كەز كەلگەن حالىقتىڭ وزىندىك بولمىسىن دارالايتىن باستى بەلگى – ۇلتتىق مادەنيەت. باس شاھاردىڭ باس جوسپارىندا ەل مادەنيەتىن دامىتۋ – باستى نازاردا. قالادا حالىقتىڭ ينتەللەكتۋالدىق جانە رۋحاني ءومىرىن بايىتاتىن مۇراجايلار مەن كىتاپحانالار, كونتسەرت زالدارى مەن تەاترلار, ءتۇرلى دەڭگەيدەگى فەستيۆالدەر مەن كونگرەستەر وتەتىن جاڭا ۇلگىدەگى ويىن-ساۋىق ورتالىقتارى جەتەرلىك.
جىلدان-جىلعا قاتارى ارتقان مۇنداي نىسانداردىڭ قول جەتىمدىلىگى قانداي؟ رۋحاني تۇرعىدان حالىقتىڭ سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرا الا ما؟ البەتتە, بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى ءارى كوڭىلدى وتكىزۋ ءۇشىن مادەني ورىنداردىڭ ەسىگى كەز كەلگەن ەلوردا تۇرعىنى مەن قوناقتارىنا ايقارا اشىق. ولاي دەيتىن سەبەبىمىز, بۇگىندە باس قالادا مادەني مۇرانى قولداۋ, زەردەلەۋ, سالىنعان جانە پايدالانۋعا بەرىلگەن مادەني-دەمالىس نىساندارىنىڭ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ جوعارى دەڭگەيدە. استانانىڭ الەمدىك ساحناداعى تابىسى مەن جەتىستىگىن ەسەلەۋ ءۇشىن ەل ىشىندەگى جانە شەتەلدەگى ءپوزيتيۆتى ءيميدجىن جەتىلدىرۋ قاجەت دەسەك, ول ءۇشىن اتالمىش نىسانداردىڭ تىنىس-تىرشىلىگى قايناعان ورتانىڭ دۋمانىنا اينالعانى ابزال.
بۇگىندە استانادا 23 كىتاپحانا, 6 تەاتر, 4 مۇراجاي, 5 مادەني-دەمالىس ورتالىق, 17 قازىنالىق كاسىپورىن, 50-گە جۋىق ساۋلەتتىك ەسكەرتكىش, سونداي-اق تسيرك, مەملەكەتتىك فيلارمونيا, كينوپروكات ۇيىمى, ساز ستۋدياسى جۇمىس ىستەيدى. كوپشىلىك ءجيى باراتىن مۇراجايلار مەن كىتاپحانا قىزمەتىنە ەرەكشە يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار ەنگىزۋ – زامان تالابى تۋدىرعان جەتىستىك. ەلوردامىزدا مۇراجاي قورلارى ساندىق ۇلگىگە كوشسە, كىتاپحانادا وقىرماندارعا قىزمەت كورسەتۋ اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيەگە اۋىستى. مۇنداعى ءىس-شارالاردىڭ بارلىعى on-line رەجيمىندە وتەتىندىكتەن, مەملەكەتتىك ورگانداردى, ستۋدەنتتەردى, رەسپۋبليكانىڭ بارلىق جاستارىن تارتۋعا مۇمكىندىك كوپ. رەسمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك, 2011 جىلى قالا كىتاپحانالارىنا 500 مىڭ ادام بارعان. استانا تەاترلارىندا كورسەتىلگەن قويىلىمدار سانى 1500-دەن اسسا, پرەمەرالىق, حورەوگرافيالىق, مينياتيۋرالىق قويىلىمداردىڭ قاتارى جىلدان- جىلعا كوبەيۋدە. مەملەكەتتىك فيلارمونيانىڭ كونتسەرتىن 1 ملن 208 مىڭ ادام تاماشالاسا, تەاتر قويىلىمدارىن 200 مىڭعا جۋىق استانالىق كورگەن. تاۋەلسىزدىك سارايى, بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايى, «قازاقستان» ورتالىق كونتسەرت زالى, جاستار سارايىندا ايتۋلى كونتسەرتتەر, حالىقارالىق فەستيۆالدەر, كونكۋرستار مەن رەسمي سالتاناتتى جيىندار ۇيىمداستىرىلسا, مادەنيەت باسقارماسىنا قاراستى مۇراجايلار مەن دەمالىس كەشەندەرى حالىققا جوعارى دەڭگەيدە قىزمەت كورسەتىپ كەلەدى.
استانانىڭ مادەني ورىندارىنا حالىق بارمايدى دەگەن كەرەعار پىكىرلەردى بۇگىندە رەسمي دەرەكتەر جوققا شىعارادى. ويتكەنى, 2011 جىلدىڭ وزىندە 2 624 077 ەلوردالىق پەن قوناقتار مادەني ءومىردىڭ تىنىسىمەن تانىسقان.
