Ükımet belgılep bergen negızgı azyq-tülık baǧasyn tūraqtandyru arqyly bazardaǧy baǧany qalypqa keltıruge bolady. Äkımdık janynan azyq-tülık baǧasyn qadaǧalaityn jedel ştab kün saiyn azyq-tülık baǧasyna monitoring jürgızıp, ortaşa baǧamyn jariialaudy dästürge ainaldyrǧan.
Esterıŋızde bolsa, qala bazarlarynda jiyrmadan astam azyqtyŋ qymbattaǧany belgılı. Mäselen, bırınşı sortty bölke nannyŋ düken sörelerındegı bügıngı ortaşa baǧasy – 80 teŋge. Astanadaǧy «Sapa nan» käsıporyny nannyŋ öndıru baǧasyn 70 teŋgege kötergen. Oǧan paidalanatyn şikızat baǧasynyŋ köterıluı men ötken jyldan bastap astyqty subsidiialaudyŋ toqtatyluy sebep bolǧanyn aitady. Sondyqtan, nannyŋ bügıngı bölşek saudadaǧy baǧasy 80-85 teŋgege jetıp otyr.
Qant baǧasyna kelsek, onyŋ da jetkızu qūnynyŋ qymbattauy basty sebepterdıŋ bırı. Elordany qantpen qamtamasyz etıp otyrǧan negızgı jabdyqtauşylardyŋ bırı – «SASK» JŞS bır tonna qant baǧasynyŋ 354 dollardan 477 dollarǧa joǧarylauyna bailanysty jetkızu qūnyn ösıruge mäjbür bolǧan.
Astana qalasynda jyl basynda qanttyŋ ortaşa baǧasy 220 teŋge bolsa, däl qazırgı uaqytta 305 teŋgenı qūraidy. Iаǧni, 38,6 paiyzǧa ösken. Mäselen, qanttyŋ baǧasy «Aprel» dükenınde – 330, «5 minut» – 299, «Astyqjan» – 310, «Şapaǧat» – 300, «Astanalyq» – 350, «Älem» bazarynda 290-300 teŋgeden satyluda.
Qant tapşylyǧy baiqalady
«Şapaǧat» kommunaldyq bazarynyŋ direktory mındetın atqaruşy Bolat Alaguzov qala äkımdıgımen kelısılgen memorandum aiasynda belgılengen azyq-tülık türlerı ǧana emes, basqa da taǧamdardyŋ baǧasy tolyq baqylauda ekenın aitty. Osyǧan deiın «Astana agro» servistık daiyndau ortalyǧy» JŞS «Şapaǧat» bazaryna 80 tonna qūraityn qant baǧasyn 270 teŋgeden jetkızgen eken. Bölşek saudada käsıpkerler ony 300 teŋgeden satuda.
Künı keşe bazardyŋ sauda bölımınıŋ basşysy Erbolat Käkımaşpen äŋgımelesken edık. Onyŋ aituynşa, bügınde bazardaǧy qant tausyluǧa ainalǧan. Iаǧni, tūraqtandyru qory arqyly bölıngen qordaǧy qant tügel satylyp ketken.
– Bazar äkımşılıgı qanttyŋ jedel qymbattauyna bailanysty şaralardy qolǧa aldy. Bazardaǧy baǧany qalypty ūstap tūru üşın qant baǧasyn 300 teŋgeden artyq satuǧa jol bermedık. Mıne, bügın taǧy da arzan jetkızuşı kompaniialardy ızdestıre bastadyq. Astanalyq « İP Oŋǧarov» atty käsıpker bızge 270 teŋgeden jetkızetın boldy. Ol bölşek saudada 300 teŋgeden satylatyn bolady. Qalalyqtardy qantpen qamtamasyz etu üşın basqa da tiımdı joldardy qarastyramyz, – deidı «Şapaǧat» kommunaldyq bazarynyŋ sauda bölımınıŋ basşysy Erbolat Käkımaş.
