ەلباسىنىڭ «قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك جاڭعىرتىلۋى: جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنا قاراي 20 قادام» اتتى ماقالاسىندا قوعام دامۋىنىڭ جاڭا كوكجيەگىن اشىپ, «بۇگىندە ەڭبەك – ءححى عاسىر جاعدايىنداعى شەشۋشى ۇلتتىق فاكتور رەتىندە جاھاندىق باسەكەلەستىك جاعدايىندا الدىڭعى كەزەككە ىلگەرىلەتىلۋى ءتيىس» دەپ جازدى. ال ونىڭ يەسى قوعامدى العا وزدىراتىن ەڭبەك ادامى بولماق. ونىڭ تىنىمسىز ىزدەنىسى مەن ماڭداي تەرىنىڭ ارقاسىندا ەلىنە ەلەۋلى بولعان ازاماتتاردىڭ ءجونى بولەك. ءوز ىسىنە ادال جانداردىڭ شوقتىعى دا بولەك بولسا, قالا تىرشىلىگىنىڭ اسا ماڭىزدى شارۋاشىلىعىنىڭ باسىندا جۇرگەن سەرگەي الەكسەەۆ سونىڭ قاتارىندا. ول ون جەتى جىلدان بەرى وسى ءوڭىردىڭ ەنەرگەتيكا سالاسىندا ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. قالالىق «استانا – ايماقتىق ەلەكتر جەلىلىك كومپانياسى» اق-نىڭ رەلەلىك قورعاۋ جانە اۆتوماتيكا قىزمەتىن باسقارادى.
– ءبىزدىڭ مەكەمەنىڭ باستى مىندەتى – تۇتىنۋشىلاردى ەلەكتر قۋاتىمەن قامتاماسىز ەتۋ. جىلۋ ەلەكتر ورتالىعىندا وندىرىلگەن ەنەرگيانى ءبولىپ, ءار پاتەردىڭ ەلەكتر نۇكتەلەرىنە ۇزدىكسىز جەتكىزىپ, قالا حالقىنىڭ تۇرمىسىن جاقسارتۋعا اتسالىسامىز. ءبىزدىڭ قىزمەتىمىز كۇندەلىكتى تىرلىگىمىزدە كوزگە كورىنبەيدى, وسى سالادا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن قىزمەتكەرلەرىمىز جايىندا دا كوپ بىلە بەرمەيمىز. دەمەك, بۇل – ءبىزدىڭ جۇمىسىمىزدىڭ جاقسى ناتيجەسى. جىل ون ەكى اي ۇيىمىزدەن جارىق ۇزىلمەي تۇرعانىنىڭ بەلگىسى. ال جارىقسىز كۇنىمىزدى ەلەستەتىپ كورىڭىز. ۇيلەرىمىزدە جارىق پەن جىلۋ جوعالىپ, بارلىق مەكەمەلەردىڭ جۇمىسى توقتاپ, بايلانىس ءۇزىلىپ, ءتۇرلى مەكەمەلەر جۇمىسى قاڭتارىلىپ قالار ەدى, – دەيدى سەرگەي. وسىنداي قاۋىرت ءىستىڭ باسىندا جۇرگەن سەرگەيدىڭ جۇمىس كۇنى ءار ساعاتىنا دەيىن جازىلىپ, جوسپارلانىپ تۇرادى. ءبىر كۇننىڭ ىشىندە ءارتۇرلى نىسانداردى ارالاپ, ولاردىڭ ءمىنسىز جۇمىس ىستەۋىن قاداعالاپ, تەكسەرىپ وتىرادى. ال جۇمىس اۋقىمى جەتكىلىكتى. قازىرگى استانا بۇرىنعى اقمولا دا, تسەلينوگراد تا ەمەس. ەلوردامىزدىڭ سارىارقاعا كوشىپ, قاناتىن جايعانىنا سەرگەي دە ەرەكشە قۋانادى.
– بىرىنشىدەن, ونەركاسىپ دامىپ, وزىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزە باستادىق. قۇرىلىس جاندانىپ, جاڭا عيماراتتار بوي كوتەردى. تەك قانا استانا ەمەس, قالانىڭ قۇرىلىس الاڭدارىنا قاجەتتى ماتەريالدار شىعاراتىن باسقا وڭىردەگى مەكەمەلەردىڭ جۇمىسى جاڭا قارقىنمەن وركەندەدى. اينالىپ كەلگەندە, ەلدىڭ ەكونوميكاسى دامىدى. مۇنداي وزگەرىستەر ءبىزدىڭ ومىرىمىزدە دە ەلەۋسىز قالعان جوق. قىزمەتىمىزگە قويار تالابىمىز كۇشەيىپ, سوعان ساي جاۋاپكەرشىلىك جۇگى ارتتى. نەگىزگى مىندەتىمىزگە قوسا, جاڭا سالىنعان عيماراتتارعا دەر كەزىندە جەلىلەردى تارتۋ, ونىڭ تەحنيكالىق تالاپتارعا ساي بولۋىن قامتاماسىز ەتەمىز», – دەيدى كەيىپكەرىمىز.
