استانادا ۇيىمداستىرىلعان «بولاشاق ەنەرگياسى: سو2 شىعارىندىلارىن ازايتۋ» حالىقارالىق فورۋمى ءوز مارەسىنە جەتتى. اتالعان فورۋم «استانا ەكسپو-2017» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ كورمە قارساڭىندا وتكىزىپ وتىرعان نەگىزگى تاقىرىپتىق ءىس-شارالارىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى.
فورۋم «ەكسپو-2017» كورمەسىنىڭ «بولاشاق ەنەرگياسى» تاقىرىبى مەن سونىڭ ىشىندەگى پارنيكتىك گازداردىڭ مولشەرىن ازايتۋ, ءتيىمدى تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ مەن جالپىعا بىردەي ەنەرگياعا قول جەتكىزۋ بويىنشا عىلىمي تىڭ جوبالارعا جول اشىپ, جۇرتشىلىققا جاسىل ەكونوميكانى جاڭا قىرىنان تانىستىردى.
حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسىنىڭ باسشىلىعى, «ەكسپو» كوميسسارى حاتشىلىعىنىڭ قىزمەتكەرلەرى, سونداي-اق, رەسمي شاقىرۋ العان 86 ەلدىڭ جۇزدەن استام وكىلى قاتىسقان ەكى كۇندىك فورۋمدا حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسىنىڭ باس حاتشىسى ۆيسەنتە لوسسەرتالەس, قر ەنەرگەتيكا ءمينيسترى ۆلاديمير شكولنيك, «استانا ەكسپو-2017» ۇك» اق باسقارما توراعاسى تالعات ەرمەگياەۆ, «ەكسپو-2017» كوميسسارى ءراپىل جوشىباەۆ, قر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى, «جاسىل ەكونوميكا جانە G-Global-دى دامىتۋ» كواليتسياسى تورالقا ءتورايىمى ايگۇل سولوۆەۆا, جاسىل ءوسىم جاھاندىق ينستيتۋتىنىڭ باس ديرەكتورى يۆو دە بۋر, قر ءبىلىم جانە عىلىم ۆيتسە-ءمينيسترى تاكير بالىقباەۆ بايانداما جاسادى.
فورۋمنىڭ باستى ماقساتى «ەكسپو-2017» كورمەسىنە ارنالعان ستراتەگيالىق كونتەنتتى دايارلاۋ, ياعني ونىڭ ىشكى مازمۇنىن بارىنشا تولتىرۋ بولىپ وتىر. «بولاشاق ەنەرگياسى» تاقىرىبى اياسىندا اۋقىمى كەڭ ءارى تۇراقتى حالىقارالىق ديالوگتارعا سەبەپ بولۋ فورۋمنىڭ نەگىزگى مىندەتى بولىپ سانالادى.
حالىقارالىق باسقوسۋدىڭ اياسىندا ءسوز العان حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسىنىڭ باس حاتشىسى ۆيسەنتە لوسسەرتالەس: «بۇگىندە ءبىز «بولاشاق ەنەرگياسى» دەپ وتىرعان ماسەلەلەردى قانداي دا ءبىر مەملەكەت نەمەسە ۇيىم جەكەلەي وزدەرى شەشە المايدى. ونى ءبارىمىز جاقسى بىلەمىز. سوندىقتان, وسى جۇمىسقا بارلىق ازاماتتاردىڭ, جالپى ازاماتتىق قوعامنىڭ اتسالىسۋى اسا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. بىزگە كۇندە بولىپ جاتقان وزگەرىستەردى بولجاپ-باعامداۋ ءۇشىن حالىقارالىق بايلانىستار مەن رەسۋرستار, ازاماتتىق قوعامنىڭ قولداۋى اۋاداي قاجەت-اق. بۇگىنگى فورۋمدا ايتىلىپ جاتقان وي-يدەيالار «ەكسپو-2017» كورمەسىنىڭ بۇكىل ادامزات بولاشاعى ءۇشىن ايتۋلى وقيعاعا اينالۋىنا ءوز سەپتىگىن تيگىزەتىن بولادى» دەدى.
ءار ءتۇرلى مەملەكەتتەن جينالعان ەنەرگەتيكا سالاسىنىڭ 500-دەن استام جەتەكشى ساراپشىلارى, عالىمدار, قوعامدىق جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ كوشباسشىلارى, مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ وكىلدەرى, ساياساتكەرلەر فورۋم بارىسىندا كۇللى ادامزات قۇندىلىقتارى ءۇشىن كوز جۇما قاراۋعا بولمايتىنىن ايتىپ, ورتاق ىزدەنىستەرگە شاقىردى. ولار كليماتتىڭ وزگەرۋى, ەكولوگيالىق جانە ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىك, اۋاعا شىعارىلاتىن زاتتاردىڭ مولشەرىن ازايتۋ جانە قالدىقتاردى كادەگە جاراتۋ جوبالارىنا ينۆەستيتسيا قۇيۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى. سەسسيالار بارىسىندا قاتىسۋشىلار بىرقاتار ماسەلەلەر بويىنشا اقپاراتتىق-زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ, تالداۋ جاسادى.
