Şirek ǧasyr tarihy bar elordada osy jyldar ışınde medisina qaryştap damydy. 2000 jyldardyŋ basynda «Bolaşaq gospitalı» jospary ıske asyp, sonyŋ arqasynda sol jaǧalauda ülken medisina klasterı paida boldy. Älemdık deŋgeidegı medisinalyq emdeu talaptaryna sai keletın respublikalyq ortalyqtar aşylyp, auyr dertıne emdı şetel asyp ızdeitınder azaidy. Zamanaui ortalyqtardyŋ sapaly qyzmetınıŋ arqasynda tıptı şeteldıkter de Qazaqstan astanasyna arnaiy kelıp, elımızde medisinalyq turizm örkendedı.
Täuelsızdıktıŋ ülken jetıstıgı retınde 2008 jyldyŋ mamyr aiynda qūrylǧan Ūlttyq medisinalyq holdingtı atauǧa bolady. Ol 6 innovasiialyq qūrylymdy bırıktırdı, atap aitqanda, olar – «Ana men bala» ūlttyq ǧylymi ortalyǧy, Respublikalyq balalardy oŋaltu ortalyǧy, Respublikalyq diagnostikalyq ortalyq, Respublikalyq neirohirurgiia ǧylymi ortalyǧy, Respublikalyq şūǧyl medisinalyq kömek ǧylymi ortalyǧy, Ūlttyq ǧylymi kardiohirurgiia ortalyǧy.
Onkologiia jäne transplantologiia damydy
Būl ortalyqta nauqastar halyqaralyq standarttarǧa säikes joǧary tehnologiialyq ädıstermen emdeledı. Qazaqstanda jyl saiyn 35000-nan astam adam qaterlı ısıkke şaldyǧady, onyŋ basym bölıgınıŋ dertı keş anyqtalady. Osy rette atalǧan ortalyqta erte diagnostikalau jäne jaŋadan paida bolǧan qaterlı ısıktı emdeu qoljetımdılıgın arttyru arqyly onkologiia aurularynan bolatyn ölım sanyn tömendetu basty mındet etıp qoiyldy. Ǧylymi, klinikalyq jäne bılım beru täjıribesın bırıktıretın emdeu mekemesı Ortalyq Aziia elderı boiynşa osy saladaǧy jetekşı ǧylymi ortalyq sanalady. Qazaqstanda tūŋǧyş ret ortalyq bazasynda tırı donordan büirektı laparoskopiialyq alyp tastau, gemofiliiamen auyratyn nauqastardyŋ buyndaryn endoprotezdeu, allogendı jäne gaploidty süiek kemıgın transplantasiialau, sklerozben auyratyn nauqastarǧa joǧary dozaly himioterapiiamen bırıktırılgen gemopoetikalyq dıŋ jasuşalaryn transplantasiialau jäne basqa da kürdelı otalar jasaldy.
«Ana men bala» jaǧdaiy jasaldy
2007 jyly aşylǧan «Ana men bala» ūlttyq ǧylymi ortalyǧy» AQ jüktılıgı qiyn jaǧdaidaǧy äielder men jüregınde aqauy bar jüktı äielderge qyzmet körsetedı. Mūnda otandastarymyzben qatar Ortalyq Aziia, Europa, Amerika jäne Reseiden arnaiy kelgen nauqastar qaralady.
Ortalyqta arnaiy nūsqau, gospitalizasiia biurosy arqyly jäne kvota boiynşa kelgen äielder üşın barlyq qyzmet tegın körsetıledı. Mekemenıŋ basty maqsaty – Ortalyq Aziiadaǧy pediatriia, balalar hirurgiiasy, akuşeriia-ginekologiia, erler men äielderdıŋ reproduktivtık densaulyǧy boiynşa jetekşı ǧylymi-tanymdyq jäne emdeu-diagnostikalyq instituty bolyp qalyptasu. «Ana men bala» ūlttyq ǧylymi ortalyǧy – TMD keŋıstındegı halyqaralyq Joint Commission International akkreditasiiasyna qol jetkızgen alǧaşqy klinikanyŋ bırı.
Neirohirurgiia – memleket damuynyŋ körınısı
Al 2008 jyly aşylǧan neirohirurgiia ortalyǧy el medisinasyndaǧy zor jetıstık dep baǧalandy. Soŋǧy zamanaui tehnologiialarmen jabdyqtalǧan ortalyqta būryn-soŋdy Qazaqstanda bolmaǧan medisinanyŋ jaŋa salalary boiynşa qyzmet körsetıledı.
