Jyl on ekı ai boiy, kündız-tünı bır tynbaityn kölık qozǧalysynyŋ qauıpsız ärı jaily boluy qalalyq jol qūrylymynyŋ damuymen tyǧyz bailanysty. Qalalyq Jolauşylar tasymaly jäne avtomobil joldary basqarmasynyŋ negızgı qyzmetıne qala köşelerınıŋ keptelıs tudyratyn kürdelı tüiınderın şeşu, şaǧyn ainalma joldardyŋ qūrylysy, tūrǧyn üi alaptaryndaǧy joldyŋ infraqūrylymyn damytu, eskı köşelerdıŋ qaita jöndeu jäne aǧymdaǧy türlı jöndeu jūmystaryn jürgızu kıredı.
Biylǧy jol salu men jöndeu jūmystary 120 şaqyrymdy qamtidy. Onyŋ ışınde 46,4 km jol qūrylysy jūmystary bolsa, tūrǧyn üi alaptaryna 19,2 km jol jetkızıp, 73,6 şaqyrym joldy qaita jöndeuden ötkızgelı otyr. Būl jūmystardyŋ denı Esıldıŋ sol jaǧalauynda jürgızılıude.
Qazırgı sätte köktemde bastalǧan Şabal Beisekova atyndaǧy köşenı N.Tılendiev daŋǧylyna deiın sozu jūmystary jalǧasyn tauyp, jol saluşylardyŋ qarbalas tırlıgı eselene tüsude. Mamandardyŋ aituynşa, osy şaǧyn ainalma joldy salu arqyly Tılendiev, Saryarqa, Tūran, Bögenbai batyr daŋǧyldaryndaǧy qozǧalys edäuır jeŋıldeitın körınedı.
Al, №14 köşenı Abylai han daŋǧylyna deiın jetkızu B.Momyşūly, Abylai han daŋǧyly men Ainaköl köşelerındegı keptelısterdı jeŋıldetpek. Qazırgı taŋda jol qūrylysymen şektesetın jerlerdı daiyndau jūmystary bastalyp kettı.
Jalpy, qala köşelerın kütıp-baptaudyŋ, onyŋ tehnikalyq aqaularyn tüzeudıŋ basty amaldary bar. Onyŋ bırı – aǧymdaǧy jöndeu jūmystary. Būl joldyŋ tozǧan bölıkterın jöndep, paida bolǧan oi-şūqyryn ǧana toltyratyn sebeptı jiı qaitalanyp tūrady. Jol tösemınıŋ betkı qabatynyŋ sapasyn jaqsartyp, qalpyna keltıru jūmystary bırneşe jylda bır-aq ret atqarylady. Būl aǧymdaǧy jöndeuden görı auqymdy, aralyqtaǧy jöndeu türı bolyp esepteledı. Al tozǧan joldyŋ qarys qabatyn ysyryp tastap, jaŋadan asfalt tösep, tek küre joldy ǧana emes, trotuardyŋ da tasyn qalap, jol jiegıne kögal egu, sonymen bırge jol asty nysandaryn, türlı jelılerdı qaita salu jūmystaryn tolyq jöndeu dep ataidy. Qalanyŋ köptegen köşelerı, äsırese, oŋ jaǧalaudaǧy basty daŋǧyldar men köne köşeler öz retımen bırtındep tolyq jöndeuden ötıp jatqany bärımızge mälım. Uaqytşa qolaisyzdyq tuǧyzsa da, jūmys bıtkennen keiın kedır-būdyry joq, tep-tegıs köşenıŋ keipı bärın juyp-şaiyp jıberetındei.
Köşege töseitın materialdardyŋ da tür-türı bar. Joldardyŋ köbıne asfaltbetondy ystyq küiınde qūiyp, qaita tegısteidı. Būl köp qarajatty qajet etpeitın, qarapaiym ädıs retınde barlyq jerlerde keŋ taralǧan. Bügınde jaŋadan jol jürgızude asfalttyŋ jaŋa türı ŞMA (şebenochno-mastichnyi asfaltobeton) paidalanylady eken. Onyŋ kädımgı asfaltbetonnan aiyrmaşylyǧy bar. Aldaǧy uaqytta Biuro Veritas kompaniiasymen bırlese otyryp, bızdıŋ klimatqa tözımdı asfalttyŋ jaŋa türın daiyndauda. Äzırge täjıribe retınde «jyly asfalt» qoldanudy oilastyruda. Jaŋa tehnologiianyŋ nätijesınde asfaltbetonnyŋ betkı qabatynyŋ tyǧyzdyǧynyŋ paidalanu merzımın şamamen 50 paiyzǧa deiın sozuǧa mümkındık beredı.
Jalpy, kölık aǧynyna şydas beretın jol jöndeu jūmystarynyŋ nätijelı boluy künnıŋ jylylyǧyna da bailanysty. Joldyŋ tegıs töselıp, betkı qabaty nyǧyz tüsuıne äser etetın künnıŋ qyzuy bolsa, erte köktemnen qoŋyr küzge deiın jöndeu jūmystarynyŋ jalǧasuy eŋ aldymen osy qajettılıkten tuyndaidy. Alaida, būl jūmystardyŋ da mausymyn ūzartatyn jaŋa ädıs oilap tabylypty. «Jyly asfalt» arqyly osy mausymdy bırşama sozuǧa bolady eken.
Merdıger kompaniialardyŋ jol qūrylysyna qatysty barlyq jūmystarynyŋ sapasyn osy saladaǧy halyqaralyq täjıribesı mol şeteldık «Biuro Veritas» kompaniiasy baǧalap, baqylau jürgızedı eken. Türlı saraptama jürgızu arqyly atqarylǧan jūmystardyŋ sapasyn anyqtap, qūrylys materialdary men qūrylys jūmystarynyŋ bekıtılgen normativter men standarttarǧa sai boluyn qadaǧalaidy.
Kez kelgen qala üşın köşeler men daŋǧyldary tek kölık qozǧalysynyŋ emes, tynymsyz tırlıgınıŋ arqauyndai. Elorda jol qūrylysynyŋ baiybyna barǧan saiyn, ärbır tūrǧynǧa qolaily bolu nietı osy joldarmen bırge salynyp jatqanynyŋ kuäsı boldyq.
Aigül UAISOVA
