Memleket basşysy cu tasqynyna ūşyramaǧan oblystar men qalalardyŋ äkımderıne köşelerdı tazartu, kögaldandyru jäne eldı mekenderdıŋ aumaqtaryn abattandyru jönınde bırqatar tapsyrma bergen bolatyn. Qasym-Jomart Toqaev būl jūmystarǧa tūrǧyndar men erıktılerdı tūraqty türde tartu maŋyzdy ekenın atap öttı.
Astanada abattandyru jūmystary jüielı türde jalǧasuda. «Astana – jaily qala» master-josparynyŋ tūjyrymdamasyn jüzege asyru aiasynda elordanyŋ barlyq audandarynda qystan keiıngı sanitarlyq tazalau jäne jöndeu-qalpyna keltıru jūmystary boiynşa auqymdy jūmystar jürgızılıp jatyr. Būl rette qaladaǧy köpırler, türlı belgıler, qorşaular, eskertkışter juylyp, gülzarlar, saiabaqtar, qoǧamdyq keŋıstıkter qoqystardan tazartyldy, qoqys jäşıkterı syrlandy jäne arnaiy tehnikanyŋ kömegımen trotuarlar men jol jabyndaryn mehanikalandyrylǧan tazalau jürgızılıp, jol jiekterı tazalandy.
Elordany kögaldandyru jäne abattandyru mäselesıne şahar basşysy da erekşe män berıp keledı. Astana äkımı Jeŋıs Qasymbektıŋ aituynşa, ötken jyly elordada 165 qoǧamdyq jäne aula keŋıstıgı abattandyryldy. Ortalyq jaǧalauǧa ırgeles jatqan tarihi köşeler rekonstruksiialandy.
– Jūrtşylyqtyŋ jaily ömır süruıne, otbasy, balalarymen bırge seiıl qūruyna arnalǧan qolaily oryndar köbeidı. Mäselen, 2023 jyly Astanadaǧy Amman jäne Abylai han köpırlerınıŋ astynda jaiau jürgınşıler ötkelı aşyldy. Olar Aqbūlaq özenınıŋ boiyndaǧy saiabaq klasterın jalǧaidy. Bız elorda tūrǧyndary men qonaqtary bos uaqytyn paidaly ötkıze alatyn oryndar sanyn keŋeitu üşın ǧana emes, sonymen qatar qaladaǧy saiabaqtar men gülzarlardy qaita qūru üşın de jūmys ıstep jatyrmyz. Byltyr 165-ten astam aula men qoǧamdyq keŋıstık abattandyryldy. Olardyŋ bır bölıgı «Halyq qatysatyn biudjet» jobasy boiynşa jüzege asyryldy, – dedı qala basşysy.
Sonymen bırge Q.Sätbaev köşesınıŋ boiynda jaiau jürgınşılerge arnalǧan promenad abattandyryldy. Kögaldandyruǧa erekşe nazar audaryldy, nätijesınde būl jer elordanyŋ eŋ jasyl köşelerınıŋ bırıne ainaldy.️ Ūzyndyǧy 3 şaqyrymnan asatyn Aqbūlaq jaǧalauy Amman köşesınen Şäkärım Qūdaiberdıūlyna deiın abattandyryldy. «Amman» jäne «Abylai han» köpırlerınıŋ astynda jaiau jürgınşıler joly jasaldy. Saltanat qaqpasy janyndaǧy saiabaq abattandyryldy, Bögenbai batyr daŋǧylynyŋ boiynda stihiialyq sauda retke keltırılıp, renovasiia jürgızıldı.
Osyǧan deiın köpqabatty keşen salu josparlanǧan 9 orynda gülzarlar men qoǧamdyq oryndar paida boldy. Aituynşa, biyl da elordanyŋ syrt kelbetın jaqsartu, jasyl jelekter men jaily qoǧamdyq keŋıstıkter aşu jūmysy jalǧasady. Ötken jyly elordany kögaldandyru boiynşa aitarlyqtai jūmys atqarylyp, jasyl jelekter sany 2,5 ese artty. Sondai-aq Esıl özenınıŋ sol jaǧalauyndaǧy tarihi köşeler: Jeltoqsan, Beibıtşılık, Būqarbai batyr köşelerı qaita jaŋǧyrtylyp, sol arqyly seruendeuge arnalǧan ülken keŋıstık aşyldy.
Ajarly aulalar
Är qalanyŋ, är üidıŋ ajaryn kırgızetın jerı – aulalary bolsa, tūrǧyndardyŋ bos uaqytynda tynyǧyp, seiıl-seruen qūratyn orny ai emes, tıptı kün saiyn körkeiıp keledı. Bügıngı taŋda bas qaladaǧy Almaty, Baiqoŋyr, Esıl, Nūra jäne Saryarqa audandarynyŋ aulasy 2019 jyldan berı jüzege asyrylyp kele jatqan «Halyq qatysatyn biudjet» jobasy aiasynda aumaq tūrǧyndarynyŋ ūsynysy, ötınış-tılegı negızınde damyp, ajarlana tüsude. Onda ärtürlı jastaǧy balalarǧa arnalǧan oiyn alaŋdary men zamanaui türlı-tüstı qondyrǧylar ornatylǧan. Ädemı ätkenşekter men tep-tegıs joldar – aulalardaǧynyŋ bärı tūrǧyndarǧa laiyqtalǧan. Nemerelerın oinatuǧa şyqqan ata-äjeler üşın äŋgımelesıp, didarlasuǧa arnalǧan jaily oryndyqtar men qoqys jäşıkterı, tıptı sportpen ainalysamyn degenderdıŋ şynyǧuy üşın de barlyq jaǧdai jasalǧan.