فورۋمعا قاتىسۋشىلاردىڭ موينىنا جۇكتەلگەن تاعى ءبىر مىندەت, ول – «بولاشاق ەنەرگياسى» تاقىرىبىن مۇددەلەس حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ باسقا دا باعدارلامالارىمەن سايكەستەندىرۋ. مىسالعا الاتىن بولساق, ولاردىڭ ىشىندە بۇۇ كليماتتىڭ وزگەرۋى تۋرالى كونۆەنتسياسىنىڭ تەحنولوگيالىق تەتىگى, ەۋرووداق مەرلەرىنىڭ كەلىسىمى, «بۇۇ-ەنەرگيا» اتتى ءبىلىم بەرۋ جەلىسى, ستراتەگيالىق كليماتتىق قور, دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ تازا تەحنولوگيالار قورى سياقتى تاعى دا باسقا حالىقارالىق قۇجاتتار بار.
سونىمەن قاتار, فورۋم اياسىنداعى پىكىرتالاس الاڭدارىندا يننوۆاتورلاردىڭ, ونەرتاپقىشتار مەن ينۆەستورلاردىڭ حالىقارالىق ىنتىماقتاستىعىن كەڭەيتۋگە ارنالعان ۆيرتۋالدى قورلارىن قۇرۋ جايى تالقىعا سالىندى جانە «ەكسپو-2017» كورمەسىنىڭ «قۇندىلىقتار مەن قاعيدالار مانيفەستى» جوباسىن قالىپتاستىرۋ جوسپارلاندى. سونىڭ ارقاسىندا ۇكىمەتتەر, كومپانيالار, بيزنەستىك قۇرىلىمدار, عىلىمي جانە ەكولوگيالىق ۇيىمداردىڭ باسىن قوسىپ, ولاردىڭ ۇسىنىستارى نەگىزىندە ەنەرگەتيكانىڭ جاڭا ۇلگىسىن قۇرۋعا مۇمكىندىك تۋاتىن بولادى.
قازىردىڭ وزىندە رەسەي, ءۇندىستان جانە قازاقستاننىڭ باسقا دا جاقىن كورشىلەرى 2017 جىلى وتەتىن «ەكسپو» كورمەسىنە قاتىسامىز دەپ ءوز كەلىسىمدەرىن بەرىپ ۇلگەردى. كورمە كوميسسارى ءراپىل جوشىباەۆتىڭ ايتۋىنشا, بيىل حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسى باس اسسامبلەياسىنىڭ 155-سەسسياسىندا «ەكسپو-2017» كورمەسىن رەسمي تۇردە ماقۇلداعاننان كەيىن 141 مەملەكەتكە رەسمي شاقىرۋ جولدانعان.
«وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبىز 6-7 ەلگە بارىپ, كورمەگە قاتىسۋ جايىن تالقىلاپ كەلدىك. ەندى, ءدال قازىر ون مەملەكەت ناقتى كەلەمىز دەيدى. كەلەسى جىلى ولاردىڭ قاتارى كوبەيەدى. سەبەبى, نەگىزگى جۇمىستىڭ بارلىعى سول كەزدە اتقارىلادى» دەگەن كوميسسار الداعى كۇندەرگە سەنىم ءبىلدىردى.
حالىقارلىق كورمەلەر بيۋروسىنىڭ باس حاتشىسى ۆيسەنتە لوسسەرتالەستىڭ ايتۋىنشا, استانادا وتەتىن ەكسپو كورمەسىنەن كەيىن قازاقستاندا ۇلكەن زياتكەرلىك مۇرا قالادى.
«شىنىمدى ايتسام, مەنىڭ كورمەلەر ماسەلەسىمەن اينالىسىپ جۇرگەنىمە ءبىراز جىل بولدى. وسى ۋاقىتتىڭ ىشىندە مەن استانا سياقتى «ەكسپو-نىڭ» دايىندىق جۇمىستارىنا بىلەك سىبانا كىرىسكەندى ءبىرىنشى رەت كورىپ وتىرمىن. بۇل جەردە قارقىندى پروگرەسس ايقىن بايقالادى. قازاقستاننىڭ بيلىگى «ەكسپو» ارقىلى استانا قالاسىنىڭ ينفراقۇرىلىمىن بارىنشا دامىتۋدى كوزدەيدى. بۇل – قۇپتارلىق ءىس. 2017 جىلعى كورمەدە زياتكەرلىك مۇرانىڭ وزىق ۇلگىلەرى تانىستىرىلادى. سوندىقتان «ەكسپو-دان» كەيىن قازاقستاندىقتارعا تەك ماتەريالدىق قانا ەمەس, ۇلكەن زياتكەرلىك مۇرا دا قالادى» دەيدى لوسسەرتالەس مىرزا.
«ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىنە قاتىسۋشىلاردىڭ ءبىرىنشى باس قوسۋىندا «استانا ەكسپو-2017» ۇلتتىق كومپانياسى» اق تۋريزم دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى انيسا بەردينا كورمەگە تۋريستەردى كوپتەپ تارتۋ جۇمىسى جايىندا ايتىپ بەردى.
