مادەنيەت

استانا سيمفونيا سازىنا بولەندى

ونەرىن مۋزىكانتتار عانا ەمەس, قاراپايىم حالىق جاقسى كورەتىن, پاتشالار تىڭداعان الەمگە وتە تانىمال فلەيتاشى اندرەا گريمينەللي (يتاليا) استاناعا كەلىپ, ءباسپاسوز وكىلدەرىمەن كەزدەستى, ساحنادا ءوز ونەرىن كورسەتتى. «استانا وپەرا» ساحناسىندا Eni-ءدىڭ قولداۋىمەن كومپانيانىڭ قازاقستانعا كەلگەنىنە 30 جىل تولۋى اياسىنداعى ەكىنشى مەرەكەلىك شارا رەتىندە كينوفيلمدەردىڭ ايگىلى ساۋندترەكتەرى ۇسىنىلدى. اندرەا گريمينەلليدى ەرەكشە تالانتىن باعالاعان يوردانيانىڭ پاتشايىمى Queen Rania جانە پرينتسەسسا ديانا, تاعى باسقا تانىمال تۇلعالار ايگىلى فلەيتاشىمەن تۇسكەن فوتولارى الەۋمەتتىك جەلىلەردە تۇر.

ەلوردالىقتار سيمفونيالىق مۋزىكانىڭ مىقتىلارى فەدەريكو فەلليني مەن لۋكينو ۆيسكونتيدىڭ كوپتەگەن فيلمدەرىنە, سونداي-اق فرەنسيس فورد كوپپولانىڭ «وكىل اكەسىنە» كەرەمەت مۋزىكا جازعان ءبىرتۋار كومپوزيتورلار ەننيو مورريكونە مەن نينو روتانىڭ تۋىندىلارىنان كونتسەرت تىڭدادى. بۇل شىعارمالار  «وسكار», «التىن گلوبۋس», «گرەممي», BAFTA سەكىلدى جوعارى ماراپاتتارمەن, جۇلدەلەرگە يە بولعان تۋىندىلار. كەيدە كينونىڭ مۋزىكامەن بەرىك بايلانىساتىنى سونشا, فيلم اتاۋى ەڭ الدىمەن سيۋجەتپەن نەمەسە اكتەرلەرمەن ەمەس, مۋزىكالىق تاقىرىپپەن ۇشتاسىپ جاتتى. اتاقتى كومپوزيتور نينو روتا كوپتەگەن فيلمدەرگە مۋزىكا جازۋ ارقىلى كەڭىنەن تانىمال. سولاردىڭ اراسىنان كونتسەرتتە فرەنسيس فورد كوپپولانىڭ «وكىل اكە» كينوفيلمىنەن, فەدەريكو فەللينيدىڭ «اماركوردىنان» اۋەندەر, فەدەريكو فەللينيدىڭ «جول» فيلمىنەن دجەلسومينانىڭ تاقىرىبى, سونداي-اق ونىڭ «كابيريا تۇندەرى» فيلمىنەن مۋزىكا جانە «ءتاتتى ءومىر» فيلمىنەن سيۋيتا, لۋكينو ۆيسكونتيدىڭ «لەوپارد» فيلمىنەن «ۆەردي ءۆالسى» – «قوشتاسۋ ءۆالسى» جانە تاعى باسقالارى شىرقالدى.

اڭىزعا اينالعان كومپوزيتور ەننيو مورريكونەنىڭ مۋزىكاسى دا جانكۇيەرلەردى قىزىقتىرماي قويمايدى. سەردجيو لەونەنىڭ «ءبىر كۇنى امەريكادا», «جاقسى, جامان, اشۋلى», «ءبىر ۋىس دوللارعا» فيلمدەرىندە ونىڭ مۋزىكاسىن ەستىمەگەن جان جوق شىعار, ول رولاند جوففەنىڭ «ميسسيا» فيلمىنە ارناپ «Vita nostra» جانە تاعى باسقا ساۋندترەكتەردى جازدى.

«استانا وپەرا» سيمفونيالىق وركەسترى مەن حورى يتاليالىق ماەسترو دجۋزەپپە اكۋاۆيۆانىڭ (يتاليا)  جەتەكشىلىگىمەن ونەر كورسەتتى. زالعا جينالعان كورەرمەن تانىمال فيلمدەردەن ساۋندترەك تىڭداپ, سۇيىكتى اۋەندەرىن تاماشالادى. وسى ورايدا «استانا وپەرا» ۇلتتىق ونەردى شەتەلدە اسپانداتۋدى الدىنا ماڭىزدى مىندەت ەتىپ قويعانىن ايتۋىمىز قاجەت. دجۋزەپپە اكۋاۆيۆا وسى بيىك ماقساتتا وپەرا ترۋپپاسى سوليستەرىنىڭ اعىمداعى رەپەرتۋاردىڭ كونتسەرتتەرى مەن وپەرالارىنان پارتيالاردى ورىنداۋعا دايىندىعىن جۇزەگە اسىرىپ, قازاق ونەرىنىڭ الەم ساحنالارىندا ونەر كورسەتۋىنە مۇرىندىق بولىپ ءجۇر. قازاقستاندىق ۇجىمنىڭ شىعارماشىلىق قىزمەتىن جاقسارتۋدان بولەك, ماەسترو الەمدىك مادەني قاۋىمداستىقتا تەاتر مەن اكادەميانىڭ مۇددەسىن تانىستىرۋدى ماقسات ەتەدى.

