Qatarymyzda jürgen adamdar jaily bırer auyz söz pıkır aitu üşın, aldymen sol kısınıŋ paiymy men parasaty, qoǧamǧa jäne qorşaǧan ainalasyna keltırgen kelelı ısterı, özı aralasyp jüretın ortasymen qarym-qatynasy, qala berdı onyŋ mınez-qūlqy turaly äbden bılıp alǧan abzal bolmaq kerek. Al, eger söz etkelı otyrǧan azamattyŋ esımı el auzynda jürgen, kelbetı jūrtşylyqqa jaqsy tanymal bolsa, onda jazbaǧyŋnyŋ jauapkerşılık jügınıŋ auyrlai tüserı sözsız. Kezınde talai jyldar Selinograd oblystyq teleradiokomitetı qazaq redaksiiasynyŋ diktory qyzmetın abyroimen atqarǧan, sondai-aq «Tyŋ ölkesınıŋ Levitany» atanyp ketken, elımızge esımı belgılı Ersaiyn Mahambetov aǧamyzdyŋ 75 jasqa toluyna orai ärıptes-ını retınde bırer auyz söz aitudy öz paryzym dep sanadym. Ersaiyn aǧamyz sekıldı elınıŋ qoşemetı men süiıspenşılıgıne äldeqaşan bölengen, tuǧan halqynyŋ adal perzentı atanǧan azamat jaily pıkır qozǧau degenıŋızdıŋ tazalyq pen belgılı biıktıktı talap etetını anyq.
Men ol kısını 1991 jyly Selinograd oblystyk teleradio komitetınıŋ qazaq redaksiiasyna tılşı bolyp ornalasqan künnen bılemın. Qaşan körseŋ de sabyrly qalpynan tanbaityn, aşyq-jarqyn keipınen aumaityn, kiım kiısı men jürıs-tūrysy da özıne jarasyp tūratyn, öte ūqypty jan. Qanynda oinap, süiegıne deiın sıŋıp ketken osy ädetı ol kısını özgelerden erekşelendırıp, bır körgen adamnyŋ özın tartyp tūruşy edı.
Sanaly ǧūmyrynyŋ 50 jylyn diktorlyqqa arnaǧan aǧamyzdyŋ eŋbegı eş ketken joq. Uaqytynda diktorlyq oqudyŋ qyry men syryn tereŋ meŋgergen şeberdıŋ esımı Qazaqstannan asyp, tüu sonadaidaǧy Mäskeuge deiın estılıp jatty. Saǧattarǧa sozylatyn qazaqşa-orysşa habarlardy sürınbei, müdırmei, oqu mänerın būzbai, sözden jaŋylmai tek özıne ǧana tän qoiulau, baritonǧa kelıŋkıreitın dausymen bır qalypta oqyp, är sözın tyŋdarman sanasyna sıŋıre alatyn bılıktılıgı joǧary baǧalandy desek, tym äsırelep jıbergendık bolmas edı. Sonyŋ nätijesınde 1985 jyly Mäskeuge arnaiy şaqyrylǧan saparynyŋ bırınde Ersaiyn aǧaǧa aty aŋyzǧa ainalǧan Iýrii Levitan «KSRO-nyŋ joǧary därejelı diktory» degen ataqty saltanatty jaǧdaida öz qolymen tabystady. Bügıngı künnıŋ jastary bıle bermeuı mümkın, däl osyndai qūrmet pen qoşemet körsetuge äigılı Levitannyŋ özı tūrmaq, odan bergılerı de saraŋdyq körsetetın zaman edı ol kez. Demek, osynşama marapatqa ie bolǧan Orta Aziianyŋ bır ūlany mäskeulıkterge boiyndaǧy daryny men asqan talantyn moiyndata alǧan bolyp tūr ǧoi.
