Astana qalasyndaǧy №87 mektep-gimnaziiadaǧy «Abai muzeiı» zalynda ūly aqynnyŋ ekı suretı qoiylǧan. Surettıŋ tüsırılgen kezı fotoǧa tüsıru önerı ömırge endı ǧana enıp jatqan kezeŋ bolatyn.
Semei qalasynda Karimovtardyŋ, Kuznesovtardyŋ, Belosliudovtardyŋ fotoüilerı jūmys ıstedı. Būlar ärtürlı tapsyrmalarmen qyr dalasyna kelıp, qajettı mekenjailardy, aituly adamdardy, qazaq tūrmys-salttaryn tüsırıp alyp, öz qajetterıne jūmsady. Reseidıŋ ırı qalalaryna aparyp körmeler ūiymdastyryp, albom jasap satty. Abai auylynyŋ adamdary da suretke tüsıp, özderıne jinap, saqtaudy ädetke ainaldyrdy. Auyldan qalaǧa qatynaǧanda elge aparar syilyǧy fotosuret boldy. Elge baryp, fotoǧa tüsıruşılerdı kezekpen qonaq etıp, fotoǧa tüsuge barynşa äuestengen. Zaman aǧymyna qarai baidyŋ tūqymy, molda, taǧy basqa dep qudalau bastalǧan jyldary qolda bar suretterdıŋ barlyǧyn jyrtyp, örtep, amal joq jasyrǧan. Tek, keibır jürektı adamdar ǧana Abai, Şäkärımderdıŋ bırdı-ekılı fotosuretın jasyryp, amanat retınde saqtap, bızdıŋ zamanymyzǧa zorǧa jetkızgen. Abai auylyndaǧy fotosuretterdıŋ köptıgı sondai 1940 jyly Abai mūrajaiy ūiymdastyrylǧanda Käkıtai Ysqaqov pen Ärham Käkıtaiūly Qūnanbai, Abai tuystarynyŋ 44 fotosuretın ekı jyldyŋ ışınde jinap bergen. Onda 78 adamnyŋ beinesı bolypty. Amal qanşa, sonyŋ ışınde danyşpan aqynnyŋ ekı fotosuretı ǧana saqtalǧan eken.
Būl suretterdıŋ de saqtalu tarihy öte kürdelı. Auyr jaǧdaidy bastan keşırgen būl suretter qudalauǧa ūşyrap, Şymkent elıne jer audarylǧan Qūnanbaidyŋ, Küntudyŋ, Orazbaidyŋ ūrpaqtary özderımen bırge jasyryp, tyǧyp alyp ketıp saqtaǧan. Keiın Almatyda tūrǧan Mūhtar Äuezovke tabys etken. Onyŋ özınde öz esımderın aitpai, belgısız bıreuler bürkenşık atpen ötkızuge tura kelgen. Sonyŋ bırı özımız kuä bolyp jürgen danyşpan aqynnyŋ ekı suretınıŋ alǧaşqysy – 1896 jyly Semei qalasynda tüsırılgen Abai, Aqylbai, Maǧauiia fotosuretterı. Tüpnūsqa. Ūzyndyǧy men enı – 8-13 sm. Abai mūrajaiyna 1941 jyly 6 aqpanda №40 qabyldau aktısı boiynşa ötkızılgen. Fotony tauyp, saqtap mūrajaiǧa ötkızuşı – Mūhtar Äuezov.
Abai ekınşı ret 1903 jyldyŋ jazynda Jidebai jerınde özınıŋ otbasyndaǧy adamdarymen fotosuretke tüsedı. Būl suret «Abai janūiasymen» dep atalady. Abai özınıŋ Jidebaidaǧy üi-ışımen jaz uaqytynda üidıŋ ışınde tüsırılgen.
Almahan Mūhametqaliqyzy,
Abai atyndaǧy №87 mektep-gimnaziiasy
«Abaitanu» muzei-ortalyǧynyŋ jetekşısı
