Jataqhana qūrylysy qarqyn ala ma?

Qazaqstan Respublikasynyŋ Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasy Nūrsūltan ­Nazarbaev byltyr «Prezidenttıŋ bes äleumettık bastamasy» atty Ündeuınde el damuy üşın özektı mäselelerdı qozǧap ötıp, olardyŋ şeşım joldaryn da körsetken.

Bız osy oraida «Joǧary bı­lım aludyŋ qol­­jetımdılıgı men sapasyn art­­tyryp, student jastardyŋ jataqhanadaǧy jaǧda­iyn jaqsartu» atty üşınşı bastamasyna toqtalyp ötudı jön kördık. Ündeu jariialanǧaly bergı bır jyl ışınde qandai şarualar atqaryldy? Al bırer ai būryn ǧana jaŋa jūmysyna kırısken Bılım jäne ǧylym ministrı Küläş Şämşidinova jataqhana tapşylyǧyn qalai şeşpek?
«Būl mındettı şeşu üşın joǧary oqu oryndary, kolledjder men developerlık kompaniialar memleket pen jeke menşıktıŋ serıktestıgı qaǧidasymen jataqhana saludy bastauy kerek.
Memleket öz tarapynan Bılım jäne ǧylym ministrlıgı arqyly jataqhana qūrylysyna jūmsalǧan investisiialardyŋ belgılı bır bölıgı bırtındep qaitaryluyna kepıldık beredı.
2022 jyldyŋ soŋyna de­iın studentterge arnap ke­mınde 75 myŋ oryndyq jaŋa jataqhana saludy tapsyramyn» dep Nūrsūltan Nazarbaev byltyr naqty tapsyrma bergen.

5 jylǧa – 225 mlrd teŋge

Elbasy Ündeuın jariialaǧannan keiın sol kezdegı Bılım jäne ǧylym ministrı Erlan Saǧadiev araǧa bır apta salyp bes äleumettık bastama qalai jüzege asatynyn mälım etken. Ol kezektı baiandamasynda memlekettık biudjet esebınen jataqhanalar salu üşın 5 jylǧa ketetın şyǧyn 225 mlrd teŋgenı qūraitynyn jetkızgen bolatyn.
– Bız türlı banktermen, joǧary oqu oryndarymen, qūrylys kompaniialarymen, Ūlttyq bankpen, Qarjy jäne Ūlttyq ekonomika ministrlıgımen bırneşe jinalys ötkızdık. Bärıne yŋǧaily, tüsınıktı jäne aşyq mehanizmge kelıp otyrmyz. JOO nemese qū­rylys kompaniiasy, äleumet­tık käsıptık kompaniia jer bolsa sol jerge, bolmasa äkımşılıkten jer alyp ne bolmasa satyp alyp, eŋ aldymen jataqhananyŋ jobalyq-smetalyq qūjattama jobasyn da­iyndauy qajet. Sol jobada qanşa jatyn oryn salynatyndyǧy körsetıledı. Odan ke­iın ministrlık Qarjy ortalyǧymen sol salynatyn oryndarǧa kelısım jasaidy» degen edı ministrlık basşysy.
Ministrlık ūsynǧan jobaǧa säikes universitet ne bolmasa qūrylys kompaniiasy jataqhana salatyn bolsa, paidalanuǧa berılgen künnen bastap belgılı kezeŋge deiın ai saiyn bır orynǧa memlekettık subsidiia tölenıp otyrady eken. Qazırgı uaqytta aldyn ala joba retınde bır jatyn orynǧa jyl saiyn ortaşa eseppen 200 myŋ teŋge kölemınde 8 jyl boiy memlekettık subsidiia tölendı. Eger osy qūrylysty memlekettık biudjetten salsaq, 5 jyldyŋ ışınde 225 mlrd teŋge jaratatyn bolamyz. Al ūsynylyp otyrǧan mehanizmge säikes memleketten tek qana 29 mlrd teŋge ǧana jūmsalady. Qazırgı esep boiynşa 5 myŋ oryn tolyǧymen 2019 jyly berıledı, – dep oiyn aiaqtady.

Elordada 88 myŋ student bar

Şyny kerek, jataqhana tap­şylyǧynan äsırese törtınşı kurs studentterı köbırek ziian şegıp jatady. Sonyŋ saldarynan bırneşe jas bırıgıp, päter jaldap tūruǧa mäjbür bolatynyn jiı köremız. Mäselen, bır ǧana Nūr-Sūltan qalasyndaǧy bas-aiaǧy 32 jataqhana 14 myŋ studentke ǧana şaqtalypty. Al bas qalamyzda 88 myŋ jas bılım alyp jür.
– Üş jyl jataqhanada tūrdym. Soŋǧy kursqa jetkende men de bölmemdı bosatuǧa mäjbür boldym. Sebebı bızde joǧary kurs studentterıne oryn qarastyrylmaǧan. Būl olqylyq kımnıŋ bolsyn oqu ülgerımıne kerı äserın tigızerı sözsız, – deidı S.Seifullin atyndaǧy Qazaq agrotehnikalyq universitetınıŋ tülegı Nūrjan Jalǧasūly.
Mūndai jaǧdai elordalyq studentter arasynda jiı kezdesedı. Öz kezegınde Nūr-Sūltan äkımı Baqyt Sūltanov osy mäselenı şeşu üşın 17 gektardy qūraityn 15 jer uchaskesı bölıngenınen habardar ettı.
– Qazır hostelderge kolledj studentterın ornalastyru jönınde qanatqaqty joba qolǧa alyndy. Būl üşın aiyna jergılıktı biudjetten 19 million teŋge bölınıp otyr. Bır studentke aiyna 22 myŋ teŋge bölınedı, al student qalǧan 5 myŋ teŋgenı özı töleidı. Bırınşıden, būl bizneske jaŋa serpın beredı. Ekınşıden, kolledjderdegı 860 studenttıŋ oqu kezınde tūrǧyn jaimen qamtamasyz etu mäselesı jedel şeşıledı. Öitkenı jataqhana salynǧanşa älı bıraz uaqyt bar, – dedı Baqyt Sūltanov.