Rasynda, qalada qanttyŋ tapşylyǧy baiqalady. Öitkenı, «Astana aqşamy» jürgızgen monitoring kezınde köptegen sauda oryndarynda qant bolmai şyqty. Esesıne, qoraptaǧy şaqpaq qanttyŋ tür-türı bar. Baǧasy da qymbat.
Sol siiaqty ūnnyŋ baǧasyna toqtalsaq. «Şapaǧat» bazarynda «Astana ūn servis» JŞS önımı kelısı 100 teŋgeden eken. Arzan bolatyn sebebı, bazarda kompaniianyŋ firmalyq oryndary aşylǧan. Sondyqtan, önım öndıruşı kompaniia eşqandai deldalsyz bırınşı sūrypty ūndy 100-110 teŋgeden saudalauda. Jalpy, qala boiynşa ūnnyŋ ortaşa baǧasy 140 teŋge bolsa, «Şapaǧat» bazarynda 128 teŋgenı qūraidy eken.
Halyq jiı tūtynatyn tauardyŋ bırı – jūmyrtqa. «Qazgerqūs» JŞS-nıŋ 1-sanattaǧy jūmyrtqasy qalanyŋ ırı sauda oryndarynda türlı baǧada satyluda. Mysaly, «Ramstor» – 329, «Aprel» – 322, «Small» – 352, «Anvar» – 330, «5 minut» – 366, «Astykjan» – 319, «Älem» bazarynda 260 teŋgeden. Tek «Şapaǧat» pen «Astanalyq» bazarynda 220 teŋgege aluǧa bolady.
«Şapaǧat» bazarynda arzan bolatyn jönı bar. Öitkenı, kommunaldyq bazar äkımşılıgı 21 tauardyŋ baǧasyn 10 %-dan artyq qymbattauǧa jol bermeidı.
– Äkımdıkpen kelısılgen azyq-tülık türlerınıŋ baǧasy ǧana emes, basqa da önımderdıŋ qymbat satylmauyn qadaǧalaimyz. Bazardyŋ sauda jönındegı üilestıruşısı kün saiyn baǧany tekserıp, tırkep otyrady, – deidı Erbolat Käkımaş.
Järmeŋkenıŋ järdemı köp
Elordadaǧy baǧany tūraqtandyruǧa bailanysty qolǧa alynǧan şara – järmeŋke ūiymdastyru. Ol boiynşa auyl şaruaşylyǧy önımderın öndıruşıler tıkelei şyǧyp, halyqqa tauaryn ūsyna alady. Auyl şaruaşylyq önımderın jetkızu boiynşa elımızdıŋ segız aimaǧymen astanalyq äkımdık arnaiy kelısımşart jasasqan. Bügınge deiın äkımdıktıŋ ūiymdastyruymen qyryq şaqty järmeŋke ötkızılıp, onda million tonnaǧa juyq auyl şaruaşylyǧy önımderı bazardaǧy baǧadan 10-15 paiyzǧa arzanǧa satylǧan.
Astanalyq baǧa – ortaşa
Sonymen, azyq-tülık baǧamynyŋ qymbattauy tek elordada emes, elımızdıŋ tükpır-tükpırınde kezdesedı. Jalpy, respublika boiynşa alyp qaraityn bolsaq, Astanadaǧy baǧanyŋ qymbattauy ortaşa deŋgeide eken. Mäselen, elordada ösımdık maiy 9,70 paiyzǧa qymbattasa, oŋtüstık öŋırlerde onyŋ qūny 32,4 paiyzǧa köterılgen. Qaraqūmyq jarmasy Qostanai qalasynda 72 paiyzǧa qymbattasa, Astanada onyŋ kelısı 24 paiyzǧa köterıldı. Soltüstık Qazaqstan oblysynda nan baǧasy 46 paiyzǧa köterılse, elordada 22 paiyzǧa qymbattady. Salystyrmaly türde azyq-tülık baǧasyn osylai jalǧastyruǧa beruge bolady. Būdan şyǧatyn qorytyndy, Astanada azyq-tülıktıŋ baǧasy ortaşa deŋgeide saqtalǧan.
Gülmira AIMAǦANBET
