«Men astanalyqpyn» degen sözdı bügınde bas şahardyŋ tūrǧyndary asqan maqtanyşpen aitady. Köz aldymyzda körkeiıp, quatty megapoliske ainalyp kele jatqan elordada ömır süru şynymen-aq köŋılge būlqynǧan şabyt syilaidy. Özıŋdı künı erteŋ ūrpaqtar tamsana eske alyp otyratyn ülken tarihtyŋ kuägerı sezınesıŋ. Öitkenı, bolaşaqta ataǧy jer-jahanǧa jaiylatyn ǧimarattardyŋ ırgetasy däl qazır qalanuda. Solardyŋ ışındegı eŋ eleulılerıne tömendegı maqalada toqtalmaqpyz.
Şar ışındegı muzei
Keleşektegı Astanany elestetkende, qiialdaǧy körınıstıŋ qaq ortasyna hrustal sfera ornai qalady. «Bolaşaqtyŋ muzeiı» dep atalatyn şar pışındes būl üi – EKSPO-2017 körmesınıŋ negızgı simvoly. Onyŋ diametrı 80 metrge, biıktıgı 97 metrge jetedı. Al 8 qabattyq ǧimarattyŋ jalpy audany 26 myŋ şarşy metrge teŋ.
Alyp sferanyŋ älemdık brendke tatityndai erekşelıgı bar. Mäselen, Parijdegı Eifel mūnarasy konstruktivizmnıŋ habarşysy bolsa, Monrealdaǧy «Habitat 67» keşenı brutalizm baǧytynyŋ damuyna qomaqty üles qosty. Sol sekıldı futuristık formadaǧy bızdıŋ muzeige ūqsaityn bırde-bır ǧimarat älı dünie jüzınde joq.
Nysannyŋ qūrylysyna iılmelı, sirek kezdesetın şyny paidalanylady. Är panelı 850 kelı tartatyn būl material elımızde tūŋǧyş ret arnaiy EKSPO üşın qoldanyluda. Qasbettık qaptamanyŋ özı fotoelektrlık elementterden qūralǧan eken. Sonyŋ arqasynda künnen alynǧan energiiany elektr energiiasyna ainaldyryp, quat közın ünemdeuge jol aşady. Būdan bölek, obektınıŋ joǧary jaǧynda 2 jel generatory ornatylady. Ǧimarat pışını jel aǧynyn retteuge mümkındık beretın qasietke ie. Mūndai tiptes ǧimarattar ǧalamda öte az.
Şar-üidıŋ astyŋǧy qabatynda taqyryptyq marşruttar ūiymdastyrylady. Sol arqyly qonaqtar bızdıŋ memleketımızdıŋ tarihy, respublikadaǧy körnekı oryndar, mädeni dästürler turaly maǧlūmat ala alady. Al sifrlyq, multimedialyq jäne interaktivtı tehnologiialar 2-8 qabattardaǧy «Bolaşaq muzeiın» barynşa keŋınen qabyldauǧa qolaily jaǧdai tuǧyzady.
Poiyzdar «qalaşyǧy»
Elordalyqtar taǧatsyzdana kütıp jürgen maŋyzdy nysandardyŋ bırı – temırjol vokzaly. EKSPO-2017 halyqaralyq körmesı qarsaŋynda paidalanuǧa berıletın äleumettık obekt «Myŋjyldyq alleiasy» audanynda boi köteredı. Ǧimarattyŋ ūzyndyǧy – 630 metr, enı – 116 metr, biıktıgı – 49,5 metr. Būl degenıŋız – at şaptyrymdai aumaq. Astananyŋ qazırgı qoldanystaǧy vokzaly täulıgıne 7 myŋ adamdy qabyldai alady eken. Al jaŋa vokzaldyŋ qauqary künıne 35 myŋ jolauşyǧa qyzmet körsetuge jetedı.
Demek, kölemı jaǧynan eskısınen 5 ese auqymdy.
Vokzal ǧimaraty 6 qabattan tūrady. Mūndaǧy zamanaui tehnologiianyŋ kömegımen jolauşylarǧa yŋǧaily jaǧdai jasalady. Aitalyq, nysan termaldyq quat közderımen jabdyqtalǧan. Iаǧni, ol ǧimarat temperaturasyn qysta jyly, aptap ystyqta salqyn etıp ūstaidy. Liftıler de, eskalatorlar da energiia ünemdegış qūrylǧylarmen jaraqtandyrylady.
Aitpaqşy, poiyz kütu prosesı de edäuır jeŋıldeidı. «Ekı iınınen dem alyp jetken» otarbalar endı tūp-tura vokzal ışıne kıredı. Sol üşın jabyq ülgıdegı 6 estakada salynuda. Estakadanyŋ ärqaisysynyŋ ūzyndyǧy – 2550 metr.
Vokzal jobasynyŋ syzbasyn qūrumen Sankt-Peterburgtegı «Studiia 44» säulet önerı şeberhanasy ainalysypty. Ilgerırekte atalmyş mekemenıŋ jetekşısı Nikita Iаveinnıŋ bır sūhbatyn oqyǧan edık. Sonda maman: «Astanadaǧy jaŋa vokzaldyŋ eŋ tartymdy bölıgı – arka bolady. Oǧan qaraǧan kısı qazaq siiaqty köşpelı halyqtyŋ tūrmysynan bırden habar alady. Arkaǧa kerege elementterın qostyq. Ol vokzal men sonda tüiısetın joldar arasyndaǧy kempırqosaq sekıldı iılıp tūrady. Mūnymen Astananyŋ keŋdıgın jäne älemdegı teŋdessız qala atanuǧa ūmtylysyn körsetpekpız» degen edı.
