«Auyly bütındı aman de, elı bütındı esen de». Eskıden qalǧan estı sözden eldıktıŋ negızı auylda ekenın ūǧasyz. Şynynda, qazaq üşın qalanyŋ da auyly bar. Elordanyŋ ırgesındegı temırjolşylar qonysyna baǧyt aldyq. Sapar maqsaty – jurnalist közqarasymen qonys ömırın qaperge alu. Qyrqynşy stansasynyŋ uaqytpen ündesken serpılısı qalai, ortaq mäselesı jäne perspektivaly qandai jobalary bar? Būl turaly tūrǧyndarynan sūrap bıldık.
Qonystyŋ qadırın arttyryp, berekesın tasytatyn tūrǧylyqty halqy desek, eldıŋ äleuetın demografiialyq körsetkış arqyly ölşep jatady. Alǧaşqy qūrylǧan jyldary 10-15 tütın bolsa, qazır onyŋ sany 700-ge jetıp, 13 myŋ adamnan asty.
Mūnda temır jol salasynda rizyǧyn ajyratyp otyrǧan otbasylar basym. Temırjolşylar qonysy – Petropavl – Qaraǧandy – Balqaş jäne Barnaul – Pavlodar – Astana – Qartaly – Magnitogorsk qalasyn qosatyn temır jol qiylysynda ornalasqan strategiialyq maŋyzdy obekt. Mūnda ärı-berı ötken jük poiyzdaryna tehnikalyq qyzmet körsetıledı. Jolauşylar poiyzy uaqytşa tūraq retınde tūrady.
Odan bölek, äleumettık baǧyt – mektep, balabaqşa, emhana, kıtaphana jäne t. b. jūmys ısteidı. Käsıpkerlık te damyp keledı. Qyrqynşylardyŋ basym köpşılıgı el ortalyǧyna qatynap jūmys ısteidı. Būdan qoǧamdyq kölıkke sūranys joǧary ekenın ūǧasyz.
– Mūnda ekı baǧytta avtobus qatynaidy. Olar: №22, 22-A jäne 15, 15-A eldı meken tūrǧyndaryna qyzmet körsetedı. Ärine, qala boiynşa qoǧamdyq kölıktıŋ qatynau jiılıgı boiynşa mäsele joq emes. Avtobus parkı basşylarynyŋ sözınşe, qoǧamdyq kölıkterdıŋ bırqatary jöndelude. Tehnika bolǧannan keiın būzylmai tūrmaityny belgılı ǧoi! – dedı Almaty audany äkımınıŋ bas inspektory Madiiar Tūqpatov.
Memlekettık qyzmetkerdıŋ sözın ılıp äketken qonys tūrǧyny Torǧai Maqajanova:
– Şükır, avtobus qatynaidy. №22 avtobusty bırneşe aialdama qosyp, mektepke deiın jürse degen ötınışımız bar. Qys auasy oquşylardyŋ bılım ordasyna deiın jetuı qiyn. Eldı mekennıŋ şetkı aumaǧyndaǧy balalar 40-50 minutta jaurap-jasynap jetedı. Sosyn «Zaŋǧar» sauda üiınıŋ maŋynda adam köp jüredı. Kölıkter de ärı-berı yzǧyp jatady. Osy jerge bır aialdama qoiylsa deimız. Būl balalardyŋ qauıpsızdı üşın maŋyzdy, – dep jergılıktı deŋgeide şeşıletın mäselenı köterdı.
Prezident Qasym-Jomart Toqaev ūsynǧan «Halyq ünıne qūlaq asatyn memleket» tūjyrymdamasyn ıske asyru osyndai ısterden körınedı. Iаǧni qonys tūrǧyndary sūrady ma, ony şeşudıŋ joly qarastyryluy tiıs. İnspektor Madiiar Tūqpatov būl baǧytta jūmys ısteitının jetkızdı. Nätijesın aldaǧy uaqytta körermız.
«Qyrqynşyda» 16 şaqyrymdy qūraityn 19 köşe bar. Onyŋ ekeuı äigılı kosmonavt Toqtar Äubäkırov pen Talǧat Mūsabaevtyŋ qūrmetıne berıldı. Bırınşısınde 28 tūrǧyn üi bar. Ūzyndyǧy – 380 metr. Al ekınşısınde nebärı 15 üi ornalasty. Ūzyndyǧy – 350 metr.
Eŋ ūzyn köşesı – Ekıbastūz. Ūzyndyǧy – 980 metr. Tūrǧyndar osy köşenıŋ qazırgı jai-küiıne alaŋdauly ekenın jasyrmady.
