«قوش! بارعان سوڭ ءبىر حابار بەرەرسىڭ؟! ەل كور, جەر شال! قونىسقا جاي مەكەن تاپقان سوڭ كوشىپ بارامىز. تۇگەل كوشەمىز», – دەسكەن ءبارى. ارادا اۋىپ اي, جىلجىپ جىلدار وتكەن. كەرەيدىڭ ەلى كەڭەس قۇرىپ, ءبىر كەزدە وت جاعىپ, ءتۇتىن تۇتەتكەن سارى دالاعا, ەڭسە تىكتەگەن ەلى – قازاقستانعا قاراي قونىس اۋدارامىز دەپ شەشكەن. بىراق, تال-تاراعىنا دەيىن بۋىنىپ-ءتۇيىنىپ, ەرتەڭ قوپارىلا كوشەمىز دەپ وتىرعاندا كەيۋانا: «مەن قالام», – دەگەن. – شالىمنىڭ قاسىنا كومىپ كەتىڭدەر!». ونىڭ ەكى سويلەمەيتىنىن ەل بىلەدى. بۇدان كەيىن ەشكىم تىرپ ەتپەپتى. اكەم جارتى عۇمىرىن شۋ جالماسىپ تۋعان اعا-باۋىرىنان جىراقتا وتكىزۋىنىڭ تاريحى – وسى. ەس ءبىلىپ, ەتەك جاپقالى ءوز اجەمدى كورمەۋىمنىڭ سىرى دا – سول.
تەرەزەمنەن التاي تاۋلارى جوڭكىلىپ جاتتى. مەنىڭ دە وي اسپانىمدا ساعىنىش بۇلتتارى زىمىراعان كولىكتەن وزا كوشىپ, ءبىز مىنگەن كوڭكە الىپ-ۇشقان كوڭىلگە ىلەسە الماي كەلە جاتقان. تەمىر تۇلپار ءبىر تاۋدان ءبىر تاۋعا اسقان سايىن مەن دە ءبىر ويدان سوڭ ەكىنشى ويدى ەڭسەرە بەردىم. اسىعىپ كەلەم, بەيتانىس تۋىستارىم مەن ءالى كوز كورمەگەن اجەمە اسىعام. «ديپلومىمدى الدىم, اپا!», – دەپ قوڭىراۋ شالعان جازدىڭ كۇنى اجەمنىڭ: «ءبىر كەلىپ ماڭدايىڭنان يىسكەتىپ كەت, بوتام؟!», – دەگەن ءسوزى قايتا-قايتا قۇلاعىما كەلەدى. تابيعاتتىڭ تىلسىم زاڭىن-اي! كورمەگەن, بىلمەگەن ادامدى قالاي ساعىنىپ كەلەم؟!
اكەمنىڭ ايتۋىنشا, اجەم اكەسى قايتىس بولعاندا دا كوزىنەن جاس شىقپاعان ءدىنى قاتتى ادام ەكەن. «جەتىم قوزى – تاسباۋىر». تاعدىر تاۋقىمەتىن تالاي تارتقان قارت انا قاتىگەز ومىرگە قاباعىن اشپاسا كەرەك. قالاي دەگەنمەن, بالا ءۇشىن تاس ەمشەگىن ءجىبىتىپ, تار قۇرساعىن كەڭىتكەن اجەم عوي. ەكىنشىدەن, پەرزەنتتىك پارىزىم ەدى – بۇل ساپار.
اقىراپتىڭ العاشقى تاڭىندا التايدىڭ بۇلاق بۇرىمدى اق باس تاۋلارىن ارتقا تاستاپ, باي-ولكەگە بۇيىرعىنىن اڭساعان بوتاداي جۇرەگىم بوزداي جەتتىم. كۇن ساسكەگە ىلىنگەندە قاسيەتتى قارا شاڭىراعىمىز قالقيىپ كوز ۇشىنان كورىندى. ءۇيدىڭ الدىنا جەتكەنىمىزدە اق بوز ۇيدەن سۇيرەتىلىپ قالاقتاي عانا اجەم شىقتى. كوزى قول جەتىم جەردى عانا كورەدى ەكەن. قارت انا ۇمسىنا بەرىپ, قۇشاعىنا الدى مەنى. انا ايقاسقان قۇشاقتى اجىراتا بەرە: «تاۋبە! جەتكىزگەنىڭە شۇكىر, جاساعان!», – دەدى كۇبىرلەپ. جىلاعان جوق, بىراق.
قاراشاعا دەيىن جامباستاي جاتىپ, كۇزدىڭ كۇبى-كۇبى سارى قىمىزىمەن سارىق باستىق. قىزارا ءبورتىپ وتىرىپ ونى-مۇنى, وتكەن-كەتكەندى ءسوز ەتتىك. اجەم كەزىندە ساۋاتسىز ادامدارعا ساباق بەرىپتى. ءالى كۇنگە ابايدىڭ ولەڭدەرىن جاتقا بىلەدى ەكەن. اڭگىمەنىڭ تيەگىن اعىتىپ, ماۋقىمىزدى باسقانشا شۇيىركەلەستىك. اتامدى ايتتى. ەل باسقارعان ەر بولعاندىعىن, مارتتىگىن ماقتانىشپەن جەتكىزدى. اكەمنىڭ بالا كەزىندەگى قىلىقتارىن, تەنتەكتىكتەرىن اڭگىمەلەدى. ءبىر اي بويى ءسوزىمىز تاۋسىلمادى-اۋ. ءبىراز كونە ماقالدار, قۇلاق ەستىمەگەن اقىنداردىڭ ولەڭدەرىن ءتۇرتىپ الدىم. كەتەرىمدە قولىما جەمتىرى شىققان ەسكى شەجىرەنى ۇستاتتى. «اكەڭە دە بەرمەپ ەدىم كەتەرىندە», – دەدى. سونىمەن نە كەرەك, «تۋعان اي – تۋرالعان ەت», مەنىڭ دە كەتەتىن كەزىم اسىعىپ جەتتى. قايتارىمدا: «اپا, باتاڭىزدى بەرىڭىز؟», – دەپ الاقان جايدىم. اپام باپپەن باتاسىن بەردى. «اللاعا امانات ەتتىم سەندەردى», – دەدى. مەن داتكە قۋات ىزدەپ, كەمسەڭدەي جونەلمەستىڭ قامىمەن بولدىم.
بارلىق تۋعان-تۋىس ەرتەڭىنە مەنى شىعارىپ سالدى. كەتەرىمدە «ەندى قايتىپ كورەم با, جوق پا» دەگەن ويمەن اجەمدى قايتا-قايتا قۇشاقتاعانىم ەسىمدە. اۆتوبۋس ورنىنان قوزعالا بەرگەندە تەرەزەگە ۇڭىلە قاراسام اجەم سورا-سورا جىلاپ تۇر ەكەن… كەيىن ءبىلدىم, كەيۋانا مەنى ەمىزىپتى عوي كەزىندە. سول ءۇشىن دە سوقىر كوزىنەن جاس سورعالاعان شىعار, كىم ءبىلسىن؟!
ەربول جانات,
ە.zhanat@astana-akshamy.kz