Biyl bas qalada 29 jataqhana berıledı

Joǧary deŋgeidegı bılım beru jüiesın qūru üşın aldymen studentterdıŋ jaǧdaiyn qamtamasyz etu kerek. Jaqynda Ükımet otyrysynda Premer-ministr Asqar Mamin jataqhanalardy uaqytyly qoldanysqa engızudı tapsyrǧan. «Äkımder rektorlarmen jäne oqu oryndarynyŋ basşylarymen bırlesıp, student jataqhanalaryn salu jūmysyn jandandyryp, josparlanǧan nysandardy uaqytynda tapsyrudy qamtamasyz etsın» dep Ükımet basşysy tapsyrǧan.
Otyrys barysynda baiandama jasaǧan Bılım jäne ǧylym ministrı Küläş Şämşidinova bas qalamyz­daǧy biylǧy jospar 184 paiyzǧa oryndalyp, Erlan Saǧadiev mejelep ketken 5 myŋnyŋ ornyna 9196 oryn qoldanysqa berıletının mälım ettı.
– Elımızdıŋ tarihynda mūndai körsetkış bolǧan emes. Ūzaq uaqyt boiy salynǧan jataqhanalardyŋ maqsatty qūrylysy jürgızıldı. Osyǧan deiın jylyna köp degende 2-2,5 myŋ oryn paidalanuǧa berıletın. Būl jobany ıske asyruda memlekettık-jekemenşık ärıptestık tetıgın qoldanu öz tiımdılıgın körsettı, – deidı vise-ministr Bibıgül Asylova Ükımet otyrysynan keiıngı jurnalisterge bergen sūhbatynda.
Būǧan qosa 2019 jyldyŋ üşınşı toqsanynda basqaru kolledjınıŋ, «Astana» medisinalyq universitetınıŋ jataqhanalary, sondai-aq L.Gumilev atyndaǧy EŪU jataqhanasy qaita jöndeuden ötedı.
Aitarlyǧy, Nūr-Sūltan qalasynda jataqhana aqysyn äkımdık tarapynan subsidiialau tetıgı engızılgen. Qazır 19 myŋnan astam orynnyŋ engızıluın qamtamasyz etetın 43 joba ıske asyrylyp jatyr. Sebebı salynatyn jataqhanalardyŋ 20-sy käsıpkerlerdıŋ, 24-ı oqu oryndarynyŋ, al onyŋ ışınde 13-ı jekemenşık oqu oryndarynyŋ bastamasymen jüzege asady.

Üzdık jobalar taŋdalady

Bılım jäne ǧylym ministrlıgı elımızdıŋ är öŋırıne taldau jürgızıp, nätijesınde Qazaqstanda 91 myŋ student jataqhanaǧa mūqtaj ekenın anyqtady. Olardyŋ ışınde joǧary oqu oryndary boiynşa – 68 myŋ, al kolledjder boiynşa – 23 myŋ. Al basym bölıgı mynadai qalalarda ornalasqan: Almaty qalasy – 31 myŋ oryn, Nūr-Sūltan qalasy – 17 myŋ oryn, Şymkent qalasy – 8,4 myŋ oryn. Elbasynyŋ tapsyrmasy bo­iynşa osy olqylyqtyŋ bärı 2022 jylǧa deiın öteluı tiıs.
Al öŋırlerde jataqhanalar qūrylysyn köbırek jürgızu üşın investorlarmen kezdesuler ötkızıledı. Qazır jobanyŋ arnaiy saity ıske qosyldy. Atalǧan ministrlık investorlardy keŋınen tartu üşın osy jyldyŋ mamyr-qyrküiek ailarynda üzdık jobalar aksiiasyn ötkızedı. Aitpaqşy, jataqhanalarǧa ketetın jalpy şyǧyn kölemı 152 mlrd teŋgenı qūraidy. Būl joba qazır tolyqtai qarjylandyrylypty.

Tömen stipendiiaǧa septeser edı

Söz oraiy kelgende aitarymyz, bılım salasynda aqsap tūrǧan tūstarymyz bır ǧana jataqhanamen şektelıp qalmaidy. Studentter arasynda tüiını şeşılmegen mäselelerdıŋ taǧy bırı stipendiia jaiy bolyp tūr. Bızdegı JOO-lar üşın eŋ joǧary degen prezidenttık stipendiianyŋ mölşerı 20949 teŋge bolsa, kolledj jastary nebärı 16759 teŋge alady. Būl jataqhanasy joq studentter üşın jürer joly men ışer tamaǧynan artylmaidy. Al bızdegı şäkırtaqy älemnıŋ ozyq elderındegı jaǧdaimen müldem salystyruǧa kelmeitını anyq. Sondyqtan Bılım jäne ǧylym ministrlıgı aldaǧy uaqytta jastardyŋ şäkırtaqysyna da erekşe män bergenı jön.