«İndustriialyq-innovasiialyq damu şeŋberindegi jobalardyŋ äleumettik maŋyzy şeksiz. Būl baǧdarlama ekonomikany jaŋǧyrtudyŋ basty baǧdary bolyp qala beredi. Barlyq memlekettik organdar būl jūmysty özderiniŋ negizgi qyzmeti dep esepteui tiis».
Qazaqstan Respublikasy Prezidenti N.Nazarbaevtyŋ «Äleumettik-ekonomikalyq jaŋǧyrtu – Qazaqstan damuynyŋ basty baǧyty» Joldauynan
Qazirgi uaqytta İndustrialdyq park naǧyz öndiristiŋ qainaǧan oşaǧyna ainalyp keledi. Mūnda ornalasuǧa tiis 50 keşendi jobanyŋ infraqūrylymy jasalyp bolyp qaldy. Birqatar käsiporyndar aşylyp, Astananyŋ industrialdyq äleuetin köteruge atsalysa bastady. Osyndai küş-quaty zor zauyttyŋ biri – «sendvich-panel» şyǧaratyn «Krovlia NS» JŞS-i. Qūrylysqa qajetti materialdardy şyǧaratyn 17 jobanyŋ alǧaşqy qarlyǧaşy – osy öndiris boldy. Az ǧana uaqytta qorşau konstruksiialarynyŋ qazaqstandyq brendi bar käsiporynǧa ainalyp ülgerdi. Jalpy alǧanda «sendvich-panel» – Qazaqstanda balamasy joq, joǧary tehnologiialyq import qūrylǧymen jasap şyǧarylatyn, sirek kezdesetin qūrylys materialy.
Ǧimarattardyŋ qabyrǧasy men şatyryn qūrastyruǧa arnalǧan mineraldy maqta jylytqyştan tūratyn «sendvich-panel» türli sanatta qoldanylady. Öndiristik jäne äkimşilik qūrylystarda, sauda üileri men qoima qūrylystarynda, auyl şaruaşylyq ǧimarattarynda, tūrǧyn üiler saluda da paidalanady. Mūndai qūrylys materialy şamamen +70 gradustan -50 gradusqa deiingi aua temperaturasynyŋ özgerisine tözimdi keledi. Mineraldy maqta jylytqyşpen qaptalǧandyqtan köpşilik olardy tez janǧyş dep te oilauy mümkin. Biraq, būl – äste, şyndyqqa janaspaityn pikir. Öndiruşiler örtke tözimdiliktiŋ amalyn tauypty. Qazir mineraldy maqta jylytqyştarǧa bazalt bürkip, janbaityn etip şyǧaratyn boldy. Otqa janbaityny da bügingi zamannyŋ sūranysyna orai oilap tabylǧan. Antikorroziialyq qasieti jäne bar. Sonyŋ arqasynda panelder säulettik qūrylystardyŋ syrtqy qabyrǧasyn jasauǧa äbden laiyqtaldy. Qūryşqa bekitiletin jabyndy men qabyrǧanyŋ myqtylyǧy şatyr saluda taptyrmaityn būiym. Jyludy jaqsy saqtaityn, şuyldy estirtpeitin, örtke qauipsiz, syrty boialǧan, salmaǧy auyr emes, joǧary tehnologiialyq qūramdastyǧy men qarapaiym montajdauǧa qolaily, tamaq önerkäsibine zalalsyz, sanitarlyq, eko-logiialyq normalarǧa sai «sendvich-paneldiŋ» Qazaqstandaǧy qoldanys aiasy künnen künge artyp keledi. Kez kelgen kürdeli ǧimarattardy jyldam äri arzanǧa tūrǧyzuǧa beiimdelgen. Salmaǧy jeŋil boluy irgetasqa tü-siretin auyrtpalyqty azaitady.
Bazalttalǧan jylytqyştar mülde janbaityn zat retinde tanyldy. Qūryştan qūralǧan «sendvich-paneldiŋ» jylu ūstamdylyǧy öte joǧary. Şatyrǧa da paidalanuǧa äbden qolaily. Alys aimaqtarǧa tasymaldanatyn kezde laktalǧan betki jaǧy bülinbes üşin üstinen qo-symşa qorǧaityn jabu töseledi. Betine jaǧylatyn laktyŋ tür-tüsi tap-syruşynyŋ jobasyna sai äzirlenedi.
Būl önimderdiŋ qūrylys nysanyna qarai äjetke jaratyluy jii kezdesedi. Juandylyǧy, jylylyǧy, paidalanu kölemi, ūzyndyǧy eskeriledi. Panelderdi tehnologiialyq standartqa sai daiyndau qatty qada-ǧalanady. Öitkeni, qūrylys salasy ūzaq merzimdi keşendi jobalarǧa arnalady ǧoi. Sondyqtan, qūrylys materialy da sol ūzaq merzimge tötep berui tiis. Osyny eskergen zauyt ieleri tek sapaly şikizatty paidalana-tyndyqtaryn aitty. Magnitogorsk metallurgiialyq kombinatynyŋ temir qūrastyrǧyştaryn, gollandiialyq Huntsman jelimin, reseilik Line Rock markasynyŋ bazaltti jylytqyştaryn satyp alady. Şeteldik şikizattyŋ qymbat baǧamen keletini belgili. Osy tūsta Qaraǧandy metall zauytynyŋ önimderine degen sūranys artyp tūrǧany büginginiŋ özekti mäselesiniŋ biri. Otandyq şikizatty osyndai oraily sätte jüieli türde qūrylys qarqynyn damytu üderisine engizudiŋ maŋyzdylyǧy aitpasa da tüsinikti. Osyny eskergen atalmyş seriktestiktiŋ direktory Anatolii Kuldinniŋ pikirinşe, alystan at arytyp, Reseiden şikizat tasymaldaǧanşa, irgeden jetken temir qalyptardy öŋdeu būlarǧa da tiimdi bolar edi. Bir-eki ret Qaraǧandyǧa tapsyrys jasaǧan eken, temirdiŋ jelimge säikesizdigi anyqtalypty. Mineraldy maqta jylytqyştar temirge jabyspapty. Endi qaraǧandylyq äriptester sonyŋ sapasyn qada-ǧalap, jelim jabysatyn temir qalyptardy daiyndap beruge kelisipti. Şikizattyŋ syrttan kelui, eŋ aldymen, sapaǧa, sodan keiin baǧaǧa äser etedi. Būǧan Kedendik odaqtyŋ tigizip jatqan oŋ äseri mülde joq deidi seriktestik direktory Anatolii Kuldin. Şikizatty şetelden tasyp, elge äkelip, tek qūrastyrǧannan basqa amal joq.
Qazirgi taŋda zauyttyŋ qarymy qomaqty. 2011 jyldyŋ qorytyndysy boiynşa jylyna 50 myŋ şarşy metr «sendvich-panel» şyǧarylypty. Tapsyrys köp bolǧan kezderde aiyna 20 myŋ şarşy metr önim şyǧarǧan kezderi de bolypty.
R.S.
El işinen jetken şikizattan alynǧan önimniŋ baǧasy arzandau bolar edi. Alaida, şikizatqa täueldilik el işinde şyǧarylatyn önimniŋ tolyqqandy otandyq atanuyna böget bolyp tūr. Önimde biryŋǧai qazaqstandyq bolmai şyǧatyny qynjyltady. Iа, qaǧaz üşin, ia, bolmasa jelim üşin şetelge iek artuǧa tura keledi.
Şynar ÄBILDA