راسىندا دا, قالا تىرلىگىنىڭ باستى سالاسى – جارىقپەن قامتاماسىز ەتۋ جاۋاپتى مىندەت. بۇل سالانىڭ مامانى ەرەكشە جاعدايدا جۇمىس ىستەيدى. جيناقىلىق, ۇقىپتىلىق كەرەك. جوعارى كەرنەۋلى قۋات جەلىلەرىمەن جۇمىس ىستەۋ قاۋىپسىزدىك شارالارىن قاتاڭ قاداعالاۋدى قاجەت ەتەدى. ماماندىقتىڭ بۇل ايىرىقشا سيپاتى ءبىر ۇجىم مۇشەلەرىن جاقىنداستىرىپ جىبەرەدى. توسىن جاعدايلاردا شۇعىل شەشىم قابىلداپ, جاۋاپكەرشىلىكتى جۇمىلا كوتەرۋ – بۇل ماماندىق يەلەرىنە ورتاق قاسيەت. وسىنداي قاسيەتتەرىمەن ەرەكشەلەنەتىن ەنەرگەتيكا سالاسىنىڭ ماماندارىنا, ءبىرىنشى كەزەكتە, كاسىبىنە ادالدىق, تاڭداۋىنا تۇراقتىلىق ءتان.
بۇگىنگى كۇننىڭ تىنىسىن ءدال باسا بىلگەن مامان بولاشاقتىڭ سۇرانىسىن بولجاي الادى. ول تۋرالى سەرگەي ويىن بىلاي بولىسەدى: «جاڭا عاسىردىڭ ەنەرگياسى – بالامالى جىلۋ كوزدەرى بولادى. قازىرگى كۇننىڭ وزىندە امەريكا, ەۋروپادا وندىرىلەتىن قۋاتتىڭ باسىم بولىگىن جاڭعىرتپالى ەنەرگيا قۇراپ وتىر. بۇل ەشقاشان سارقىلمايتىن جىلۋ كوزدەرىنەن الىنادى. قاۋىپسىز, تازا تابيعي ءونىم. ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا جەل, كۇن قۋاتىن يگەرۋگە كوپ مۇمكىندىك بار. ەگەر قازىرگى كۇننەن باستاپ وسى سالانى دامىتۋدى قولعا الساق, بولاشاقتا ەنەرگەتيكاسى دامىعان ەلدەردىڭ الدىندا بولامىز. بۇگىندە تۇتىنۋعا قاجەتتى ەنەرگيا قۋاتىن ءوندىرۋ ءۇشىن جىلۋ ورتالىقتارىندا توننالاپ وتىن جاعىلاتىنى بەلگىلى. كومىردىڭ قۇنى ارزان بولعانىمەن, تۇبىندە تاۋسىلاتىن قازبا بايلىقتارىنا جاتادى. قورشاعان ورتاعا زيانسىز بالامالى ەنەرگيا كوزدەرىن پايدالانۋعا قاتىستى زەرتتەۋ جۇمىستارى جاندانۋدا. جەل, كۇن قۋاتىن پايدالانىپ, ونىڭ يگىلىگىن كورەتىن كەز دە الىس ەمەس دەپ ويلايمىن. بۇل عالامدىق دەڭگەيدەگى دۇرىس شەشىم».
دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكانىڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىنە اينالىپ, ءتۇرلى مىنبەرلەردە تالقىلانىپ, عالامدىق ماڭىزعا يە بولعان ماسەلەنىڭ ءبىرى – ەنەرگەتيكا سالاسى. جەردىڭ قازبا بايلىقتارى ورتايىپ, مۇناي-گاز ونىمدەرىنىڭ باعاسى كوتەرىلگەن سايىن بالامالى ەنەرگيا كوزدەرى ىزدەستىرىلۋدە. بۇل رەتتە, قورشاعان ورتاعا ەش زيانى جوق, جەل, سۋ, كۇن قۋاتىن پايدالانۋ, ءداستۇرلى ەنەرگيا ءوندىرۋ ىسىنە بالاما رەتىندە قاراستىرىلۋدا.
جاڭا عاسىرعا ۇران بولاتىن «جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامى» ۇعىمى كۇن ساناپ سانامىزعا ءسىڭىپ كەلەدى. ونى تەرەڭ تۇسىنگەن سايىن سول قوعامنىڭ باستى كەيىپكەرلەرى سەرگەي سىندى ازاماتتار ەسكە تۇسەدى. ءيا, ءار ءىستىڭ يەسى بولسا, سەرگەي ءوز ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا ۇلىقتالىپ, ءوز ءىسىن دوڭگەلەتىپ ءجۇر. ال ازاماتتىق بەينەسىن اشاتىن سەرگەي الەكسەەۆتىڭ ۇستانىمىن بىلايشا تۇجىرىمدايدى. «جاسامپازدىققا ۇمتىلىپ, جاقسىلىق جاساۋعا تالپىنىسىمدى ماقتان ەتەمىن. مەنىڭشە, ادامزات بالاسىنىڭ ماقساتى دا وسى بولۋ كەرەك. رۋحاني كەمەلدىك ادامدى كوركەيتىپ قانا قويماي, وركەنيەتكە جەتكىزەتىن, قوعامدى العا اپاراتىن باستى شارتىنا اينالۋى كەرەك. ەگەر كەز كەلگەن ەكونوميكالىق دامۋ جونىندە ءسوز ەتە قالساق, بۇل ادامنىڭ ينتەللەكتۋالدى جانە رۋحاني دامۋىنىڭ نەگىزىندە بولۋى قاجەت».
ايگۇل ۋايسوۆا
