جاڭالىقتار

سوعىستا سۋرەت سالعان

x1-pr

ۇلى جەڭىس – ءار اۋلەتتىڭ ەستەلىگى بار اتاۋلى كۇن. اتامىز تەمىرعالي ادىلبەكوۆ – سوعىسقا قاتىسىپ, ەلدىڭ تىنىشتىعى ءۇشىن كۇرەسكەن جان. ءبىز ونى ماقتان ەتەمىز. مايدانگەر اتامىزدىڭ ءومىرى, جەڭىسكە جەتۋ ءۇشىن كورسەتكەن ەرلىگى – ءبىز ءۇشىن ونەگە.

ول – ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى, زاپاستاعى ميليتسيا پولكوۆنيگى, ءبىز ءۇشىن ەڭ مەيىرىمدى, ارداقتى اتا. اقمولا وبلىسى ارشالى اۋدانىنىڭ قويگەلدى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. رەسەيدىڭ ۋفا قالاسىندا سوعىس تاسىلدەرىن ۇيرەنىپ, 1942 جىلى جازدا قان مايدانعا – بريانسك قىرعىنىنا اتتانادى.
ءبىز اتامىزعا قوناققا بارعاندى جاقسى كورەتىن ەدىك. سەبەبى, بىزگە ءارتۇرلى قىزىق اڭگىمەلەر مەن وقيعالار ايتىپ بەرەتىن.
اتامىزدىڭ سول قولىنىڭ سۇق ساۋساعى جوق ەدى. ونىڭ سەبەبىن سۇراعانىمىزدا بىزگە بىلاي دەدى: «ورەل-كۋرسك بۇعازىنداعى مايدان… اينالا كوك ءتۇتىن. گۇرس-گۇرس جارىلعان بومبا. تۇسكى اس كەزى. ستارشينا اسپازدى ەرتىپ كەلىپ, جاۋىنگەرلەرگە تاماق بەردى. سناريادتار جارىلىپ جاتتى. اسپاز تاماقتى تەز-تەز سالدى. تاماقتى اپىل-عۇپىل ءىشىپ جاتتىق. ىشپەسەڭ, بىرنەشە كۇن بويى اش قالاتىنىڭ انىق. كەنەت تۋ سىرتىمىزدان گۇرس ەتكەن دىبىس شىقتى. قۇلاعىم شىڭ ەتە قالدى. كوز الدىم بۇلدىراپ, اياق-قولىم ءدىر-ءدىر ەتتى. قولىمداعى قۇتى مەن قاسىعىم ۇشىپ كەتتى. بەت-اۋزىم قانعا مالىنعان. سول قولىمنىڭ سۇق ساۋساعىن جارىلعان سناريادتاردىڭ جارقىنشىقتارى جۇلىپ ءتۇسىرىپتى».
اتامىز 97 ساپتىق 136-اتىس ديۆيزياسىندا قىزمەت اتقارىپ, بىرنەشە اسكەري وپەراتسياعا قاتىسقان. 1942 جىلى بريانسك, 1943 جىلى ورەل-كۋرسك بۇعازىنداعى مايداندارعا ارالاسىپ, ءولىم مەن ءومىر ارپالىسقان شايقاستا جاراقاتتانعان.
مايداننان جارالانىپ, ەلگە ورالعان سوڭ, ىشكى ىستەر ورگاندارىنداعى قىزمەتىن اقمولا وبلىسى ەسىل اۋدانى بولىمشەسىنىڭ ارنايى كومەندانتى رەتىندە باستاعان. وسى سالادا 33 جىل بويى ۇزبەي ەڭبەك ەتىپ, ميليتسيا پودپولكوۆنيگى شەنىنە جەتكەن. ءىى دارەجەلى «ۇلى وتان سوعىسى» وردەنى, «جۋكوۆ» جانە باسقا مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.
اتامىزدىڭ سۋرەت سالاتىن ونەرى دە بار. ول ءتىپتى سوعىس كەزىندە دە بۇل سۇيىكتى ءىسىن تاستاماعان. مايداندا «بوەۆوي ليستوك» ۇنپاراعىنىڭ ۇراندارىن جازىپ, ونى قازاقتىڭ ويۋلارىمەن بەزەندىرگەن كورىنەدى.
ءبىزدىڭ اتامىزدىڭ ەسىمى 2012 جىلى قازاقستان, رەسەي, ۋكراينا, بەلارۋس مەملەكەتتەرىنىڭ اتاقتى ازاماتتارىنىڭ قۇرمەتىنە شىعارىلعان «ۇزدىك تۇلعالار» ەنتسيكلوپەدياسىنا ەنگىزىلگەن. ول دا اتامىزدىڭ ادال ەڭبەگىنىڭ ارقاسى.
اباي قۇنانباەۆتىڭ «اقىرىن ءجۇرىپ انىق باس, ەڭبەگىڭ كەتپەس دا­لاعا» دەگەن سوزدەرى اتامىزدىڭ ءومىر بويلىق ۇستانىمىنا اينالعان. ول ءاردايىم بىزگە, ۇرپاقتارىنا, «ەڭ باستىسى, كاسىپتەرىڭە نەمقۇرايلى قاراماي, جاندارىڭدى سالىپ ەڭبەك ەتىڭدەر. ەلگە ادال قىزمەت ىستەڭدەر. پاراقورلىق, جەمقورلىق – ەڭ ناشار قاسيەتتەر. ودان اۋلاق بولىڭدار. ادال بولىڭدار. كىمنىڭ جاقسى, كىمنىڭ جامان ەكەنىن حالىق ءوزى بىلەدى» دەپ ايتىپ وتىراتىن.
بيىل 26 اقپاندا №70 مەكتەپ-ليتسەيدە اتامىزبەن كەزدەسۋ بولدى. وكىنىشكە قاراي, ءبىزدىڭ اتامىز ءبىر ايدان كەيىن قايتىس بولدى. ءبىز ۆيدەو مەن فوتوسۋرەتتەرىن كورىپ, جىلادىق. ەشقاشان ۇمىتپايمىز سۇيىكتى اتامىزدى.

نۇريسلام ادىلبەك,
№64 مەكتەپ-ليتسەيدىڭ
6-سىنىپ وقۋشىسى,
قايىر اياۋلىم,
№ 70 مەكتەپ-ليتسەيدىڭ
4-سىنىپ وقۋشىسى

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button