قازىرگى تاڭدا «سەرگەك» كەشەنى كامەرالارى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ جۇمىسىنا كوپ كومەگىن تيگىزىپ وتىر. جول قوزعالىسى ەرەجەسىن بۇزعانداردى عانا ەمەس, جالپى قالاداعى كۇندەلىكتى تىرلىكتى باقىلاۋعا سەپتىگىن تيگىزۋدە. مىسالى, ۇرلىق-قارلىقتىڭ ازايۋىنا دا وسى اقپاراتتىق-باعدارلامالىق كەشەننىڭ قوسقان ۇلەسى زور. قازىر پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى تۇرعىن الاپتارى عانا ەمەس, بازار, ساياباق, ۆوكزال, ءتىپتى تۇتاستاي العاندا ۇلكەن كوشەلەردەگى قوزعالىستى بەينەكامەرالار ارقىلى باقىلاي الادى. بۇل – وركەنيەتتى الەمنىڭ جەتىستىگى.
نۇر-سۇلتان قالاسىندا اۋقىمدى تسيفرلاندىرۋ جۇمىسى باستالىپ كەتتى. كەيىنگى كەزدە ۋاقىت تالابىنا ساي زاماناۋي وزىق جۇيەمەن شاھاردى تولىق قامتاماسىز ەتۋ مۇمكىندىكتەرى قاراستىرىلۋدا. اسىرەسە قوعامدىق كولىك سالاسىن جاڭعىرتىپ, تسيفرلاندىرۋ ەڭ ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى بولىپ وتىر.
كوشە قيىلىستارىن تسيفرلاندىرۋ
قازىر قۇزىرلى ورگاندار باس قالاداعى اۆتوبۋستاردى جاڭارتىپ قانا قويمايدى, جاڭا باعدار اشىپ, جول جوندەۋگە, سونداي-اق تۇرعىندارعا جايلى دا ىڭعايلى جاعداي جاساۋ ءۇشىن ەلەكتروندى تاسىلدەردى دەندەپ ەنگىزىپ جاتىر.
ستاتيستيكا مالىمەتى بويىنشا «سەرگەك» بەينەباقىلاۋ كامەرالارى ورناتىلعالى ەلوردا جولدارىنداعى جول-كولىك وقيعالارى 20 پايىزعا, ال جول بويىندا ولىمگە اكەلەتىن جاعدايلار دەڭگەيى 40 پايىزعا دەيىن كەمىگەن. قازىر قالا كوشەلەرى قيىلىسىنىڭ تەڭ جارتىسى باعدارشامداردىڭ بەيىمدەلگەن باسقارۋ جۇيەسىمەن قامتىلعان. بۇل تەحنولوگيا اۆتوماتتى تۇردە ەسەپ جۇرگىزىپ, باسىم باعىتتاعى كولىك تاسقىنىن كوبىرەك وتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. سونىڭ ارقاسىندا جىلدامدىق ارتىپ, كولىك قۇرالدارىنىڭ جولدا ءجۇرۋ ۋاقىتى ورتا ەسەپپەن 20 پايىزعا دەيىن ازايادى. جىل سوڭىنا دەيىن بۇل تسيفرلاندىرۋ جۇيەسى قالاداعى كوشە قيىلىستارىنىڭ 80 پايىزىنا ورناتىلىپ, «قاۋىرت شاقتا» ماگيسترالدارداعى كەپتەلىستى ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
كەيىنگى كەزدە «سەرگەك» اپپاراتتىق-باعدارلامالىق كەشەنى كامەرالارى جول ەرەجەسىن بۇزۋشىلاردى باقىلاۋدا دا, ۇرلىق, توناۋ سياقتى قىلمىستى اشۋدا دا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا ۇلكەن كومەك كورسەتىپ وتىر. وسى نەگىزدە جىل باسىنان بەرى ەلوردادا 56724 جول قوزعالىسى ەرەجەسىن بۇزۋ فاكتىسى تىركەلسە, ونىڭ 40 مىڭنان استامى جىلدامدىق رەجىمىن بۇزۋ, 6 مىڭنان استامى كولىك قۇرالىن بەلگىلەنبەگەن جەرگە قويۋ ەكەن. سونداي-اق 26 ۋچاسكەدە تسيفرلاندىرۋ جۇرگىزىلىپ, جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلدەرىنىڭ تىيىم سالىنعان بەلگىلەرىنەن وتكەندەردى تىركەپ, كوپشىلىگىمەن ۇگىت-تۇسىنىك جۇمىسى جۇرگىزىلدى. بۇدان بولەك, «استانا اۆتوتۇراق كەڭەستىگى» كومپانياسىمەن بىرلەسە وتىرىپ, تۇراققا ۋاقىتىندا اقى تولەمەگەن, كولىگىن ەكىنشى قاتار مەن ايالداماعا تاقاۋ قويعان جۇرگىزۋشىلەرگە ايىپپۇل سالىندى. وسىنىڭ بارلىعى اۆتوماتتى تۇردە انىقتالىپ وتىردى.
