Jedelsöz
Bügınde eŋ köp taraǧan aurulardyŋ bırı — allergiia. Mamandardyŋ aituynşa, ortaşa eseppen ärbır üşınşı adam allergiiadan zardap şegedı eken. Atalmyş auru turaly QR Prezident ısı basqarmasy medisinalyq ortalyǧynyŋ allergolog därıgerı Svetlana DAUTOVAǦA habarlasqan edık.
– Allergiiany emdeu joldaryn aityp berseŋız…
– Allergiianyŋ türı öte köp. Ol – qandai da bır närsenıŋ aǧzaǧa jaqpai, kerı äser beruınen tuyndaityn kesel. Degenmen, ol ärkımde ärtürlı yŋǧaida örşidı. Bıreulerdıŋ denesı qyşysa, ekınşılerınıŋ mūrnynan su aǧyp, közı jasaurap, qyzarady nemese tynys aluy auyrlap, demıgedı. Auru belgılı bır jyl mausymynda küşeie tüsedı. Köktemde ösımdıkterden, şaŋ-tozaŋnan örşıse, küz mezgılınde jerge tüsken japyraqtardan qozatyn allergiia bar. Sondai-aq, kündelıktı ömırdegı şaŋ-tozaŋ, üi januarlary osy auruǧa sebepşı bolady. Nauqastarǧa bız simptomatikalyq, iaǧni, uaqytşa kömek beremız nemese ASİT (Allergen-spesefikalyq imunnoterapiia) arqyly emdeimız. Būl allergiiaǧa degen sezımtaldyqty tömendetedı. Al, negızınen, būl aurudy qysta emdegen jön. Emdeu şaralarynyŋ barlyǧy medisinalyq mekemede ärı allergologtardyŋ baqylauymen ötuı tiıs.
– Allergiia ekenın bılmei jüre beretın adamdar bar. Qalai anyqtauǧa bolady?
– Aurudyŋ ärtürlı belgılerı bolady. Allergiiasy bar adamdardyŋ balalary da osy keselge beiım keledı. Iаǧni, dert tūqym qualaidy. Ekınşı faktor – ekologiialyq jaǧdai saldarynan jüre paida bolatyn allergiia. Negızınen, adamǧa köz, mūryn, qolqa arqyly bılınedı. Mūndai kezde adamdar dertıne özı diagnoz qoiyp, därılerdı därıgerdıŋ nūsqauynsyz alyp, paidalana beredı. Būl – dūrys emes. Keseldıŋ örşıp ketuıne köbıne osy jaǧdai sebep bolyp jatady. Der kezınde därıgerge körınbese, auru asqynyp, demıkpege ūlasuy mümkın.
– Osy aurumen auyratyndarǧa qandai keŋes beresız?
– Türlı fast-fudtar, qospalar, boiaǧyş zattar, gazdy susyndar allergiiany qozdyra tüsedı. Kerısınşe, tabiǧi taza önımderdı tūtynu kerek. Paidaly botqalar, et siiaqty taǧamdardy jeu kerek. Bölmenı jeldetıp, auasyn jiı tazartyp tūrǧan dūrys.
Erkejan SÄTIMBEK