«شابىت» شىعارماشىل جاستاردىڭ حالىقارالىق فەستيۆالى, «ازيا جاڭعىرىعى» اتتى تسيرك ونەرىنىڭ حالىقارالىق فەستيۆالى, جاستار ءبيىنىڭ جانە ەكشن-فيلمدەردىڭ ءدۇبىرلى دوداسى – استانا ونەرىن دامىتۋ مەن مادەنيەتىن كوتەرۋگە باعىتتالعان ءداستۇرلى جوبالار. ال ەلوردانىڭ رۋحاني ومىرىنە ۇلەس قوسىپ جۇرگەن ونەر مايتالماندارى دا ەلەنبەي قالعان جوق. بيىل العاش رەت 11 نوميناتسيا بويىنشا مادەنيەت سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە استانا قالاسى اكىمىنىڭ ارناۋلى گرانتى تاعايىندالىپ, شىعارماشىل جانداردىڭ مەرەيى ۇستەم بولدى. ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىنا وراي ەلوردانىڭ قازاق جانە ورىس تەاترلارىنا «اكادەميالىق» مارتەبە بەرىلۋى قالانىڭ مادەني ومىرىندەگى ەلەۋلى وقيعا ەكەنىن ايتپاسقا بولماس. جاقىندا عانا پايدالانۋعا بەرىلگەن وقۋشىلار سارايى مەن شىمىلدىعىن ەندى اشاتىن كلاسسيكالىق وپەرا جانە بالەت تەاترى مادەنيەتىمىز بەن ۇلتتىق ونەرىمىزدى ناسيحاتتايتىن سالتانات سارايلارىنا اينالاتىن بولادى.
تاۋەلسiزدiك جانە باۋىرجان مومىشۇلى داڭعىلىنىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان وقۋشىلار سارايى ساۋلەتiمەن ەرەكشە. جالپى اۋدانى 60 مىڭ شارشى مەتردى قۇرايتىن 4 قاباتتى بىرەگەي عيماراتتا باسكەتبول, جەڭىل اتلەتيكا الاڭدارى, سۋدا ءجۇزۋ باسسەينى, مۇز ايدىنى, تەننيس زالدارى بار. ستۋديالارمەن قاتار تەاتر, دايىندىق الاڭدارى, وركەستر, حور, بي, بالەت جانە دراما توپتارىنا ارنالعان ساحنا, كورمە زالى ورنالاسقان. 3د تەحنولوگياسىن پايدالانۋ ارقىلى پانورامالىق, سفەرالىق جانە عالامشارلىق كەسكىندەمە كورسەتۋگە مۇمكىندىك بار. مادەني- اعارتۋشىلىق, سپورتتىق-ساۋىقتىرۋ جانە ۇيىمداستىرۋ-ادىستەمەلىك قىزمەت اتقاراتىن ەلوردانىڭ باستى ءبىلىم بەرۋ ينستيتۋتىنا اينالاتىن وقۋشىلار سارايىنىڭ 40 ۇيىرمەسىنە ءبىر مەزگىلدە 3880 بالا قاتىسا الادى. دەگەنمەن, ءبىر كۇندە ودان 3-4 ەسە كوپ كەلۋشىلەردى قابىلداۋعا دا مۇمكىندىگى جەتەدى.
ال, شۆەيتساريانىڭ ايگىلى ساۋلەت كومپانياسى جاساعان كلاسسيكالىق ۇلگىدەگى تەاتر عيماراتى ارحيتەكتۋرالىق جوباسىمەن تالايدى تامساندىرادى دەپ كۇتىلۋدە. جالپى اۋماعى 37,5 مىڭ شارشى مەتردەن اساتىن ونەر ورداسى نەگىزىنەن ءۇش بولىكتەن تۇرادى. كىرەبەرىس, زال جانە ساحنا مەن وعان قاجەتتى جابدىقتار تۇراتىن ورىن. ءسان-سالتاناتى كەلىسكەن گالەرەياسى بار سارايدا ءارتۇرلى يگى شارالار مەن كورمە وتكىزىلەتىن بولادى. ونىڭ ىشىندەگى ءۇش قاباتتى بالكونداردىڭ ارقايسىسىنا شامامەن 250 ادام, ال, نەگىزگى زالدىڭ امفيتەاترىنا 600 ادام ەركىن جايعاسا الادى.
جاقىندا ەلباسىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن استانانى ودان ءارى دامىتۋعا باعىتتالعان جيىندا ەلوردانىڭ مادەني نىساندارى سىنعا الىنعان ەدى. حالىق ءۇشىن سالىنعان اتى دارداي مەكەمەلەر حالىق ءۇشىن قىزمەت ەتپەسە, قارجىنى دالاعا قۇيعانمەن بىردەي. سوندىقتان مەملەكەت باسشىسى الداعى ۋاقىتتا مۇنداي مەكەمەلەردىڭ جۇمىسىن جانداندىرىپ, كەلۋشىلەردىڭ قاتارىن ودان ءارى كوبەيتۋدى ءتيىستى ورىندارعا تاپسىردى.
گۇلميرا ايماعانبەت
جاباي قاليەۆ,
تاريحشى-عالىم:
– مويىنداۋ كەرەك, قالاداعى ءزاۋلىم سارايلار مەن مادەني ورىندار ەل يگىلىگى ءۇشىن سالىندى. سوندىقتان ولارعا حالىقتى كوپتەپ تارتقان ءجون. ول ءۇشىن قىزىقتى باعدارلامالار, جوعارى دەڭگەيدەگى كونتسەرتتەر ءجيى وتكىزىلىپ قانا قويماي, باعاسى دا قولجەتىمدى بولعان ءجون. دەمالىس كۇندەرى بالالارىمدى تسيرككە اپارسام, ارىپتەستەرىممەن تەاترعا, كىتاپحاناعا, مۋزەيگە ءجيى بارامىن.استانادا مادەني ورتا قالىپتاستى. شۇكىر, زيالى قاۋىم وكىلدەرى, مادەنيەت قايراتكەرلەرى مەن عالىمدار قاتارى كوبەيىپ, استانالىق مەنتاليتەت ايقىندالىپ كەلەدى. رۋحاني جاعىنان جەتىلىپ, قاراپايىم حالىق ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالۋدا. تەك ءتيىستى مەكەمەلەر ءوز جۇمىسىن دۇرىس ۇيلەستىرە بىلسە, نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى…
