جازعى دەمالىسىندا تىنىعۋدىڭ ورنىنا ءۇش اي بويى بازار جاعالاپ, ساۋدا جاساپ جۇرگەن جەتكىنشەكتەر جايى ويلاندىرىپ, قالا بازارىن بەتكە العان ەدىك. «شاپاعاتقا» كىرەر جولدىڭ بويىندا قاراقات پەن قىزىل شيە تولتىرىلعان شەلەكتەر قاز-قاتار قويىلىپتى. ءار شەلەكتىڭ قاسىندا سىمعا قونعان قارلىعاشتاي ءتىزىلىپ جەتكىنشەكتەر دە جايعاسىپتى. ولار وتكەن-كەتكەندەردىڭ ىزىنە قاراپ: «ساتىپ الىڭىزشى!» دەپ داۋىستاپ قويادى. ادەيى بازارلاپ كەلمەگەن سوڭ, جەمىس تولى شەلەكتەردىڭ تۇسىندا كىدىرمەدىك. سورەلەرى تولعان ساۋدا الاڭىنا كىرگەنىمىزدە, كۇننىڭ ىستىعىندا مۇرنى تەپشىگەن ءجاسوسپىرىمنىڭ اناسىنان قالىسپاي, جەمىس-جيدەكتى كەلىلەپ ولشەپ تۇرعانىن كوردىك. جانىمىزدان اربا يتەرىپ ءبىر بالا وتە شىقتى. جايشىلىقتا اناسىنا قولقانات بولعان بالاسىنىڭ قىلىعىنا سۇيسىنەر مە ەدىك. الايدا, مىنا ىستىقتا, شىجىعان كۇننىڭ استىندا ساۋدا جاساپ, بازار جاعالاعانداردىڭ ءجونى بولەك.
اللانىڭ اماناتى – بالانى ءوسىرىپ-جەتكىزىپ, تاربيەلەۋ. بالانىڭ قۇقىعى اتا زاڭىمىزدا جازىلعان. دۇرىس تاربيە بەرمەي, بالانىڭ قالىپتى جاعدايدا ەر جەتۋىنە جاعداي جاساماعان بالانىڭ زاڭدى وكىلدەرىنە ارتىلار جاۋاپكەرشىلىك جۇگى بار. ەندەشە, جاس بالاسىن اۋىر جۇمىسقا جەگىپ قويعان اتا-اناعا نە دەۋگە بولادى؟! بۇعان «اتا-انانىڭ نەمەسە باسقا دا زاڭدى وكiلدەردiڭ بالالاردى تاربيەلەۋ جونiندەگi مiندەتتەردi ورىنداماۋى» دەگەن باپپەن جاۋاپكەرشىلىك قاراستىرىلعان. ءبىر قىزىعى, جاس كاسىپكەرلەردىڭ انالارى زاڭنان مۇلدەم حابارسىز ەمەس. بىراق, بارلىعى كەلىسىپ قويعانداي: «كومپيۋتەردە كوزى مايىن تاۋىسقانشا, ماعان كومەكتەسىپ اقشا تاپسىن», «ۇيدە كىممەن قالدىرىپ كەتەمىن, قولقاناتىم عوي», «مەن ءبىر اينالىپ كەلگەنشە تۇرسىن دەپ ەدىم», «قازىر نارىق زامانى, ۇيرەنە بەرسىن», «مەكتەپكە كيەتىن كيىم-كەشەگىنىڭ قاراجاتىن تاپسىن دەپ ءجۇرمىز, قاي ءبىر جەتىسكەندىكتەن ءجۇرمىز» دەپ جاۋاپ بەرىپ, بەت باقتىرمادى. قانشاما قيىن بولسا دا تۇمسىقتىعا شوقىتپاي, قاناتتىعا قاقتىرماي, «بالامنىڭ تابانىنا كىرگەن تىكەن ماڭدايىما كىرسىن» دەگەن انالاردىڭ ايتاتىن ءسوزى وسى ما؟! بۋىنى بەكىمەگەن بالاسىن جۇمساپ, تاپقانىن پايدا كورگەن جاندارعا نە دەرىمىزدى بىلمەدىك.
