10 jeltoqsan – elorda tarihynda erekşe kün. 1997 jyly osy künı Alatau bauraiynan Arqa tösıne jaŋa astana bar sän-saltanatymen köşıp keldı. Sol künnen bastap Tūŋǧyş Prezident-Elbasy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ Jarlyǧyna säikes Aqmola qalasy Qazaqstan Respublikasynyŋ astanasy bolyp jariialandy. Bügın osy tarihi oqiǧaǧa 23 jyl tolyp otyr.
Qazaqstannyŋ jaŋa astanasy – Nūr-Sūltan qalasynyŋ astana atanǧanyna biyl 23 jyl toldy. Osy qysqa ǧana uaqyt ışınde bas qalanyŋ kelbetı basqaşa tüske endı. Qala tūrǧyndarynyŋ sany 3 ese köbeiıp, 1998 jylǧy 400 myŋ tūrǧynnan 2021 jyly qaladaǧy halyq sany 1,2 million adamǧa jetse, qala aumaǧy 4 esege taiau ūlǧaiyp, tūrǧyzylǧan baspana kölemı 20 ese östı.
Ötken 30 jyldaǧy täuelsız Qazaqstannyŋ eŋ ülken jetıstıkterınıŋ bırı el astanasynyŋ Almatydan Aqmolaǧa köşuı boldy. Tūŋǧyş Prezident Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ tıkelei bastamasymen jüzege asqan būl köş şirek ǧasyrda öz keremetın körsetıp, Nūr-Sūltan elımızdıŋ aty zatyna sai ūly ortalyǧyna ainaldy.
Ötken 20 jyldan astam uaqytta keşegı Astana, bügıngı Nūr-Sūltan älemdegı eŋ jas astanalardyŋ bırı retınde öz jetıstıkterımen jümlä jūrtty jalt qaratty. 1998 jyly Astana erkın ekonomikalyq aimaqtyŋ WEPSA halyqaralyq qauymdastyǧyna kırdı. 1999 jyly IýNESKO-nyŋ şeşımı boiynşa Astana qalasyna «Beibıtşılık qalasy» joǧary ataǧy berılıp, medalmen marapattaldy. Būl ataq qysqa merzım ışınde äleumettık-ekonomikalyq, saiasi jäne mädeni damuda neǧūrlym äserlı ärı quatty ösuge, tūraqty etnikaaralyq qatynasty ornyqtyruǧa qol jetkıze alǧan ǧalamşardyŋ jas qalalaryna berıledı. Braziliiada ötkızılgen būl konkursta Astana barlyq ölşemder boiynşa älemnıŋ ärtürlı elderınıŋ on ekı qalasyn basyp ozdy.
Elımızdıŋ jaŋa astanasyn jobalauǧa halyqaralyq baiqau jariialanǧanda älemge äigılı talai säuletşı qatysty. Jeŋımpaz retınde dünie jüzıne belgılı japon säuletşısı Kise Kurokava tanylyp, onyŋ ūsynystarynyŋ negızınde qala damuynyŋ 2030 deiıngı Bas jospary äzırlengen edı. Alaida Japoniia säuletşısı de özı jobalaǧan jaŋa astananyŋ qysqa ǧana uaqytta jan sany kürt ösıp, qala aumaǧy tez ūlǧaiatynyn mülde mölşerlei alǧan joq. Iаǧni Kise Kurokava 2030 jyly astanadaǧy halyqtyŋ sany 1 million bolady dep jobalady. Alaida būl körsetkışke qazaqstandyqtar 2017 jyly-aq jetıp alǧanyn eskersek, 2030 jyly elorda tūrǧyndarynyŋ sany 2 millionnan asyp tüsuı äbden mümkın. Öitkenı «Qalamyzda osydan 20 jyl būryn düniege jylyna 4 500 säbi keletın bolsa, qazırgı uaqytta 25 myŋ säbi düniege keledı. Sonymen qatar jylyna 50 myŋdai adam qalaǧa köşıp keledı» dep Altai Kölgınov aitqandai, Nūr-Sūltan qalasynyŋ halyq sanynyŋ ösuı öte tez. Aldaǧy uaqytta būl körsetkış üzdıksız ūlǧaimasa, azaimaityny belgılı. Astana örkendegen saiyn būl qalaǧa köşıp keluşılerdıŋ qatary da kün sanap köbeie bermek.
