Osydan 5-6 alty jyl būryn däm jazyp, QR Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ Baspasöz qyzmetınde jūmys ıstedım. Jetekşım, ekı tılde erkın söileitın, bır aitar mınezı bar Jūmagül degen apai boldy. Obaly neşık, bar bılgenın aityp, üiretıp otyratyn ūstazdyq qasietı de mol edı. Qajettı jerınde qataŋ talap ta qoia bıletın. Äleumettık sala bolǧandyqtan ba, älde halyqtyŋ eŋ bır «küiıp» tūrǧan mäselesı densaulyq bolǧandyqtan ba, baspasöz qyzmetıne jer-jerden hattar legı toqtausyz, üstı-üstıne kelıp jatady.
Odan qaldy jurnalisterdıŋ sūraqtaryna jauap beru, oǧan laiyqty mamandy tauyp söiletu sekıldı san aluan mäseleler aldymyzda samsap tūrady. Sonyŋ bärıne ekı maman qal-qaderımızşe ülgerıp, «ärbır hattyŋ artynda adam taǧdyry tūrǧanyn» tüsınıp, mümkındıgı kelgenşe öz jūmysymyzdy tyŋǧylyqty atqardyq. Mıne, sol kezde baspasöz qyzmetınıŋ qanşalyqty salmaǧy bar ekenın, oǧan köpşılıktıŋ airyqşa maŋyz beretının eptep bolsa da tüsındım.
Bügıngı taŋda bızdıŋ elımızde memlekettık mekeme bolsyn, jeke kompaniia bolsyn, sondaǧy jūrtşylyqpen aradaǧy bailanysty sabaqtap otyratyn baspasöz qyzmetı jaily ekı türlı pıkır qalyptasqan. Alǧaşqysy, olar jaily jyly söz aitylsa, ekınşısınde jaǧymsyz pıkırdıŋ ūşy qylaŋ beredı. Būl jerde mäselenıŋ mänı tereŋırek. Bızdıŋ memlekette köp şeneunıkter baspasözden boiyn aulaq ūstap, neǧūrlym beitarap bolǧandy qalaidy. «Artyq bırdeŋe aityp qoisam, erteŋ qalai bolady» degen qolpyldaq qorqynyş ta basym. Osynyŋ baspasöz qyzmetıne tigızıp otyrǧan salqyny mol. Öitkenı, mamannyŋ basşysynan asyp, artyq aqparat beruge qūqy da joq. Sondyqtan oǧan tüsınıstıkpen qaraǧan jön. Rasy kerek, elımızde söz bostandyǧy, öz oiyn ırıkpei aitu, jariialyq degen eŋ bır özektı dünieler älı de bolsa şaban damuda. Sosyn bızdegı memlekettık mekemelerdegı baspasöz qyzmetınde jūmys ısteitınderdıŋ denı – jastar. Olardyŋ käsıbi bılıktılıkterı de keide kemşın tüsıp jatady. Kündelıktı gazettıŋ tapsyrmasymen bır maŋyzdy aqparat alu üşın köp jaǧdaida baspasöz hatşylaryna köbırek jügınemız. Mümkındıgı bolsa, sol arqyly basşylyqqa şyǧyp, älgı aqparatty naqtylai tüssek deimız ǧoi. Oǧan bızdıŋ aradaǧy «bailanysşymyz» jurnalisterden öz basşylaryn aulaq ūstap, äiteuır, artyq pıkır aitpaudyŋ jolyn ūstanyp, «esıktıŋ ar jaǧynan» söileskendei qalyp tanytatyn jaǧdailar da bolyp tūrady. Būl endı taza qyzmettık etikaǧa bailanysty. Sondyqtan, osyndai kemşılıkterden arylu qajet.
Aitalyq, kezınde AQŞ-tyŋ prezidentı bolǧan Bill Klintonnyŋ būrynǧy baspasöz hatşysy Di Di Maiers: «baspasöz hatşysy tiımdı jūmys ısteu üşın jurnalisterdıŋ qoly oǧan jetetındei boluy kerek, ol är närseden habardar boluy kerek jäne demokratiia jaǧdaiynda baspasözdıŋ erekşe maŋyz alatyndyǧyna onyŋ senuı kerek» dep aitqan eken. Bızde de osy salada täjıribesı mol, öz mındetın ūrşyqtai iırıp otyrǧan qalamy qarymdy jurnalister jeterlık. Osy tarapta «Qazatomönerkäsıp» ŪAK» AQ-nyŋ Qoǧammen bailanys menedjerı Qonaqbai Sattarov aǧamyzdyŋ aitqan oiy da oramdy.
– Ūlttyq kompaniialarda BAQ-pen jūmys ısteu, negızınen, qoǧammen bailanys qūrylymdarynyŋ enşısınde. Olardyŋ qyzmet aiasy, ärine, baspasöz hatşylarynan äldeqaida auqymdy. Basy aşyq bır aqiqat, elımızdegı kompaniialardyŋ jurnalisterge aşyqtyǧy, aqparat ūsynuǧa äzırlıgı dabyl qaǧatyndai därejede emes. Tek erekşelıkterın eskeru qajet.
Ūlttyq atom kompaniiasy mysalynda aitar bolsam, Qazatomönerkäsıp käsıporyndarynyŋ bärı derlık strategiialyq nysandarǧa jatady. Sol sebeptı barlyq aqparatty jaiyp salu mümkın emes. Jurnalister de ony talap etpeuı kerek. Osy oraida bızge kelıp tüsıp jatatyn tılşıler saualdarynyŋ oraşolaqtyǧyna nazar audarǧym keledı. Köpşılıgı önerkäsıp taqyrybymen atüstı ǧana tanys, kompaniianyŋ baǧyt-baǧdaryn jete bıle bermeidı. Keide, tıptı, bızge qatysy joq sūraqtarmen mazalaityny bar.
Taǧy bır eskeretın jait, sūraqtarǧa berıletın jauaptar arnaiy qūrylymdarmen kelısıledı. Būl – salanyŋ erekşelıgınen tuyndaityn talap. Oǧan qosa, bırlesken käsıporyndardyŋ qyzmetıne qatysty aqparatty keide investorlarmen kelısu qajet bolady. Ol da bırşama uaqytty talap etedı. Sondyqtan qalam ūstaǧan aǧaiynnyŋ kompaniialardyŋ baspasöz qyzmetıne tüsınıstıkpen qaraǧanyn qalar edık.
Oraiy kelgende aita keter bır mäsele, bızde önerkäsıp taqyrybynda qalam tartyp jürgen jurnalist köp emes. BAQ-taǧy azdy-köptı aqparattardy ekşep, taldau jasaǧan dünieler joqtyŋ qasy. Al anda-sanda bır körınıs beretın şolu (saraptamalyq emes) materialdarda derek pen däiekten görı sūlu sözdı oinatu basym. Nätijesınde taŋdalǧan taqyryp aşylmai qalyp jatady. Sondai-aq, kompaniia taratatyn baspasöz baiandaryn sol qalpynda ūsynu etek alǧan. Ondaǧy baiandalǧan oqiǧanyŋ maŋyzy men mänıne oqyrman nazaryn audaru nemese basylymnyŋ erekşelıgıne qarai öz sözımen baiandap beru eskerıle bermeidı, – deidı baspasöz qyzmetınıŋ bılgır mamany.
Azamat ESENJOL