باس قالاداعى جول ينفراقۇرىلىمىن جەتىلدىرۋ جانە جول قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى وسى قاناتقاقتى جوبا شەڭبەرىندە جاڭالىق ەنگىزە وتىرىپ, قولدانىستاعى سىزبالاردى زەرتتەپ, جەتىلدىرۋدى كوزدەۋدە.
36 رەتتەلەتىن جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلىندە قوسىمشا جارىقتاندىرۋ ورناتىلعان. جۇرگىزۋشىلەردىڭ نازارىن اۋدارۋ جانە اۆتوكولىكتەردىڭ جىلدامدىعىن ماجبۇرلەپ تومەندەتۋ ءۇشىن 23 ۋچاسكەدە كوتەرىڭكى جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلى جابدىقتالعان. سونىمەن قاتار وتكەن جىلدان بەرى رەتتەلمەيتىن جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلدەرىنىڭ الدىنا 267 جاساندى جول بۇدىرى سالىندى. اتالعان ۋچاسكەلەردە جول-كولىك وقيعالارىنىڭ سانى ەكى ەسەگە تومەندەگەنى بايقالدى. ەلوردادا بارلىق جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلدەرى سارى جانە اق ءتۇستى جول بەلگىلەرىمەن بەلگىلەنگەن, وتىزدان استام ۋچاسكەدە شۋ مەن ءدىرىل اسەرىن تۋدىراتىن قىزىل شۋ جولاقتارى بار, سونداي-اق اشىق ءتۇس جۇرگىزۋشىلەردىڭ نازارىن اۋدارادى.
قازىر جول قيىلىسىندا دياگونال بويىنشا وتكىزۋدى ۇيىمداستىرۋ قاناتقاقتى جوباسى ءساتتى ىسكە اسۋدا. جاقىندا باعدارشامداردىڭ جۇمىس تارتىبىنە دە («تىنىشتاندىرۋ» رەجيمى) وزگەرىس ەنگىزىلدى. وسىعان بايلانىستى جول قوزعالىسىنىڭ بارلىق قاتىسۋشىلارى, سونىڭ ىشىندە جاياۋ جۇرگىنشىلەر ءۇشىن قىزىل باعدارشام ءبىر سەكۋندقا جانادى, بۇل قيىلىستىڭ ورتاسىندا قالعاندارعا مانەۆردى قاۋىپسىز اياقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
موپەدشى جۇرگىزۋشى كۋالىگىن الا ما؟
«سەرگەك» اۆتوماتتى تۇردە كولىكتىڭ ىشىندەگى جاعدايدى تىركەپ (بەلدىكتى تاقپاۋ, ۇيالى تەلەفونمەن سويلەسۋ), سول ءۇشىن ايىپپۇل سالىنبايتىنى بۇرىننان بەلگىلى. ال وسى قوندىرعى كوشەدەگى موپەدتەردىڭ قوزعالىسىن رەتتەۋگە مۇمكىندىك بەرە مە؟ جول پوليتسياسى ينسپەكتورى ەرنار ەسىموۆتىڭ ايتۋىنشا, «سەرگەك» جىلدامدىقتى اسىرۋ, باعدارشامنىڭ قىزىل تۇسىنە ءوتۋ, جول بەلگىلەرى تالابىن بۇزۋ, قوعامدىق كولىككە بولىنگەن جولاققا شىعىپ كەتۋ سىندى ەرەجە بۇزۋشىلىقتاردى تىركەيتىن كورىنەدى. موپەد جۇرگىزۋشىلەرى جول ەرەجەسىن بۇزسا, ونى تەك پوليتسيا قىزمەتكەرى عانا تىركەي الادى ەكەن. مۇنى ءبىز نەگە ايتىپ وتىرمىز؟ قازىر كوشەدە تاپسىرىس بويىنشا كەز كەلگەن مەكەنجايعا ازىق-تۇلىك تاسيتىن موپەد جۇرگىزۋشىلەرى كوبەيىپ كەتتى. ءارى كوبى اسىعىپ جۇرەدى. باعدارشامعا توقتاپ تۇرعان كولىكتەردىڭ ارا-اراسىمەن زىمىراپ بارا جاتقانى…
كوبى جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن بەلىنەن باسقانى ءوز الدىنا, اپاتتىق جاعداي تۋعىزىپ جاتادى. جول ينسپەكتورىنىڭ ايتۋىنشا, بۇلارعا دا ەرەجە بىردەي, ايىپپۇل سالىنىپ, استىنداعى كولىگىن الىپ قويۋعا دەيىن قاتاڭدىق تانىتۋعا بولادى. بىراق كوپ جاعدايدا ولارعا ءمان بەرىلمەيتىنى جاسىرىن ەمەس. راسى كەرەك, جىل باسىنان بەرى وسىنداي موپەد پەن ۆەلوسيپەدشىلەردىڭ بەيبەرەكەتسىزدىگىنە شاعىمدانعان جيىرماعا تارتا شاعىم ءتۇسىپتى. باسىم كوپشىلىگى ءتۇسىندىرۋ, ەسكەرتۋدەن ءارى اسپاعان.