Qazırgı taŋda elordanyŋ jalpy öŋırlık önım mölşerı 6 trillion teŋgege nemese 18 milliard dollardan asyp tüstı. Jalpy, elımızdegı qala märtebesı bar 87 öŋırdıŋ ışınde Nūr-Sūltan qalasy bükıl Qazaqstannyŋ JIÖ-nıŋ 11 paiyzyn bır özı qamtamasyz etude. Ötken 20 jylda bas qalamyzdyŋ örkendeuıne jäne öndırısıne 47,7 mlrd dollarǧa juyq nemese 8,3 trln teŋge investisiia salynyp,1997 jylmen salystyrǧanda, 49 ese ösken. Būl somanyŋ 600 milliony – tıkelei şeteldık investisiialar. Önerkäsıp salasy 30 esege, orta jäne şaǧyn biznes subektılerı öndırgen önım kölemı 4,3 trln teŋgenı qūrady. Memlekettık biudjetke tüsetın tüsım 80 esege ösıp, 1998 jyldaǧy 13 mlrd teŋgeden 1 trillion teŋgege jettı. Mūnyŋ özı Nūr-Sūltannyŋ ekonomikalyq tūrǧydan öte tiımdı joba ekenın aŋǧartqandai.
1997 jyldan berı otyrǧyzyla bastaǧan elordadaǧy jasyl aimaqtyŋ jalpy aumaǧy qazır 15 myŋ gektarǧa jettı. Onda 11 502,2 gektar jerge 9,6 mln-nan astam aǧaş (qaiyŋ, şegırgül, terek, üieŋkı, qaraǧai) pen 1,8 mln-ǧa juyq būta (qaraqat, deren, üşqat, moiyl) otyrǧyzylǧan. El astanasy Aqmolaǧa köşkennen keiın atqarylǧan «jasyl el» baǧdarlamasy da öz nätijesın berıp, astana töŋıregındegı orman otyrǧyzylǧan aumaq bügıngı taŋda 100 myŋ gektarǧa jettı. Būl Arqanyŋ ajaryn aşyp, aua sapasyn jaqsartyp ǧana qoimai, elordamyzdyŋ klimatynyŋ jaqsaruyna, jelden saqtanuyna öte tiımdı boldy.
Äleumettık infraqūrylym qūrylysynyŋ auqymdy baǧdarlamasynyŋ nätijesınde ötken 20 jyldan astam uaqyt ışınde elordada 30-ǧa juyq respublikalyq jäne qalalyq densaulyq saqtau nysandary, 300-den astam balabaqşa men mektep salyndy. Mäselen, bügıngı bas qalamyz ornalasqan aumaqta 1991-2001 jyl aralyǧynda mektepke deiıngı 36 ūiymda 13402 bala tärbielense, 2021 jyly bas qalamyzdaǧy 376 balabaqşada 52307 bala tälım aluda. Al orta bılım beru jüiesıne kelsek, 1998 jyly astanada 30 şaqty mektep bolsa, 2021 jyly Nūr-Sūltandaǧy 144 mektepte 213790 oquşy oqyp jatyr. 1998 jyly būl öŋırde 10 kolledj bılım berumen ainalyssa, qazırgı taŋda Nūr-Sūltanda 34 käsıptık, tehnikalyq bılım beru mekemesı jūmys ısteidı. Mıne, būl da – bas qalanyŋ üzdıksız damyǧandyǧynyŋ, elge el qosylyp, halyq sanynyŋ öskendıgınıŋ aiqyn dälelı.
Qysqasy, Qazaqstannyŋ jaŋa astanasy bükıl otandastarymyzǧa ülken ümıt, zor senım syilady. Ötken 23 jylda äsem astana törtkül dünie tamsanatyn, älemnıŋ ataqty astanalarymen saltanat jarystyryp, boi talastyra alatyn bas qalasy retınde qalyptasty. Täuelsız Qazaqstannyŋ elordasy jūrtşylyqty tolǧandyrǧan taqyryptar talqylanatyn, saliqaly saiasat, tūǧyrly ekonomika, dınaralyq kelısım keŋesterı ötetın jahandyq ortalyq därejesıne jettı.