Qazırgı kezde Astanada trotuarlardy jöndeu, köşelerdegı şūŋqyrlardy jöndeu jūmystary bastaldy. Saiabaqtarda, gülzarlarda jäne basqa da qoǧamdyq oryndarda aumaqtar tazartyluda. Mysaly, Nūra audanynyŋ aula aumaqtarynda 35 balalar oiyny keşenın, 40 oryndyq pen qoqys jäşıgın, 120 metr qorşaudy, 3 futbol jäne 2 basketbol alaŋyn jöndeu jūmystary jürgızıle bastady.
Aǧymdaǧy jyldyŋ mamyr aiynda «Jaǧalau» şaǧyn audanyn keşendı abattandyruǧa kırısu josparlanyp otyr. Jūmys aiasynda 2 gülzar jäne 7 balalar alaŋy abattandyrylady. Jol infraqūrylymyn jaqsartu üşın 20 beinebaqylau kamerasy, 55 jaryqtandyru tıregı ornatylady, 150 qosymşa tūraq orny jäne 9 km jaŋa trotuar jelısı jabdyqtalady. Abattandyru aumaǧynda 2 myŋǧa juyq jas aǧaş otyrǧyzylady. Almaty audanynda subūrqaq keşenderın konservasiialau, bruschatka töseu, jöndeu-qalpyna keltıru jūmystary jürgızılude. Biyl audanda 70 balalar alaŋyn jöndeu, 5 myŋ m2 tas tösemdı qalpyna keltıru, 200 qoqys jäşıgın ornatu josparlanyp otyr. Sonymen qatar Täuelsızdık daŋǧyly (Aqbūlaq özenınen B.Momyşūly daŋǧylyna deiın), Abylai han daŋǧyly (Küişıler alleiasy), T.Jürgenov köşesı (R.Qoşqarbaev daŋǧylynan J.Näjımedenov köşesıne deiın), Aqbūlaq özenınıŋ jaǧalauy Abylai han daŋǧylynan Amman köşesıne deiın jäne t.b. jerlerde abattandyru jūmystary közdelude.
Köşe körkı –köşetter
Astanadaǧy aulasy köp audan – Saryarqa audany. Bügıngı taŋda ondaǧy 90-ǧa juyq aulada jöndeu-qalpyna keltıru jūmystary şaǧyn arhitekturalyq qalyptardy jöndeu, tösenışterdı jaŋartu, oryndyqtardy, qoqys jäşıkterın auystyru jäne t.b. jūmystar jürgızılıp jatyr.
Sondai-aq audandaǧy qoǧamdyq keŋıstıkter men saiabaqtardy qalpyna keltıru jalǧasuda. Qalanyŋ Kölık jäne jol-kölık infraqūrylymyn damytu basqarmasy Barşyn köşesınen Kümısbekov köşesıne deiıngı Tılendiev daŋǧylyndaǧy tas tösemdı auystyru jūmystaryn bastady. Audan äkımdıgındegı baspasöz qyzmetınıŋ habarlauynşa, köşelerdegı şūŋqyrdy jöndeu boiynşa 60-tan astam ötınım pysyqtaldy. Audan aumaǧynda apatty aǧaştardy kesu, qamys pen aramşöpterdı şabu jūmystary ıstelıp jatyr.
Esıl audanynda 8 mekenjai boiynşa bruschatka boiynşa qalpyna keltıru jūmystary jürgızıldı. Mysaly, Maqataev köşesı Esıl özenınıŋ jaǧasynda, Almaty köşesı Sauran köşesınıŋ qiylysynda, «Manas» gülzary jäne t.b. 16 şaqyrym qorşau juyldy, 300 m qorşau jöndeldı.
Jol sapasy jaqsaryp keledı
Biyl Baĭqoŋyr audanynda abattandyru boiynşa auqymdy jūmystar jürgızıledı. Saiabaqtarda, gülzarlarda, sondai-aq aula aumaǧynda 60-qa juyq balalar oiyn keşenın, 70 metrden astam turnikettık qorşaulardy, 4 futbol jäne 3 basketbol alaŋdaryn jöndeu jūmystary bastaldy. Sonymen qatar 5 alaŋ men 35 oiyn alaŋyn abattandyru josparlanyp otyr. Audandyq baspasöz qyzmetı mamandarynyŋ aituynşa, jol infraqūrylymyn jaqsartu üşın 7 şaqyrym trotuar jelısı jabdyqtalady, beinebaqylau kameralary, 30-dan astam jaryqtandyru tırekterı jäne t.b. ornatylady.
Elordany abattandyru baǧytynda soŋǧy bes jylda 1 myŋnan astam joba ıske asyryldy. Sonyŋ nätijesınde 181 qoǧamdyq keŋıstık pen 873 aula jaŋartylyp, saiabaqtar men gülzarlar, jelekjoldar paida boldy. Qysqasy, Astanany qala tūrǧyndary men qonaqtary üşın ornyqty, jaily jäne qauıpsız etu üşın ary qarai damytu jūmysy jalǧasuda. Tūrǧyndardyŋ tūrmysyna qolailylyq jasap, jaily orta äzırleu üşın ıstelgen būl jūmystarǧa astanalyqtar da dän riza.
Elordanyŋ eskı bölıgı men qaladan syrtqary ornalasqan eldı mekenderge de köbırek köŋıl bölınude. Mamandardyŋ mälımdeuınşe, osy bır igı dästür aldaǧy uaqytta laiyqty jalǧasyn tabady. Sebebı Astanany abattandyru – Memleket basşysynyŋ tıkelei baqylauynda.