«Medisinadaǧy eŋ kürdelı salanyŋ bırı – neirohirurgiia. Sebebı ol adamnyŋ ortalyq jüike jüiesınıŋ, jūlynnyŋ jäne periferiialyq jüike jüiesınıŋ, qan tamyrlary patologiialaryn aiqyndaumen jäne emdeumen ainalysady. Oǧan qosa, neirohirurgiia ülken qarajatty, joǧary tehnologiialyq qūral-jabdyqtardy qajet etedı. Sondyqtan neirohirurgiianyŋ damuy memleket damuynyŋ bır körınısı dese de bolady» deidı medisina ǧylymdarynyŋ doktory, professor, QR ŪǦA akademigı, ortalyq direktory Serık Aqşolaqov.
Bügınde qalada memlekettık densaulyq saqtau sektorynda 11 myŋnan astam medisina qyzmetkerı jūmys ısteidı, onyŋ ışınde därıgerler – 3,4 myŋnan astam, orta medisina qyzmetkerlerı – 6 myŋnan astam jäne kışı medisina qyzmetkerlerı – 2 myŋnan astam adam
Kardiohirurgiiadaǧy qaryşty qadamdar
Qyzmet körsetu jäne servistıŋ sapasy men deŋgeiı boiynşa älemdık standarttarǧa säikes keletın Ūlttyq ǧylymi kardiohirurgiia ortalyǧy 2011 jyly aşyldy. Ortalyqta auyr därejedegı jürek-qantamyr syrqaty bar nauqastar hirurgiialyq ota jasau arqyly emdeledı. Ortalyqtyŋ negızgı klinikalyq baǧyty – tua bıtken jäne jüre paida bolǧan jürek aqauy, jürektıŋ işemiialyq auruy, jürek qyzmetınıŋ sozylmaly jetıspeuşılıgı, jürek yrǧaǧynyŋ būzyluyn emdeu. Mekeme medisinalyq ǧylymi-bılım beru qyzmetınde otandyq jäne halyqaralyq märtebege ie quatty kadrlyq äleuetınıŋ arqasynda Ortalyq Aziia öŋırındegı jetekşı kardiohirurgiialyq ortalyqqa ainaldy. Keiıngı jyldary ortalyq densaulyq saqtaudyŋ üzdık halyqaralyq modelı men ǧylymi täjıribesın üilestıretın kardiohirurgiiadaǧy ūlttyq brend retınde damyp keledı.
Balalardy oŋaltudaǧy ozyq ädıster
Balalardy oŋaltudyŋ ūlttyq ortalyǧy 2007 jyly aşylǧan, 2016 jyldan bastap respublikalyq degen märtebesı alynyp tastaldy. Elımızde alǧaş ret osy ortalyq bazasynda psihonevrologiialyq jäne neiroortopediialyq patologiiaǧa şaldyqqan balalardy oŋaltu jüiesı qūryldy. Qazaqstanda bırınşı ret dinamikalyq proprioseptivtı korreksiia, neirogendı disfagiia korreksiiasy ädısı jäne basqa jaŋa täsılder osy ortalyqta engızıldı. Eŋbek terapevterı, oiyn terapevterı, muzyka terapevterı, Montessori-pedagogtar degen mamandyqtar tūŋǧyş ret osynda aşyldy. Ortalyqta jyl saiyn 4200 bala oŋaltudan ötedı. 15 jyldyŋ ışınde mūnda 61647 bala densaulyǧyn nyǧaitu boiynşa em aldy.
Qalalyq medisina qalai damuda?
Memlekettık saiasattyŋ basty basymdyǧynyŋ bırı – azamattar densaulyǧy. Osy oraida Astana qalasy äkımdıgı tarapynan elorda halqyn sapaly jäne qoljetımdı medisinalyq kömekpen qamtamasyz etu üşın barlyq jaǧdai jasaluda. Elordanyŋ densaulyq saqtau jüiesınıŋ aldynda tūrǧan syn-qaterdıŋ bırı – halyqtyŋ jyl saiynǧy belsendı ösu faktory, orta eseppen qala halqy jylyna 40-50 myŋ adamǧa köbeiedı. Būǧan qosa, elordanyŋ jappai damuy da emhanalarǧa tüsetın jüktemenı köbeittı. Būrynǧy temırjolşylar, qazırgı №3 qalalyq auruhana apatty jaǧdaida. Biyl osy auruhanany qaita qūru boiynşa jobalau jūmysyn jürgızu josparlanuda. Tösek-oryn tapşylyǧy men halyqtyŋ ösuın eskere otyryp, 2023-2026 jyldary 18 nysandy salu jäne rekonstruksiialau josparlanyp otyrsa, sonyŋ ışınde 4 nysandy respublikalyq biudjet esebınen salu közdelude.
