قازاق مەكتەبiنiڭ نەگiزi دە, ارقاۋى دا – انا تiلi. انا تiلi مەكتەپتە تەك ءپان رەتiندە وقىتىلىپ قويمايدى, وزگە پاندەردiڭ بارiنەن دە بiلiم بەرۋگە جانە ونداعى بۇكiل ءتالiم-تاربيە قوعام جۇمىستارىن جۇرگiزۋگە نەگiزگi قۇرال ەسەبiندە قىزمەت ەتەدi.
قازiرگi مەكتەپ باعدارلاماسىنداعى تiل دامىتۋ دەپ اتالاتىن جۇمىسقا ەرەكشە نازار اۋدارىلىپ وتىر. بۇل – ءومiر تالابىنان, تۇرمىس قالاۋىنان تۋىنداعان ماسەلە. قوعامنىڭ, ونىڭ مۇشەلەرiنiڭ جالپى مادەنيەتi كوتەرiلگەن سايىن ءومiردiڭ سان-سالاسىندا قولدانىلاتىن تiلدiڭ مادەنيەتi دە كوتەرiلiپ, سويلەيتiن نەمەسە جازاتىن ويدى ءارi ايقىن, ءارi جاتىق, ءارi مانەرلi ەتiپ قۇراۋدى قالايدى. بۇل ءۇشiن وقۋشىنىڭ تiلiن اۋىزشا دا, جازباشا دا دامىتۋ قاجەت. وقۋ ءۇردiسiنiڭ ەكi جاعى بولادى: وقۋ تەحنيكاسى جانە ءماتiندi ءتۇسiنۋ. ءماتiندi ءتۇسiنۋ وقۋدىڭ ماقساتى بولىپ تابىلادى, ال وقۋ تەحنيكاسى وسى ماقساتقا جەتۋ قۇرالى رەتiندە قولدانىلادى. وقۋ تەحنيكاسى دەگەنiمiز – ايتىلعان, ەستiگەن نەمەسە كورگەن, بولماسا وقىعان ءماتiن بايلانىسىنىڭ مەحانيزمi. مەكتەپتەگi قازاق تiلi باعدارلاماسى مونولوگتىق سويلەۋگە ۇيرەتۋ, تiل دامىتۋ باعىتىندا ناقتى تالاپ قويمايدى. تەك يگەرۋگە تيiستi بiلiم مەن داعدىلاردى ايتىپ بەرۋدi عانا تالاپ ەتەدi. اۋىزەكi سويلەۋگە ۇيرەتۋدە ادەبيەت ءپانi بەلگiلi شىعارمالاردىڭ مازمۇنىن يگەرiپ, قايتا تۇسiنiگiن ايتىپ بەرۋدە عانا نازار اۋدارادى. وقۋشىلاردىڭ اۋىزەكi تiلiن دامىتۋدا كوركەم شىعارمانى مانەرلەپ وقىتۋدىڭ الاتىن ورنى ايرىقشا. مۇعالiم بۇل سالادا ءبارiن تيiمدiلiكپەن باسقارىپ, وقۋشىنىڭ ىقىلاسىن شىعارما مازمۇنىن مەڭگەرۋگە عانا اۋدارىپ قويماي, زەيiنiن تiل ۇستارتۋ جۇمىسىنا باعىتتاپ وتىرۋعا تيiس. سول ءۇشiن دە وقۋلىق پەن حرەستوماتيانى پايدالانۋدا مانەرلەپ وقۋ ماسەلەسiنە كوڭiل اۋدارۋ قاجەتتiلiگi تۋادى. ويتكەنi, مانەرلەپ وقۋ – اۋىزشا تiل دامىتۋ جۇمىسىن جەتiلدiرۋدiڭ كەپiلi.
گۇلنۇر وسپانبەكوۆا,
مۇعالiم