«بۇل – بىزدە كوپتەن بار ءتۇيىندى تۇيتكىل. ماسەلەگە ەندى قوعامدىق ۇيىمدار نازار اۋدارا باستادى. الايدا بۇگىندە قوزعالتقىشى 50 تەكشە سانتيمەتردەن اسپايتىن كولىك قۇرالىنىڭ جۇرگىزۋشىلەرىنە جۇرگىزۋشى كۋالىگى بەرىلمەيدى. ولار تىركەۋگە الىنبايدى. سوندىقتان مۇنداي جول ەرەجەسىن بۇزۋشىلاردى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى بىردەن جاۋاپقا تارتا المايدى» دەيدى جول پوليتسياسى ينسپەكتورى.
قازىر موپەدشىلەردىڭ جۇرگىزۋشى كۋالىگىن الۋ ءۇشىن جول ەرەجەسىنەن ەمتيحان تاپسىرۋ ماسەلەسى دەندەپ كوتەرىلىپ جاتىر. ءتىپتى كۋرەرلىك كومپانياعا دا (تاعام جەتكىزۋشى) جۇرگىزۋشى كۋالىگى جوق ادامدى جۇمىسقا الماۋى, كوشەگە شىعارماۋى كەرەكتىگى جونىندە دە ۇسىنىس تۇسكەن. دەگەنمەن موپەد جۇرگىزۋشىلەرىن ارنايى تىركەگەنمەن, ولاردى وقىتىپ, جۇرگىزۋشى كۋالىگىن بەرۋگە اسىقپاۋ كەرەكتىگى جونىندە دە پىكىرلەر بار. ءبىز سوزبەن ايتقاندا, وسى توڭىرەكتە اڭگىمە كوپ, الايدا ناقتى ءبىر شەشىم ءالى شىعارىلا قويعان جوق.
سۇرانىس ارتىپ وتىر
پاتەر توناۋ – ءىرى قالالاردا قىلمىستىڭ كەڭ تارالعان ءتۇرى. ءۇي توناۋشىلاردان قورعانۋدىڭ جالعىز سەنىمدى جولى – ورتالىققا قوسىلعان بەينەباقىلاۋ كامەراسىن ورناتۋ. بۇل جاعىنان ەلوردالىقتار باسقا قالالار مەن وڭىرلەرگە قاراعاندا الدا كەلە جاتقانى كورىنەدى. تەك وتكەن 2021 جىلى عانا اۋلالار مەن ۇيلەردىڭ كىرەبەرىسىنە, سونداي-اق پاتەرگە بەينەباقىلاۋ كامەرالارىن ورناتۋعا 19600 ءوتىنىش ءتۇسىپتى. سولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى قاناعاتتاندىرىلعان. سونىڭ ناتيجەسىندە نۇر-سۇلتان قالاسىندا 2022 جىلدىڭ العاشقى بەس ايىندا پاتەر ۇرلىعى 32 پايىزعا ازايىپ وتىر.
قازىر ەلوردادا ۇرلىقتىڭ الدىن الۋعا بايلانىستى 54 مىڭ بەينەكامەرا قويىلعان بولسا, ونىڭ 14 مىڭى تۇرعىنداردىڭ ءوز وتىنىشىمەن پاتەرگە ورناتىلدى.
ارينە, ءۇي تورۋشىلاردان بىردەن-ءبىر سەنىمدى دە ءتيىمدى ساقتانۋ قۇرالى – ورتالىق كۇزەت قىزمەتىنە قوسىلعان بەينەباقىلاۋ كامەراسى. بىراق ونى ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قالتاسى كوتەرە بەرمەيدى.
بيىل بەس ايدىڭ وزىندە ەلوردادا 98 كامەرا ىسكە قوسىلىپتى. ەندى ساياباق, بازار, الاڭ, ۆوكزال, كوشە سياقتى قوعامدىق ورىندارداعى جاعدايدى دا پوليتسيا كامەرا ارقىلى باقىلاي الادى. كامەرا تاسپاسىنا جازىلعان اقپاراتتار ورتالىق جەلىگە جەدەل ءتۇسىپ, پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى كامەرالاردى ۇدايى قاداعالاپ وتىرادى. جىل باسىنان بەرى بەينەباقىلاۋ كامەرالارىنىڭ كومەگىمەن 175 قىلمىس اشىلىپ, 16 مىڭنان استام ادامعا اكىمشىلىك جازا قولدانىلعان.
جىل باسىنان بەرى بەينەباقىلاۋ كامەرالارىنىڭ كومەگىمەن 175 قىلمىس اشىلىپ, 16 مىڭنان استام ادامعا اكىمشىلىك جازا قولدانىلعان