«زاڭناماعا سايكەس, ءاربiر بالانىڭ دەنە ءبiتiمىنىڭ, پسيحيكاسى مەن جان دۇنيەسiنىڭ تولىمدى دامۋى ءۇشiن قاجەتتi تۇرمىس دەڭگەيi مەن جاعدايى بولۋعا قۇقىعى بار. ونىڭ جان-جاقتى قالىپتاسىپ وسۋىنە بار جاعدايدى اتا-اناسى جاسايدى. ياعني, اتا-اناسىن بالانى تاربيەلەۋگە, ونى كۇتiپ-باعۋدى جۇزەگە اسىرۋعا, ماتەريالدىق جاعىنان قولداپ, ونىڭ ءال-اۋقاتىنا قامقورلىق جاساۋعا, تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋگە مىندەتتەيدi. ال مۇنى ەسكەرمەگەن جاعدايدا, اتا-انا جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋى ءتيىس» دەيدى زاڭگەر ايشات عابباسوۆا.
انىقتاپ بىلگەنىمىزدەي, جاسوسپىرىمدەر اناسىنىڭ جانىندا تۇرىپ كۇنىنە ءۇش ساعات قانا جۇمىس ىستەۋىنە بولادى ەكەن. الايدا, بۇل ءۇش ساعاتقا ەمەس, الا جازداي, تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن سوزىلسا نە بولادى؟! بالالاردىڭ جازعى دەمالىسىن قاداعالاپ, قۇقىعىن قورعايتىن يۋۆەنالدى ينسپەكتوردى ارقايسىسىنىڭ جانىنا قوسىپ قويۋ مۇمكىن ەمەس. يۋۆەنالدى پوليتسيا ينسپەكتورلارى قالا بازارلارىن ءبىر ارالار, ەكى ارالار, ودان ءىس بىتەدى مە؟ ينسپەكتورلاردىڭ ءىزىن الا بەرە بالالار ساۋداسىن قىزدىرىپ جاتسا, كىم قارسى تۇرادى. ونى شەكتەيتىن ءوز انالارى, انانىڭ مەيىرىمى دەپ اتالاتىن بەرىك قورعاننان ارتىق نە بولۋشى ەدى.
«بالاسىنىڭ جاقسى ازامات بولىپ قالىپتاسۋىنا ەڭبەكتىڭ جاقسى ىقپالى بارىن جوققا شىعارماۋىمىز كەرەك. بىراق, بازارداعى بالانىڭ ەڭبەگى ءبولەك اڭگىمە. بىرىنشىدەن, بالا ەرتە ەسەيەدى. بازارداعى كەيبىر كولەڭكەلى جايتتار قالىپتاسپاعان ساناسىنا اسەر ەتىپ, ءومىردى سول كۇيىندە قابىلدايدى. اقشا ساناپ ۇيرەنگەن دۇرىس, بىراق تارازىدان تۇسكەن تيىننىڭ دا ءتۇر-ءتۇرى بار عوي. وسىنداي فاكتورلار بالانىڭ پسيحيكاسىنىڭ وزگەرۋىنە الىپ كەلەدى» دەيدى پسيحولوگ اقگۇل مولدابەكوۆا.
جالپى, بالانى جۇمساعانىڭ بىلىنبەيدى. قولدى-اياققا تۇرمايتىن تىلالعىش, تىندىرىمدى جەتكىنشەكتەر اناسىنىڭ قولىن ۇزارتىپ, وسە كەلە ناعىز قامقورشىسىنا اينالاتىنى انىق.
ءبىزدىڭ ايتپاعىمىز, جەتكىنشەكتى جۇمساۋدىڭ دا شەگى بار. بالا ەڭبەگىنىڭ دە حاقىسى بار, ال ونىڭ شەگىنەن اسقاندارعا جاۋاپكەرشىلىك تاعى بار دەمەكپىز. اناسىنىڭ باۋىرىنداعى بالا ەرتەڭگى قوعامىمىزدىڭ ازاماتى ەكەنىن ەستەن شىعارمايىق. ونىڭ جاقسى ازامات بولىپ قالىپتاسۋىنا ەرەسەكتەر, ەڭ الدىمەن, اتا-اناسى جاۋاپتى.
ايگۇل ۋايسوۆا
