بۇگىن – ءتول تەڭگەمىزدىڭ تۋعان كۇنى. 1993 جىلدىڭ 15 قاراشاسىندا اينالىمعا ەنگىزىلگەن ۇلتتىق ۆاليۋتامىز شىن مانىندە تاۋەلسىز ەل ەكەنىمىزدى ايعاقتادى. بۇل كۇننەن باستاپ رۋبلگە بايلانعان ەكونوميكادان ارىلىپ, ەل ىشىندە ءوز اقشامىزبەن ەسەپ-قيساپ جۇرگىزۋدىڭ جولىنا تۇستىك. تەڭگە العاش شىققاندا ۇلتىمىزدىڭ ءبىلىم-عىلىمىن, مادەنيەتىن, ونەرىن ورگە شىعارعان اياۋلى تۇلعالاردىڭ ءازيز بەينەلەرىمەن ارقايسىمىزدى قاۋىشتىرعانداي بولدى.
وتىراردان شىعىپ, تۇتاس الەم وركەنيەتىنىڭ ورلەۋىنە ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ ادامزات يگىلىگى ءۇشىن اتقارعان ىستەرىن سول ۋاقىتتان تاني باستادىق. بۇعان قوسا, جامبىلدىڭ عانا ەمەس, جەتىسۋ ولكەسىنىڭ تالاي جۇيرىگىنىڭ ۇستازى بولعان ءسۇيىنباي ارونۇلىنىڭ, كۇي اتاسى – قۇرمانعازىنىڭ كەسكىن-كەلبەتى تەڭگەمىزگە تاڭبالاندى.
ون تەڭگەلىك بانكنوتتان بىزگە قاراپ تۇرعان شوقان ءۋاليحانوۆ ۇلتقا قىزمەت ەتۋگە شاقىرعانداي ەلەستەتۋشى ەدى. ال حاكىم ابايدىڭ بەينەسى تاڭبالانعان جيىرما تەڭگەلىكتى قولعا ۇستاپ تۇرىپ, ءسوز ونەرىنىڭ قۇدىرەتىن جەتە تۇسىنۋگە تىرىساتىنبىز. ابىلقايىر جانە ابىلاي حانداردىڭ بەينەلەرى تاريح تولقىنىندا تەربەتىپ, تاۋەلسىزدىكتىڭ قادىرىن بىلىڭدەر دەگەندەي بولدى.
ءيا, بەلگىلى كومپوزيتور مارات وماروۆتىڭ انىندە ايتىلعانداي, بۇل شىن مانىندە التىن تەڭگە بولاتىن. ارينە, كەيىننەن ۇلتتىق ۆاليۋتامىزدىڭ ديزاينى وزگەرگەنىمەن, تەڭگە شىققانداعى العاشقى اسەر ەشقاشان ۇمىتىلمايتىن شىعار.
تەڭگەنىڭ العاشقى ديزاينىن جاساۋ ديزاينەر تيمۋر سۇلەيمەنوۆ باستاعان توپقا تاپسىرىلدى. ولار ەكى ايدىڭ ىشىندە ونى جاساپ شىقتى. ال بۇل جۇمىستى سول كەزدە ۇلتتىق بانكتىڭ ءتوراعاسى بولعان ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى عالىم باينازاروۆ باقىلادى.
سول كىسىنىڭ ەستەلىگىنە ءجۇگىنسەك, ۇلتتىق ۆاليۋتامىزعا قويار اتاۋ دا تالقىعا ءتۇستى. «تەڭگە», «سوم», «التىن» دەگەن نۇسقالار اراسىندا تاڭداۋ قاجەت ەدى. ءبىر كۇنى ۇلتتىق بانككە باس سۇققان بەلگىلى اقىن, مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى, بيىل قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى اتانعان ولجاس سۇلەيمەنوۆ تەڭگە اتاۋىن لايىق كورەتىنىن جەتكىزەدى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ تا بۇل اتاۋعا توقتايدى.
تەڭگەنىڭ العاشقى پارتياسى انگليانىڭ استاناسى لوندون قالاسىنداعى «حارريسون جانە ۇلدارى» كومپانياسىندا باسىلىپ, ۇشاقپەن قازاقستانعا جەتكىزىلدى. بۇل جۇمىس سول كەزدەگى ەلىمىز ومىرىندەگى ەڭ ەلەۋلى وقيعا بولسا, اتالمىش كومپانيا ابىرويىن ارتتىرىپ, وعان ۇلىبريتانيا پاتشايىمىنىڭ التىن بەلگىسى جۇلدەسىن الىپ بەردى. تەڭگە بريتانيانىڭ ەڭ ۇزدىك ەكسپورتتىق تاۋارى اتانعانىن دا ايتا كەتەيىك. سول سەبەپتەن «حارريسون جانە ۇلدارى» كومپانياسىنىڭ كەڭسەسىندە قازاق تەڭگەسى بەينەلەنگەن تاقتا ءالى ءىلىنىپ تۇر.
العاشقى تەڭگەگە تۇلعالار بەينەلەرىمەن قاتار اقباس الاتاۋ مەن سۇلۋ كوكشە كورىنىستەرى, قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسى, ماڭعىستاۋدان تابىلعان تاستاعى تاڭبالار سالىندى.
بيىل تەڭگەنىڭ اينالىمعا ەنگەنىنە 22 جىل تولىپ وتىر. قازىر ءتول اقشامىز شەتەلدە ەمەس, ءوز ەلىمىزدە جاسالۋدا. قاعاز بانكنوتالار الماتىداعى
ۇلتتىق بانكتىڭ بانكنوت فابريكاسىندا, ال تەمىر اقشا ءوسكەمەندەگى مونەتا سارايىندا شىعارىلادى. بۇگىن – تەڭگەنىڭ شىققان كۇنىمەن قاتار قارجىگەرلەردىڭ كاسىبي مەرەكەسى. ءتاۋەلسىزدىكتىڭ ءتول تۋىندىسىنىڭ تۋعان كۇنى قۇتتى بولسىن!
امانعالي قالجانوۆ