2020-2022 jyldar aralyǧynda medisinalyq tehnikanyŋ tozuy 22,5 paiyzdan 14,6 paiyzǧa deiın azaidy, jaraqtandyru 89,8 paiyzdan 95,5 paiyzǧa deiın ūlǧaidy. Olardyŋ arasynda ultradybystyq apparattar, kompiuterlık tomograftar, ökpenı jasandy jeldetu apparattary, jyljymaly fliuorografiialyq keşender, sifrlyq rentgenografiialyq jüieler jäne t. b. bar. Qosymşa MSAK üşın 51 avtokölık, sondai-aq, respublikalyq biudjet esebınen 55 jedel järdem avtokölıgı satyp alyndy. Biyl Qazaqstanda alǧaş ret ūryq pen anany diagnostikalauǧa arnalǧan jaŋa zamanaui apparat engızıldı. №2 qalalyq köpsalaly auruhananyŋ akuşerlık blogyna jaŋa jabdyq – Ūlybritaniiada şyǧarylǧan sonicaid team 3 ūryq ışılık monitory satyp alyndy.
Elordanyŋ №4, №5 jäne №10 emhanalarynda jyl basynda qanatqaqty rejimde jedel järdem bölımşelerı ıske qosyldy. Negızgı maqsat – stasionarlardaǧy medisina qyzmetkerlerıne tüsetın jüktemenı azaitu jäne halyqqa şūǧyl medisinalyq kömektıŋ qoljetımdılıgın arttyru. Biyl №2 auruhanada gospitaldyq farmasiianyŋ jaŋa bölımşesı aşyldy.
Medisinalyq bılım ordasy
Elordada joǧary medisinalyq bılım beru salasynda zor bedelge ie Astana medisina universitetınıŋ negızı 1964 jyly medisinalyq institut retınde qalanǧan. 1997 jyly institut akademiia bolyp qaita qūrylyp, 2009 jyldyŋ qaŋtarynan bastap universitet märtebesıne qol jetkızdı. QR Ükımetınıŋ qaulysy negızınde universitet Ūlttyq medisinalyq holdingtıŋ qūramyna endı. 2010 jyldyŋ şılde aiynan bastap Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ qūzyryna berıldı.
Bügınde universitettıŋ aty men märtebesı özgerıp qana qoiǧan joq, sonymen qatar, mamandyqtar sany köbeiıp, oqytudyŋ kredit tehnologiialary men üş satyly bılım beru jüiesı – bakalavriat, magistratura, doktorantura engızıldı. Universitettıŋ akademiialyq serıktesterınıŋ qatarynda AQŞ, Singapur, Europa, Reseidıŋ jetekşı joǧary oqu oryndary bar.
Aq halattylar jaǧdaiy jasalady
Bügınde qalada memlekettık densaulyq saqtau sektorynda 11 myŋnan astam medisina qyzmetkerı jūmys ısteidı, onyŋ ışınde därıgerler – 3,4 myŋnan astam, orta medisina qyzmetkerlerı – 6 myŋnan astam jäne kışı medisina qyzmetkerlerı – 2 myŋnan astam adam. Qazırgı taŋda densaulyq saqtau memlekettık sektorynda medisinalyq kadrlardyŋ tapşylyǧy 94,4 paiyzǧa tömendedı. 2023-2026 jyldarǧa qalalyq Qoǧamdyq densaulyq saqtau basqarmasy jergılıktı biudjetten 176 grantqa ötınım berdı. Medisinalyq bılım jäne ǧylym ūiymdarynda memlekettık bılım beru tapsyrysy negızınde bılım alǧan jas mamandardyŋ arasynan medisinalyq ūiymdardyŋ qajettılıgıne säikes respublikalyq biudjet esebınen 300-ge juyq adam bölu josparlanuda.
Kadr tapşylyǧyna äser etetın faktordyŋ bırı – qyzmetkerlerdı baspanamen qamtu mäselesı. Bılıktı kadrlardy tartu maqsatynda medisina qyzmetkerlerı üşın tolyq äleumettık pakettı ūsynu, sondai-aq, tūrǧyn üimen qamtamasyz etu qajet. Osyǧan bailanysty Almaty audanynda medisina qyzmetkerlerıne arnalǧan jataqhana salu boiynşa jūmys jürgızılude.
2023 jyldyŋ I toqsanynyŋ qorytyndysy boiynşa därıgerlerdıŋ ortaşa jalaqysy barlyq tölemderdı, iaǧni syilyqaqy, demalys, sauyqtyru järdemaqylaryn, qyzmet körsetu aimaǧyn keŋeitu üşın qosymşa aqylardy, ekınşı qyzmettı qosa atqarudy, keste boiynşa kezekşılıktı, jeke qosymşa aqylardy, ötemaqy tölemderın jäne basqalaryn qosa alǧanda 544 myŋ teŋgenı jäne orta medisinalyq personaldyŋ jalaqysy 337 myŋ teŋgenı qūrady. Memleket basşysynyŋ tapsyrmasyna orai därıgerlerdıŋ jalaqysyn 30 paiyzǧa, orta medisina qyzmetkerınıŋ jalaqysyn 20 paiyzǧa arttyru josparlanuda.