ونىڭ ايتۋىنشا, دەپارتامەنتتىڭ نەگىزگى مىندەتى دە سول. «ءبىز تەك قازاقستان ازاماتتارىن عانا ەمەس, شەتەل قوناقتارىن دا كوپتەپ تارتىپ, ولاردىڭ ءجۇرىپ-تۇرۋىنا بارلىق جاعدايدى جاساپ بەرۋگە تىرىسامىز» دەيدى ا.بەردينا.
قازىرگى جوسپار بويىنشا, «ەكسپو-2017» كورمەسىنە 100 ەلدىڭ وكىلدەرى قاتىسادى. جالپى, قازاقستانعا 2 ميلليوننان استام ادام كەلەدى دەپ جوسپارلانىپ وتىر. ولار سان الۋان ءىس-شارالارعا 5 ميلليون رەت قاتىسۋى ابدەن مۇمكىن. بارلىق كەلۋشىلەردىڭ 85 پايىزى قازاقستاندىقتار بولسا, 15 پايىزىن شەتەلدىكتەر قۇرايدى. قوناقتاردىڭ باسىم بولىگى تمد مەن قىتايدان, سونداي-اق ەۋروپا, تۇركيا مەن اقش-تان كەلمەك.
دەپارتامەنت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, تۋريستەر قازاقستاننىڭ تاريحي, مادەني جانە تابيعاتى كورىكتى جەرلەرىنە بارا الادى. ول ءۇشىن ارنايى تۋرلار ۇيىمداستىرىلادى. بارلىق اقپارات كورمەنىڭ رەسمي سايتىندا جاريالانادى. وسى ورايدا ايتا كەتەر ءجايت, حالىقارالىق كورمەگە كەلۋشىلەر ءۇشىن ونداي تۋرلار ارزان باعامەن ساتىلادى.
جينالىس بارىسىندا ا.بەردينا شەتەلدەن كەلگەن قوناقتارعا بايقوڭىر, بۋراباي, جەتىسۋ ايماعى جانە تاعى باسقا قازاقستاننىڭ كورىكتى جەرلەرى تۋرالى ايتىپ بەردى.
«استانا مەن الماتىعا ەرەكشە كوڭىل بولگەن ءجون. سەبەبى, «يۋنەسكو» ۇيىمى استانانى «بەيبىتشىلىك قالاسى» دەپ تانىدى. ال الماتى قازاقستاننىڭ مادەني ءارى ىسكەرلىك ورتالىعى بولىپ سانالادى» دەپ اتاپ كورسەتتى انيسا بەردينا.
ال «استانا ەكسپو-2017» ۇلتتىق كومپانياسى» اق حالىقارالىق قاتىناستار دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى نۇربەك ەرگەشباەۆ كورمەگە قاتىسۋ ءراسىمى تۋرالى باياندادى.
«ەندى كورمەگە قاتىسۋ ءۇشىن ءاربىر مەملەكەت ءتيىستى كەلىسىمشارتقا قول قويۋى قاجەت. ونى ۇلتتىق سەكتسيانىڭ كوميسسارى, سونداي-اق ۇيىمداستىرۋشى مەن كورمە كوميسسارى دا راسىمدەۋى ءتيىس. قۇجاتتىڭ وزىندە پاۆيلونداردىڭ ديزاينى مەن تاقىرىپتىق سيپاتتاماسى, جوبالاردىڭ قۇنى مەن باسقا دا قاجەتتى ماتەريالدار بولۋى كەرەك» دەيدى نۇربەك ەرگەشباەۆ.
دەپارتامەنت باسشىسىنىڭ سوزىنە سەنسەك, الداعى ۋاقىتتا قازاقستان ۇكىمەتى مەن حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسى اراسىندا «SEE Agreement» اتتى كەلىسىمدى راسىمدەۋ كوزدەلىپ وتىر. اتالعان قۇجاتقا سايكەس, «ەكسپو-2017» كورمەسىنىڭ حالىقارالىق قاتىسۋشىلارىنا بىرقاتار ارنايى جەڭىلدىكتەر بەرىلەدى. سونىڭ ىشىندە سالىق, كەدەن جانە تاعى باسقا جەڭىلدىكتەر بار.
سونداي-اق, ءاربىر مەملەكەتكە بەرىلەتىن پاۆيلوننىڭ جالپى اۋدانى 1 مىڭ شارشى مەتردەن اسپايدى. ويتكەنى, بۇل – حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسىنىڭ ەرەجەسى. پاۆيلوندى ورنالاستىرۋ جانە ونىڭ اۋدانى كەلىسسوزدەر كەزىندە تالقىلاناتىن بولادى. ۇيىمداستىرۋشىلار ءاربىر پاۆيلوننىڭ باعاسىن اۋدانىنا قاراي الدىن الا جاريالايتىن بولادى. وسىنىڭ ارقاسىندا كورمەگە قاتىسۋشى مەملەكەتتەر ءتيىستى ەسەپ-قيسابىن وتكىزىپ, 2017 جىلعى ۇلتتىق بيۋدجەتتەرىن رەتتەي الادى.
نۇريسلام قۇسپانعالي
