قوعامدا ءسات سايىن ءتۇرلى جاڭالىقتار بولىپ جاتادى. شىندىعىندا, وتكەن عاسىردىڭ اقپارات كەڭىستىگى مەن قازىرگىنى سالىستىرۋعا مۇلدە كەلمەيدى. تەلەارنادان كەم تۇسپەيتىن الەۋمەتتىك جەلىلەر ءاپ-ساتتە وقيعانى كوز الدىڭا اكەلە قويادى. اقپاراتتىڭ جىلدام بەرىلگەنى جاقسى, ارينە. الايدا, ءبىر قايناۋى ىشىندە جاتاتىن دەرەكتىڭ ارتى كەيدە داۋ-دامايعا ۇلاساتىنى بار.
الەمدە قانشاما مەملەكەت بولسا, سولاردىڭ بارىندە ءتۇرلى ۇلت تۇرادى. بۇل زاڭدى نارسە جانە سولاردىڭ اراسىندا كيكىلجىڭدەردىڭ اراگىدىك بولىپ تۇراتىنى دا جاسىرىن ەمەس. وسىنداي ۇرىس-جانجالداردى ۇلتقا ءبولىپ قاراستىرۋ ەشكىمگە ابىروي اكەلمەيدى دەر ەدىم. مۇنى جىپكە ءتىزىپ ءسوز ەتكەنشە, ءوز كەمشىلىگىمىزدى رەتكە كەلتىرگەنىمىز ءجون. ماسەلەن, ارامىزدا جەكەلەگەن ۇلكەندەردىڭ جەتى اتاسىن بىلمەيتىنى جەتىپ ارتىلادى. سونىڭ ءبىر كورىنىسىنە جاقىندا «استانا» تەلەارناسى ارقىلى بەرىلگەن «ەل اۋزىندا» باعدارلاماسى دالەل بولا الادى. وندا بىرقاتار تانىمال انشىلەر ءتىلشىنىڭ «جەتى اتاڭىزدى بىلەسىز بە؟» دەگەن سۇراعىنا جاۋاپ بەرە الماي, ماسقارا بولعانى بار. تاربيەنىڭ نەگىزگى وزەگى وتباسىندا دەسەك, سالت-ءداستۇرىمىزدىڭ قاينارى, ونىڭ ىشىندە ءاربىر ادامنىڭ ىشكى رۋحاني دۇنيەسى ۇلتتىق مۇددەمەن استاسىپ جاتۋى شارت. بۇل جەردە تىرناق استىنان كىر ىزدەپ وتىرعان جوقپىز, بۇگىنگى تاڭدا ءبىزدىڭ ۇرپاعىمىزعا تىكەلەي رۋحاني ءنار سەبەتىن ءبىرسىپىرا تەلەارنالارداعى باعدارلامالار شۋلاعان شوۋعا, قازاقتى مازاققا اينالدىرعان دورەكى ازىلدەرگە تولىپ كەتتى. بۇل ماسەلەنىڭ قوزعالۋىنا نەگىزگى تۇرتكى بولعان, پارلامەنت سەناتىنىڭ جالپى وتىرىسىندا قارالعان قر «مەملەكەتتىك جاستار ساياساتى تۋرالى» زاڭى ەدى. وندا سەناتور قۋانىش ايتاحانوۆ ءسوز ورايىندا بۇگىندە ەلىمىزدە جاستار سانى 4,4 ميلليون نەمەسە حالقىمىزدىڭ 26 پايىزدان استامىن قۇرايتىنىن ايتا كەلە, ءاربىر جاستىڭ «مەن مىنا جاڭا قوعامنان ءوز ورنىمدى تابا الدىم با؟» دەگەن سۇراقتىڭ توڭىرەگىندە ويلانۋى كەرەكتىگىن ايتتى. «قوعامنىڭ بار كۇش-جىگەرى جاس ۇرپاقتى وتانسۇيگىشتىككە, يماندىلىققا, ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋگە باعىتتالۋى كەرەك. الايدا, جالاڭ ۇگىت-ناسيحاتتان جاستار تەز جالىعادى. سوندىقتان ولاردىڭ ويىن تەرەڭ دامىتىپ, قيالىن وسىرەتىن, ادامگەرشىلىك پەن يناباتتىلىققا, ەلجاندىلىققا تاربيەلەيتىن كىتاپتار, «جاۋجۇرەك مىڭ بالا», «ەلباسى جولى» سياقتى كوركەم فيلمدەر, تاربيەلىك ءمانى بار باعدارلامالار كەرەك» دەگەن ەدى ول.
قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ XXII سەسسياسىندا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ مىنا ماسەلەگە ەرەكشە ماڭىز بەرىپ وتكەنى بەلگىلى. «الەمدەگى نەگىزگى اقپاراتتارعا قولى جەتپەيتىن ۇلت باسەكەگە قابىلەتتى بولا المايدى. بۇل – ءححى عاسىردىڭ زاڭى. سوندىقتان, عىلىم, مەديتسينا سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى ازاماتتار اعىلشىن ءتىلىن تەزىرەك مەڭگەرۋى قاجەت. ۇستازدار مەن اتا-انالارعا ايتارىم – قازاقستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا وسى ماسەلە مۇقيات ەسكەرىلۋى ءتيىس. ءبىزدىڭ مەكتەپتەرىمىزدىڭ بارىنە ورتاق ءبىر ۇلگى قاجەت. بۇل ۇلگىدەگى مەكتەپتە قازاقستاننىڭ مادەنيەتى مەن تاريحى, ءتىلى مەن ادەبيەتى قازاقشا, جاراتىلىستانۋ پاندەرى اعىلشىنشا ۇيرەتىلىپ, ورىس ءتىلى ءپان رەتىندە وقىتىلۋى كەرەك. ۇلتتىق ءتىل مەن مادەنيەتتى ساقتاپ, دامىتۋ الەمدىك اقپاراتتان قۇرالاقان قالۋعا نەگىز بولماۋى ءتيىس. مەكتەپتىڭ سوڭعى سىنىپتارىندا جانە جوعارى ءبىلىم بەرۋ – بىرتە-بىرتە اعىلشىن تىلىنە كوشۋ كەرەك. «ءۇش تۇعىرلى ءتىل» ساياساتىنىڭ نەگىزگى ءمانى – وسى! سوندىقتان ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ, ءۇش تىلدە ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ جول كارتاسىن جاساۋ قاجەت».
دەمەك, ەندىگى جەردە ۇشتۇعىرلى ءتىل ساياساتىن قولداپ, ۋاقىت تالابىنا ساي قام جاساۋىمىز قاجەت.
قوعام جاڭا اقپارات داۋىرىنە قادام باستى. ءبىز دە ەندى جاڭاشا كوزقاراسپەن ءوسىپ-جەتىلۋىمىز كەرەك. سونىڭ باستىسى, جاس ۇرپاق بويىنا سالت-ءداستۇرىمىزدى, ادەت-عۇرپىمىزدى ءسىڭىرىپ, ولاردى ەل مۇددەسىنە قىزمەت ەتۋگە باۋلۋ قاجەتتىگى تۋىنداپ وتىر. شۋلاعان شوۋدىڭ ورتاسىندا ءجۇرىپ, تامىرىمىزدى تاپ باساتىن نەگىزگى ءتۇيىندى اجىراتا المايتىن حالگە جەتىپپىز. سوندىقتان اقپارات كەڭىستىگىن ادەپتەن شىققان دۇنيەلەردەن تازارتاتىن كەز جەتتى. ونىڭ ورنىن ساپالى ءبىلىم, ەل دامۋى, ۇلت تاتۋلىعى مەن وتانسۇيگىشتىككە قاتىستى جانە جاھاندىق ماسەلەلەردى دۇرىس ساراپتاعان حابارلار باسۋى ءتيىس.
ءامىرحان الماعانبەتوۆ,
استانا قالاسى اكىمدىگى جانىنداعى «قوعامدىق كەلىسىم» كمم باس ساراپشىسى
