قوعام

قالامىن قولىنان تۇسىرمەي كەتتى

87 جاسقا قاراعان شاعىندا بەلگىلى جازۋشى, ساتيريك, ­تاريح زەرتتەۋشىسى, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, ­حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى تابىل قۇلىياس دۇنيەدەن وزدى.

[smartslider3 slider=2173]

1935 جىلى 15 جەلتوقساندا اقتوبە وبلىسى ويىل اۋدانى «قاراكول» كەڭشارىندا تۋعان قالامگەر 1978 جىلى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن ءبىتىردى. 1950 جىلدان باستاپ رەسپۋبليكالىق «پيونەر» جۋرنالى (قازىرگى «اق جەلكەن»), «قازاقستان پيونەرى» (قازىرگى «ۇلان»), «لەنينشىل جاس» (قازىرگى «جاس الاش») گازەتتەرىندە ماقالا, ولەڭدەرى شىعىپ تۇردى. 1957 جىلدان ويىل اۋداندىق «ەڭبەك تۋى», «جارشى» گازەتتەرىندە ايماقتىق, رەسپۋبليكالىق باسىلىمداردا وچەركتەرى جاريالانا باستادى.

«كوكشەتاۋ پراۆداسى», جامبىل وبلىس­تىق «ەڭبەك تۋى» گازەتتەرىندە قىزمەت ىستەگەن. 1970 جىلى رەسپۋبليكالىق تەلەراديونىڭ تورعاي, اقمولا وبلىس­تارىنداعى مەنشىكتى ءتىلشىسى, قازاق تەلەۆيدەنيەسىنىڭ ناسيحات رەداكتسياسىندا رەداكتور قىزمەتىن اتقارا ءجۇرىپ, «جەبە» ساتيرالىق جۋرنالىن شىعاردى.

«كەسىلگەن بۇرىم» اتتى تۇڭعىش ساتيرالىق كىتابى 1977 جىلى جارىق كوردى. «ساۋدا ساقال سيپاعانشا», «قوڭىراۋلى كۇلكىگرامما», «جالماۋىز», «قۇيىن», «اقمىلتىق» (ەكى توم), «جەگى» ساتيرالىق كىتاپتارى, «شەمەن شەر», «دۇنيە داۋرەن», «ىزەت» سياقتى وچەركتەرى, «اڭىز ىزىمەن» رومانى شىقتى. جامپوز جىراۋ, ءادىل بي, جاۋجۇرەك باتىر جيەمبەت بورتوعاشۇلى جايىندا «جيەمبەت باتىر» رومان-ەسسەسىن جازدى.

«ميعا قويىلعان بومبا» كىتابىندا تاڭدامالى شىعارمالارى جيناقتالدى. سوندا سۇرقاي ساياساتتان حالىقتىڭ كورگەن قورلىعىن اشكەرەلەدى. جاعىمپازدىقتى, جالتاقتىقتى, جەمقورلىقتى, ساتقىندىقتى سىنادى. الدەكىمدەردى ۇلتىم, جەرىم, ەلىم, حالقىم دەيتىن سەنىمگە سەلكەۋ تۇسىرگەنى ءۇشىن قالامىمەن تۇيرەدى.

تابىل قۇلىياس تاريح زەرتتەۋشىسى رەتىندە تىنىم تاپپاي ارحيۆتەردى ارالاپ, رەسەيگە دەيىن بارىپ, اقتاڭداق بەتتەردى اقتاردى. اشارشىلىق, قۋعىن-سۇرگىن سىندى حح عاسىردىڭ 20-30-جىلدارى قازاقتىڭ باسىنا تۇسكەن ناۋبەت, اششى شىندىق «قان كەشۋ», «قىرعىن», «قان-جوسا عاسىر» كىتاپتارىندا كورىنىس تاپتى.

ساتيرالىق شىعارمالارىنان باستاپ روماندارىنا دەيىنگى ەڭبەكتەرى ادەبيەتتانۋشىلاردىڭ, زامانداس جازۋشىلاردىڭ تاراپىنان جوعارى باعاسىن الدى. كورنەكتى جازۋشى دۇكەنباي دوسجان ونىڭ ساتيراسى تۋرالى جىلى پىكىر بىلدىرگەن ەدى. ال ءابىش كەكىلبايۇلى «قان-جوسا عاسىر» شىعارماسى ادەبي ءتاسىلدىڭ جاڭا قىرىمەن كوركەم جازىلىپ, بۇرىن-سوڭدى بەلگىسىز بولعان دەرەكتەردى ءمالىم ەتۋىمەن قۇندى بولعانىن, «ولگەنىمىزدى ءتىرىلتىپ, وشكەنىمىزدى جاندىرۋعا», تاۋەلسىزدىكتى قۇرمەتتەي بىلۋگە از دا بولسا ۇلەس قوساتىن تۋىندى ەكەنىن ايتقان ەدى.

تابىل قۇلىياستىڭ كوزى تىرىسىندە-اق فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى سەرىكقالي بايمەنشە تابىلتانۋعا جول سالدى. ەندى شىن مانىندە قالامگەردىڭ ەكىنشى عۇمىرى باستالادى.

تابىل قۇلىياس كەشەگى اقمولا, بۇگىنگى استانا جۋرناليستيكاسىنىڭ قالىپ­تاسۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوستى. اقمولا وبلىستىق تەلەۆيزياسىنداعى «بۇعالىق» ساتيرالىق تەلەجۋرنالىنىڭ اۆتورى بولدى. ءوزىمىزدىڭ «استانا اقشامى» گازەتى اشىلعاندا باسىلىمىمىزدا ءبىرشاما ۋاقىت قىزمەت ىستەپ, «قالاقاي» ءمۇيىسىن شىعاردى.

ومىردەن وتكەنشە گازەتىمىزبەن بايلانىسىن ۇزگەن جوق. قالامىن قولىنان تۇسىرمەي, ماقالالارىن جولداپ تۇراتىن. تابىل قۇلىياستىڭ ەڭبەگى لايىقتى باعاسىن الدى. ب.قىدىربەكۇلى اتىنداعى سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى, ويىل اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اتاندى. 2020 جىلدىڭ ادەبي جىل قورىتىندىسىندا ساتيرالىق شىعارمالارى ءۇشىن حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىن يەلەندى.

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button