جالپى, سيمفونيا – سيمفونيكالىق وركەستردە ورىنداۋعا ارنالعان كۇردەلى تسيكلدى مۋزىكالىق شىعارما دەسەك, 18 عاسىردا سيمفونيالىق وركەستردىڭ كلاسسيكالىق ءتۇرىنىڭ قالىپتاسۋىنا بايلانىستى سيمفونيالىق مۋزىكا كەڭىنەن دامىپ, ونىڭ نەگىزىن سالعان كومپوزيتورلار ي.گايدن, ا.موتسارت, ل.ۆ. بەتحوۆەن; ولاردىڭ شىعارماشىلىق ەڭبەگىمەن سيمفونيالىق مۋزىكا جانرى جان-جاقتى ءورىس الدى. قازاقتىڭ كاسىبي مۋزىكالىقىكاسىنىڭ سيمفونيالىق مۋزىكا جانرىندا ە.گ. برۋسيلوۆسكي, ە.راحماديەۆ, ع.جۇبانوۆا, س.مۇحامەدجانوۆ, ق.مۋسين, م.قويشىباەۆ, ق.قوجامياروۆ, م.ساعاتوۆ, ت.ب. كومپوزيتورلار جەمىستى ەڭبەك ەتتى. سيمفونيالىق وركەستردىڭ قۇرامىن دىبىس بوياۋى ءار الۋان جيىرمادان استام مۋزىكا اسپاپتارى (گوبوي, فلەيتا, كلارنەت, فاگوت, ۆالتورنا, ليتاۆرا, ترومبون, بارابان, ت.ب.) قۇرايدى.

«استانا وپەرا» ساحناسىندا اندرەا گريمينەللي فلەيتادا جەكە ونەر كورسەتتى. ايگىلى فلەيتاشى اندرەا گريمينەلليدى ارىپتەسى سەر دجەيمس گولۋەي بىردە اندرەا گريمينەلليدىڭ ۇلى فلەيتاشى ەكەنىن, ونىڭ ۇزاق جىل مۋزىكالىق ساحنانىڭ الدىڭعى قاتارىندا تۇراتىنىن ايتقان بولاتىن. اندرەا گريمينەلليدىڭ دارىنى, تاڭداۋلى ينتەرپرەتاتسيالارى مەن تاماشا تەحنيكاسى سان مارتە بەدەلدى ماراپاتتارمەن, ونىڭ ىشىندە گرەمميمەن اتاپ وتىلگەن. گريمينەلليدىڭ جارقىن ونەر جولى 35 جىلدان بەرى جالعاسىپ كەلەدى. وسى جىلدار ىشىندە ماەسترونىڭ كونتسەرتى ەۋروپادا, ازيا مەن امەريكادا, اتاپ ايتقاندا La Scala, Carnegie Hall مەن Suntory Hall-دىڭ ايگىلى زالدارىندا ءوتتى.

1984 جىلى اندرەا گريمينەلليدىڭ لۋچانو پاۆاروتتيمەن ارىپتەستىگى باستالدى: اتاقتى تەنور 25 جاستاعى فلەيتاشىنى نيۋ-يوركتەگى مەديسون-سكۆەر-گاردەندە ونەر كورسەتۋگە شاقىردى. ودان كەيىنگى جىلدارى ەكى ءارتىستىڭ بىرلەسكەن كونتسەرتتەرىنىڭ سانى 200-گە جەتتى, ولار ءوز ونەرلەرىن لوندوندىق گايد-پاركتە, نيۋ-يوركتىڭ ورتالىق پاركىندە, پاريجدە ەيفەل مۇناراسىنىڭ الدىندا جانە باسقا دا الاڭداردا قالىڭ اۋديتورياعا ۇسىندى.

بۇل كۇن ەلوردالىقتار ءۇشىن ەرەكشە بولدى – يتالياندىق تانىمال ماەسترولارمەن بىرگە «استانا وپەرا» سيمفونيالىق وركەسترى مەن حورى كەرەمەت مۋزىكا كەشىن سىيلادى. استانانى سيمفونيا سازىنا بولەدى.

تاعىدا

گۇلشات ساپارقىزى

«استانا اقشامى» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى, اقپارات سالاسىنىڭ ۇزدىگى

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button