmaş Ötegenov, student

– Äke-şeşemniŋ közqarasy boiyn­şa, men auyldan ketpei, ärtistik joldy qumai, jandarynda jürgenim dūrys edi.
Al, endi büginde äkemniŋ «Meniŋ balam ärtis» dep maqtanbauy mümkin. Biraq,  tanymaityn adamdarǧa özin tanystyru üşin, «Men «Şanşardaǧy» Uälibektiŋ äkesimin» deitini anyq. Sol üşin ǧana «Şanşardyŋ» atyn paida­lanatynyn jaqsy bilemin (külip).

Otbasyŋyz turaly aityŋyzşy? Balalaryŋyzdyŋ işinde «äke jolyn quǧany» bar ma?
Tūrar Eŋsepov, oqyrman

–Universitet bitirgennen keiin, ata-anam meniŋ tez arada jäne jyldam üilenuimdi qalady. Sodan, Gülzada jeŋgemniŋ «Osyndai qyz bar. Mektepti jaŋadan bitirgen. Resei jerinde oqyp kelgen. Özi dükende jūmys isteidi. Öte sypaiy, otbasy da tärbieli, saǧan laiyq» dep aituy boiynşa bir qyzben tanysatyn boldym. Jeŋgem qyzdy üige tamaqqa şaqyrdy. Sodan tanystyq. Söitip, Allah näsip etip, bolaşaq jarym Janarmen otbasyn qūrdyq. Üilengen soŋ, segiz jyldai auylda tūrdyq. Tört ūlymyz bar.
Men balalaryma barynşa qazaqi tärbie beruge tyrysamyn. Özderiniŋ qazaq ekenin bilip jäne sony maqtan tūtsa eken dep oilaimyn. Sondai-aq, balalarymdy eptep sportqa baulyǧandy qalaimyn. Eki ūlymdy küreske berdim. Eŋ ülken ūlym – Farhat, ekinşi ūlymyz – Maqsat, odan keiingisi – Almat, kenjetaiymyz – Rahat.
Almattyŋ boiynda azdap iumorlyq qasiet bar. Rahat ta şamaly küldire biledi. Biraq, taŋdaǧan mamandyqtary ärtürli. Eşqaisysy naqty satirik bolamyn dep şeşken joq.

Satirik retinde qandai mäselege qatty alaŋdaisyz? Qabyrǧaŋyzdy ne qaiystyrady?
Tūrar Saǧat

–Men ärbir konsert bitken saiyn «Aǧaiyndar, elderiŋizde, otbastaryŋyzda, äuletteriŋizde külki köbeisin! Biraq, külki tek qana quanyştan bolsyn!» dep aitamyn. Sebebi, neşe türli külki bar ǧoi! Külkiniŋ türlerin Ümbetbai Uaidin aǧamyz ädemilep taldap tastaǧan. Qazirgi zamannyŋ külkisi şamaly arzandau bolyp tūr. Būrynǧy Ospanhannyŋ, Asqardyŋ kezindegidei astarly, ädemi bir külki bolyp jatqan joq. Onyŋ sebebi nede? Sebebi, bizdiŋ elde til damymai tūr. Al halyqta til toqyrap qalmauy kerek. Qazaqty joǧarydan öz ana tiliniŋ bailyǧymen baiytyp otyratyn bolsaq, külkimizge de ädemi jerlerden oryn tabylatyn edi. Būlai jalǧasa ber­se, bet-auzymyzdy tyrjityp alyp, kişkentai düniege küle salyp jüre beretin bolamyz da.

Sizdi soŋǧy kezderi Habar arnasyndaǧy «Äzil keş»  baǧdarlamasynyŋ jürgizuşisi retinde körip jürmiz. Būl ideiany sizge telearna basşylyǧy  özderi ūsyndy ma?

– Gastroldik saparmen barǧanymda «Habardyŋ» basşylaryna jolyǧyp, «Äzil keş» degen jaŋa jobamdy ūsynyp edim, quana kelisti. Sebebi, telearnada «Dudaraidan» özge köŋildi joba qalmapty. Onyŋ üstine äri avtor, äri rejisser, äri jürgizuşilik mamandyq bir basyna toǧysqan ämbebap mamanǧa zäru eken. Uaqyttyŋ tyǧyzdyǧyna qaramai, Jüsip ekeumiz qosaqtalyp jürip talai sanyn tüsirip ülgerdik. Būrynǧy «Qymyzhana» oiyn-sauyq otauy siiaqty «Äzilhanada» türli taqyrypty qauzap, ara-arasynda qoǧamdaǧy kem-ketikti syn sadaǧyna ilip otyramyz. Körermender sahnadan körinbei ketken ärtistermen osy baǧdarlamada qaita qauyşady.

Adam balasynyŋ boiynan qandai qasietterdi körgiŋiz keledi? Qandai qasietterdi jaqtyrmaisyz? Öz mineziŋiz qandai?
Aqnūr Şekerbekova,  student

– Men adamdardyŋ boiynan eŋ äueli, adaldyqty, qarapaiymdylyqty körgim keledi. Öner salasyndaǧy boiynda ruhy, namysy, bilimi, aqyly bar äriptesterimdi qatty qadirleimin. Jek köretinim – ekijüzdilik, jaǧympazdyq. Bolsyn-bolmasyn öziniŋ bas paidasy üşin jaǧympazdanatyn adamdardy ūnatpaimyn. Meniŋ minezimdi janymda jürgen adamdardan sūrau kerek. Biraq, özime ūnamaityn qasietterim bar. Keide, şekten tys maqtanyp, asyra aityp qoiamyn. Asyra maqtanǧan jerde, mindetti türde ötirik ketip qalady. Osy minezimdi özim de baiqaimyn.

-Qaşan körsek, Jüsip aǧa ekeuiŋizdiŋ jūptaryŋyz jazylmaidy. Ömirde de osyndai dossyzdar ma?
Gülnaz Taŋatova

– Jüsip ekeumiz 1988 jyldan beri sahnada birge kele jatyrmyz. Negizinde, sahnadaǧy ärtistik önerdi men Jüsiptiŋ arqasynda üirengenmin. Jüsiptiŋ eŋ bir baǧaly qasieti – eşkimge qastyǧy joq, adal adam.

El arasynda «Şanşardan» Nūrjan Tölendiev ketken soŋ, onyŋ ornyn almastyratyn akter bolmai qaldy» degen pikirler köp aityldy. Būǧan ne deisiz?
Jasūlan Öteşov, oquşy

– Är akterdiŋ eşkim auystyra almaityn öz orny bar. Osyny moiyndau kerek. Mysaly, Nūrjan Jüsipti keltire ala ma? Sol siiaqty men de Nūrjannyŋ obrazyn keltire almaimyn. Sondyqtan, ärqaisysynyŋ orny bölek. Sony adam dūrys tüsine bilui kerek. «Nūrjan ketip qaldy eken» dep, bärimiz qolymyzdy töbemizge qoiyp, teatrdy jauyp ketip qaluymyz kerek pe eken? Qalǧan akterlarǧa obal emes pe? Kim bilsin, mümkin, Nūrjannan da myqty akterlar bar şyǧar? Sondyqtan da, är körermenniŋ öziniŋ oiynan şyǧatyn süiikti aktery bolady. Oǧan ülken tüsinistikpen qarau kerek.