Bolaşaq futbolşylar üiı
Aiaqdopqa aŋsary auǧan azamattardan süiınşı sūraityn kün de alys emes. Sebebı, elordada bıregei futbol keşenı salynbaq. Ol «Het-trik» futbol infraqūrylymyn damytu baǧdarlamasynyŋ aiasynda boi köteredı. «Bız UEFA tarapynan 8 million euroǧa ie boldyq. Oǧan qosa, Astana qalasynyŋ äkımdıgı Momyşūly men Toqpanov köşelerınıŋ qiylysynan 3,5 gektar jer böldı. 2017 jyly sol aumaqta ülken futbol keşenın ūsynatyn bolamyz» deidı Qazaqstan futbol federasiiasynyŋ prezidentı Erlan Qojaǧapanov.
Köp funksionaldy futbol keşenı 2 bloktan tūrady. Onyŋ jalpy audany 14 myŋ şarşy metrdı qūraidy. Ǧimarattyŋ bırınşı bölıgı – jabyq manejde körermenderge arnalǧan tribunasy bar, audany 7140 şarşy metrge teŋ futbol alaŋy ornalasady. Stadion sapasy jaǧynan eŋ ozyq zamanaui standarttarǧa jauap beredı. Al ekınşı bölık – äkımşılık ǧimarat.
Keşen aumaǧyn jasyl jelektendıru jäne abattandyru josparlanǧan. Mūnymen qosa, oryndyqtar, urnalar, trotuarlar men köşelerdı jaryqtandyratyn şamdar ornatylady, 500 kölık syiatyn tūraq jasalady. Sondai-aq, sporttyq jaŋalyqtar men transliasiialardy körsetetın ülken proeksiialyq ekran ılınedı.
Ǧimarattyŋ bırınşı qabatynda vestibiul, resepşn, atributika pavilony, kiım ıletın oryn, äjethana, 100-120 adamǧa şaqtalǧan ashana, brendtı tauarlar dükenı, bapkerler bölmesı jäne töreşılerge arnalǧan bölme bolady. Ekınşı qabatynda jattyǧu kabinetterı jäne fitnes zaly ornalasady.
Al üşınşı qabat Qazaqstan futbol federasiiasynyŋ kabinetterıne bölıngen.
Astanadaǧy «Alatau»
Astanaǧa tau köşırıp äkelgelı jatyr degen jaŋalyqqa sener me edıŋız? Ūqsata bıletın naǧyz şeberge şahar ortasynan tau tūrǧyzu ne tūrady eken, täiırı?! Qysqasy, aldaǧy uaqytta elordada salynatyn Ūlttyq bank ǧimaratynyŋ syrtqy körınısın sız de, bız de ūnatarymyz anyq.
Äuejai maŋynan qonys tebetın jaŋa nysannyŋ jobasyn ukrainalyq säuletşıler ūşar şyŋyn qar basqan tau sılemderı pışınınde jasaǧan. «Arhimatika» biurosynyŋ ökılderı osylaişa elordaǧa jaŋa kelbet syilamaqşy. «Qūrylysqa bölıngen audan älı tolyqtai igerılmegen. Onda qandai ǧimarattar tūrǧyzylatyny äzırge belgısız. Bızdıŋşe, köp qabatty zäulım üiler salynatyn şyǧar. Sondyqtan kım biık dep körşılermen bäsekelespes üşın özgeşe stildı oilap taptyq. Astanaǧa kelgenımızde būl qalaǧa kösılıp jatatyn qūba döŋnıŋ jetıspeitının ūqtyq. Onyŋ üstıne, tau formasy – Ūlttyq bank üşın de jaqsy yrym ǧoi» dep tüsındıredı jobalyq toptyŋ direktory Aleksandr Popov tyŋ ideianyŋ qalai tuǧany jaily.
Ǧimarattyŋ syzbasy Ile Alatauyna ūqsas. Qarly şyŋdary barynşa şynaiy körınu maqsatynda qūrylys kezınde qar tärızdı appaq ärı maida kedır-būdyry bar material qoldanu josparlanǧan. Keşen 2 parallel bloktardan tūrady. Olar atriummen bırıktırıledı. Ǧimarattyŋ 2 korpusy äkımşılık jūmystarǧa, al ortalyq bölıgı konferens-zaldarǧa, būqaralyq ıs-şaralarǧa, bank qyzmetkerlerı men qonaqtary baratyn dämhanalarǧa arnalady.
Jaŋa obekt Astanada salynǧan kreativtı ärı tanymal ǧimarattar tızımın tolyqtyratyny sözsız. Alda-jalda şetelge şyǧa qalǧanymyzda ol jaqtaǧylar bızdegı Bäiterektı ǧana emes, «börkıne qar qondyrǧan» Ūlttyq bank ǧimaratyn da tıl jetkısız ädemı äsermen äŋgımelep beretın bolady.
Botagöz MARATQYZY