Sonau seksenınşı jyldary özımızdıŋ Esıl öŋırı tügılı respublika deŋgeiınde ekı tılde de er dauysta erkın oqityn diktorlar tapşylyǧy qatty sezılgen boluy kerek, özımız kuä bolǧandai Ersaiyn aǧa bırneşe ret Almatydaǧy respublikalyq Qazaq radiosynan şaqyrtular alyp jürdı, bıraq otbasyndaǧy jaǧdailarǧa bailanysty qazaq radiosynyŋ qara şaŋyraǧynda qyzmet jasauǧa barudyŋ retı kele qoimady. Äitse de, būǧan diktor aǧamyz qatty qaiǧyryp, bäzbıreuler sekıldı sary uaiymǧa salynǧan joq. Öitkenı, danagöi qariianyŋ «osy otyrǧan jerımnıŋ özı – tör» degenı sekıldı, Almatydan şalǧai ölkede jürse de Eraǧanyŋ esımı ünemı el auzynda, onyŋ oqyǧan habarlary jūrtşylyqtyŋ qūlaǧynda jürdı. Kördıŋızder me, ölkelık radioda jürse de ol kısınıŋ abyroiy sol kezdegı astanalyq «metrlerden» kem tüspedı.
Sonau 1962 jyly Selinograd ölkelık radiosyna qyzmetke qabyldanǧan Ersaiyn aǧa diktor retınde türlı taqyryptarǧa arnalǧan habarlardy oqi jürıp, özınıŋ jurnalistık qabıletın de jetıldıre berdı. Jazuşy-jurnalister Külmes Rahymjanov, Qajymūrat Rahimov jäne Nögerbek Maǧzūmov sekıldı aǧa buyn ökılderımen qoian-qoltyq aralasa jüre olardan köp närsenı üirendı, qalam tartu şeberlıgın şyŋdai tüstı. Uaqyt öte kele eŋbek erlerı, soǧys ardagerlerı jaily ocherkter jazyp, qalamy qarymdy jazbager retınde de tanyla bastady. Bır kezderı oblystyq teledidardyŋ bas redaktory Smaǧūl Rahymbek ekeuı bırlesıp, egın oraǧynyŋ küzgı jiyn-terını barysyna arnalǧan «Altyn dän» radiohabaryn daiyndady. Ersaiyn
aǧa osy habardyŋ avtory jäne respublikalyq «Aqqu» ädebi radiojurnalynyŋ tūraqty jürgızuşısı boldy.
«Şäkırtsız ūstaz tūl» demekşı, ızbasarlar daiyndauda da Erekeŋnıŋ joly boldy. Esımderı elımızge keŋınen tanymal Rabiǧa Amanjolova, Meruert Omarova jäne Duman Hamitov sekıldı teleradionyŋ tamaşa diktorlary oqu jäne mänerlep söileu şeberlıgın Ersaiyn aǧamyzdan üirendı.
Jalpy, Ersaiyn aǧamyzdyŋ mamandyǧy – filolog. Äkesınen tym erte qalǧan Erekeŋ üidıŋ ülkenı bolǧandyqtan eŋbekke erte aralasty. Būǧanasy qata qoimaǧan bala qyran älı jaspyn demedı, bılegın sybana jūmysqa aralasty, söite jürıp şynyqty, şynyǧa jürıp şyŋdaldy. Soŋynan ergen qos bauyryn ekı qolymen jetelei jürıp eseittı. Bauyrlaryn qanattandyryp, olardy qatarǧa qosqannan keiın ǧana öz jaǧdaiyn oilaǧan Ersaiyn aǧa keşteu bolsa da jüregınıŋ qalauy boiynşa Selinograd pedagogikalyq institutynyŋ filologiia fakultetın tämämdap, endıgı eŋbek jolyn ūstazdyqpen jalǧastyrady. Qos tıldı qatar meŋgergen, jüzınen iman tögılgen jas mamandy baiqaǧan ölkelık teleradiokomitet basşylary ony radioǧa diktorlyq qyzmetke şaqyrady. Būl 1962 jyl edı. Sodan bergı ömırı teleradio salasymen bıte qainasqan Ersaiyn aǧamyz 50 jyl diktor qyzmetın mınsız atqardy. «Tyŋ ölkesınıŋ Levitany» atanǧan ardaqty aǧamyz bügınde qūrmettı demalysta, eŋbegınıŋ zeinetın körıp otyrǧan baqytty äke, ardaqty ata. Merekeŋız qūtty bolsyn, Eraǧa!
Berden QABYLOV,
jurnalist