– «Auyldyŋ jaqsylyǧy jolynan bılıner» demei me. Basty köşemız – Ekıbastūzdyŋ bügıngı ahualyn körıp, qonystyŋ tırşılıgıne baǧa beruge bolady. İnfraqūrylymdy jetıldıru maqsatynda är jerden qazyp tastady. Qazır jaiau jürmek tügılı, kölıkpen jürudıŋ özı mūŋ, – deidı qonystyŋ belsendı tūrǧyny Vironika Kim.
Kölık jäne jol-kölık infraqūrylymyn damytu basqarmasynyŋ tapsyrysy boiynşa Ekıbastūz köşesınde maŋyzdy ärı auqymdy jūmys jürude.
– Būl jūmystar qonys tūrǧyndarynyŋ igılıgı üşın jürgızılude. İnternet jäne su jüiesı üi-üige kırgenı jaqsy emes pe?! Jūmys bıtkennen keiın alǧys aitatyn bolasyzdar. Jalpy temırjolşylar qonysynda atqarylyp jatqan jūmys az emes. Ekı jyly aialdama keldı. Temır jol ötkelınen ötetın jol keŋeitılıp, tört jolaqty etıldı. Köşeler tolyq jaryqtandyryldy, – dedı M.Tūqpatov.
Qonystyŋ infraqūrylymy turaly aitqanda, Astana qalasy boiynşa gazdandyru osy aumaqtan bastaldy. Ondaǧy 633 abonenttıŋ 279-y gazǧa qosyldy. Jalpy 443 tūrǧyn üi iesı gazǧa qosuǧa ötınış berdı. Gaz qosqysy keletınder Respublika daŋǧyly №34, «QazTransGaz Aimaq» AQ jügınuge bolady.
Temırjolşylar eskı mektep ǧimaratynda Oquşylar saraiynyŋ filialy aşylǧanyna quanyp jürgenın bıldık. Jasöspırımder üiırmeler men seksiialarǧa tegın qatysady. Būl – ata-analarǧa ülken kömek. Būǧan deiın şyǧarmaşylyǧyn şyŋdaǧysy keletın jastar elordanyŋ ortalyǧyna qatynaityn edı.
Jergılıktı tūrǧyn Zaira Mūhamedjanovanyŋ aituynşa, su berude ırkılıs bar, jel tūrsa, jaryq jiı sönedı.
Qazır İnternasionalnyi auylynyŋ aumaǧynda NFS-3 qūrylysy jürgızılude. Stansa paidalanuǧa berılse, Jeleznodorojnyi jäne basqa audan tūrǧyndaryna üzılıssız su beru jolǧa qoiylady. Būl turaly Almaty audany äkımı apparaty tırşılıktı qamtamasyz etu bölımınıŋ basşysy Erlan Särsekeev aitty.
Al elektr jelısınıŋ 80 paiyzy tozǧany – belgılı jait. Būl mäselenı jergılıktı bilık jaqsy bıledı. Köp ūzamai auyl ışınde qalany üzdıksız elektr jaryǧymen qamtamasyz etetın transformatorlyq qosalqy stansa salynady eken. Däl qazır Agroqalaşyqta osyndai jūmystar jürgızılude. Ekınşı kezeŋ – Sorokovaia stansasy. Merzımı – 2023-2024 jyly.
«Auyldas, auyldaspen qauymdas» degendei, qonystyŋ damuyna niettı tūrǧyndar ortaq ıste bırıge jūmys ısteidı. 2018 jyly V.Maiakovskii köşesınde skver halyq igılıgıne berılse, biyl İmanaq köşesınde 1,2 gektar qoǧamdyq alaŋ jabdyqtaldy, 6 myŋ şarşy metr aumaq abattandyryldy. Şaǧyn futbol jäne trenajer alaŋy aşyldy. Küzde ekologiialyq ailyq aiasynda 200 tüp aǧaş, 100 tüp üieŋkı, 100 tüp alma otyrǧyzdy.
«Qyrqynşynyŋ» ırgesınde tuberkulez auruhanasy oryn tepken, COVID-19 ındetın jūqtyrǧandardy sauyqtyratyn auruhana bırneşe şaqyrym jerde ornalasqan. Onyŋ üstıne, bas qalanyŋ qar poligony da osy tūsta. Qonys tūrǧyndary būl mäselelerdı de jasyryp qalmady. Ärine, «Qyrqynşynyŋ» būl mäselesın qala äkımdıgı tolyq bıletını ärı kezeŋ-kezeŋımen şeşudıŋ amalyn qarastyryp otyrǧany anyq.
