ۋادە بويىنشا تۋرا ساعات وندا قوڭىراۋ شالدىم. ەسىكتى كەلىنى اشتى. اينۇر:
– اتام تاڭعى اسقا جاڭا وتىردى, داستارقانعا كەلىڭىز! – دەدى جول سىلتەپ.
اماندىق-ساۋلىق سۇراسقان سوڭ ارداگەر قارت: «بالام, تاڭعى اس قوي, ءدام تات!» دەدى. وتىردىم. ويىم – ءشاي ۇستىندە اقساقالدى سوزگە تارتىپ, اڭگىمەگە دايىنداپ الۋ.
– سوعىسقا 42-جىلى اتتاندىم. ول كەزدە ءالى وقىپ جۇرگەن جاس بالامىز, – دەپ باستادى اڭگىمەسىن ءازىمباي اقساقال.
«…سودان ساراتوۆ وبلىسىنىڭ پۋگاچەۆ قالاسىندا تۇرعان جاياۋ اسكەر بولىمىنە كەلدىك. سول جەردە ءبىر-ەكى اي اسكەري دايىندىقتان وتكىزدى. ۋاقىت تار, قىسىلشاڭ كەز. جەرتولە جاتاق, كۇن سۋىق. جەرگە سابان توسەگەن, سونىڭ ۇستىندە جاتامىز. ءوزىم – وڭتۇستىكتىڭ بالاسىمىن. تىسقاقتى بولا قويماعان جاس كەزىمىز. اۋىر ءتيدى. قىسقاسى, نە كەرەك, ساراتوۆتىڭ ساقىلداعان ايازىندا اياق-قولىمدى ءۇسىتىپ, جۇرە الماي قالدىم. مەن سوندا قالدىم دا, قالعان جىگىتتەردى تۇگەل مايدانعا اكەتتى.
ءبىر ايداي ەمدەۋ بولىمىندە بولىپ, ءباشپايلارىما وپەراتسيا جاساعان سوڭ, مەنى كەيىن قايتاردى. ەلگە كەپ, اكە-شەشەمنىڭ قاسىندا ءبىر اپتا بولدىم با, بولمادىم با – ۆوەنكوماتتان ادامدار كەلىپ, تاشكەنت قالاسىنداعى اسكەري گوسپيتالگە اپاردى. تاشكەنت بىزگە جاقىن عوي!.. ءبىر-ەكى اپتا ەمدەلگەن سوڭ, دەنساۋلىعىم جاقسارىپ, اياعىم دا جازىلدى. تاشكەنتتىڭ ارعى جاعىندا ۆرەۆسكي دەگەن ستانسا بار ەكەن. ءتىپتى, ۇيگە دە جىبەرمەستەن, بىردەن سوندا اكەتتى!..».
ارداگەر قارت ۆرەۆسكي ستانساسىندا 2-3 اي قايتا دايىندىقتان ءوتىپ, بايلانىسشى ماماندىعىن الادى. سول جەردەن قايتادان مايدانعا اتتانىپ, 1943 جىلى قىزىل تۋ وردەندى 156-بايلانىسشىلار پولكىنا ءتۇسىپ, سوعىستىڭ سوڭىنا دەيىن ءوز قىزمەتىن ابىرويلى اتقارادى.
«…وردەر وزەنىنەن ءوتۋ ءۇشىن بەلارۋس مايدانى شابۋىلعا ءبىر اي دايىندالدى. شابۋىل تاڭ قاراڭعىلىعىندا باستالدى. ءدۇرسىن-ءدۇرسىن اتىلعان زەڭبىرەك داۋىسى جەر جارىپ, ءتۇن كۇندىزگىدەي جاپ-جارىق بوپ تۇردى!..
بەرلينگە جاقىنداعان سايىن فاشيستەر ورشەلەنە قارسىلاستى. ءبىزدىڭ مىندەتىمىز – بايلانىستى ۇزبەۋ. كەيدە ءتىپتى ۇزىلگەن كابەلدى پىشاقپەن كەسەتىن ۋاقىت تاپپاي, تىسىڭمەن ارشيسىڭ. سودان, مىنە, تۇك قالمادى!» دەدى قارت جاساندى تىستەرىن الىپ…
قازاق جاۋىنگەرى مايدان جولىن بەلورۋسسيادان باستاپ ۆارشاۆا, لودز, ۆروتسلاۆ, پوزنان, فرانكفۋرت قالالارىن ازات ەتۋگە قاتىسادى. جورىق ساپارىن بەرليندە اياقتايدى. سوعىستا كورسەتكەن ەرلىگى ءۇشىن قىزىل جۇلدىز وردەنىمەن, «ەرلىگى ءۇشىن», «ۆارشاۆانى ازات ەتكەنى ءۇشىن», «بەرليندى العانى ءۇشىن», «گەرمانيانى جەڭگەنى ءۇشىن» مەدالدارىمەن ماراپاتتالادى.
«…سوعىس بىتكەن سوڭ ەكى جىل باكۋ مەن تيفليس قالالارىندا اسكەري بورىشىمدى وتەپ, ەلگە 1947 جىلى ورالدىم.
مەنەن بۇرىن مايدانعا اتتانعان تۋعان اعام سۇراپىل سوعىستا مەرت بولدى. ەگەر مەن دە كوز جۇمسام, اۋلەت وتى ءبىرجولا سونەر مە ەدى؟! ءتورت ۇل, ءتورت قىزىم بار. قۇدايعا شۇكىر, قازىر سولاردىڭ ارقاسىندا 27 نەمەرە, 51 شوبەرە ءسۇيىپ وتىرمىن!..
ەندىگى تىلەگىم – كەيىنگى ۇرپاق مۇنداي سوعىستى ەشقاشان كورمەسىن! ەلىم ءوسىپ, گۇلدەنە بەرسىن! بار ارمانىم – وسى!» دەدى ارداگەر قارت اڭگىمەسىن تۇيىندەپ…
تۇرماعانبەت كەنجەباەۆ
