Diırmennıŋ tasyndai döŋgelengen uaqyt. Osydan tura on jyl būryn Mınaidar ata turaly qalam terbegen edım. Ol kezde aqsaqal seksennıŋ seŋgırın baǧyndyryp, jarau attai qunaq tartyp tūrǧan şaǧy edı. Odan berı de bıraz uaqyt öttı. Endı, mıne, qariia torqaly toqsandy jügendep, erttep mınse de, kärılıktıŋ şıderın özınen alys ūzata qoimaǧan eken. Sonda da maidangerdıŋ jady myqty, sanasy sergek, jürısı nyq. Soǧysta bolǧan oqiǧalardy, keşe ǧana qyrǧynnan oralǧandai aina-qatesız aityp berdı.
Aqsaqal 1944 jyly qazan aiynda keŋes jauyngerlerı jaudyŋ şebın batysqa būrǧanda äskerge alynady. Oǧan deiın auyldaǧy qara jūmysty oŋqai asyqtai iırıp jürgen on jetı jastaǧy bozbala edı. Alǧaş ekı-üş ai Şūbarköl degen jerde daiyndyqtan ötedı. Odan keiın olardy Mäskeuge alyp baryp, kiımmen, qaru-jaraqpen qamtamasyz etedı. Är jauyngerge bır myltyq, 120 patron, ekı granata beredı. Sodan naǧyz soǧystyŋ örtı laulap tūrǧan II Belorus maidanynyŋ 6-gvardiia armiiasynyŋ qūramyna tüsedı. Ärine, soǧystyŋ soŋǧy jyly da oŋai bolǧan joq. Mūzdai qarulanǧan nemıs basqynşylary ölıspei berıspedı. Bızdıŋ äskerler üşın är eldımekendı jaudan tazartu asa tabandylyqpen jürgızıldı. Qanşama jauynger qaza boldy. Sonda da mejelengen maqsatqa jetuge bar küş jūmsaldy.
Mınaidar qariia Belorussiianyŋ Belostok aimaǧy men Odra özenın azat etu üşın bolǧan şaiqastyŋ ortasynda jürdı. Bızdıŋ adamdarǧa Odra degen özennen ötu oŋai bolmaǧan. Jau özennen ötetın köpırdı būzyp tastaǧan. Qap-qara tünekke ainalǧan kök tütınnıŋ ışınen bıreu bıreudı bılıp bolmaidy. Äiteuır, tastai bekıngen basqynşylardyŋ betı qaityp, qiyndyqpen arǧy jaǧaǧa ötedı. Osy jerde bızdıŋ keiıpkerımız bır ajaldan aman qalady. Özennıŋ tık aŋǧarynan örmelep, joǧary köterıle bergende töpep tūrǧan jaudyŋ oǧynan qasynda tūrǧan orys serjanty qalqalap, qūtqaryp qalady. Tek oq janaryn janap ötedı. «Perıştesı qaqty» degen – osy. Taǧy bırde ekı nemıs ofiserın qolǧa tüsıruge kömegı tigen. Ony qariianyŋ özı baiandap berdı.
– Batalonmen bır auyldyŋ qasynan ötıp bara jatqanbyz. Şarşap-şaldyǧyp kele jatqan äsker. Bır-bırımızge süienuge qauqar joq. Sodan şetkerı üidıŋ terezesınen kölbeŋdegen adamnyŋ sūlbasyn baiqadym. Mamyr aiynyŋ jaimaşuaq şaǧy. Bıldırmei saptan syrylyp, älgı üige bettedım. Bır kempır siyr sauyp otyr eken. Oǧan läm dep aitatyn tıl bılmeimın. Sodan üige kırdım. Kırsem, äskeri kiıngen ekı nemıs otyr. Olar da menı körıp abdyrap qaldy. Jaltaruǧa jol joq. Ne ısterımdı bılmedım. Şyǧyp ketsem, artymnan atyp tastaityn sekıldı körındı. Sodan jyldam dalaǧa şyǧyp, ūzap ketken batalondy quyp jetıp, diviziia komandirıne jetkızdım. Ol sol mezette ştabqa habarlady. Aqyry alty soldat üş atqa mıngesıp, älgı üige keldık. Ekı ofiser ornynan tūryp keteiın dep jatyr eken. Bır oq şyǧarmai tūtqynǧa aldyq. Bıreuı – podpolkovnik, ekınşısı – maior. Osy erlıgım eskerılıp, «Eren erlıgı üşın» medal berıldı, – dedı ardager ötken künderge köz jıberıp.
Mınaidar ata Jeŋıstı Baltyq teŋızınıŋ jaǧalauyndaǧy Rostov degen portty qalada qarsy alady. Soǧys aiaqtalǧannan keiın de, qariia bes jyl boiy Berlin, Vengriia, Chehoslovakiia, Iýgoslaviia jäne Gruziiada äsker sapynda bolady. Elge kelgen soŋ tuǧan jerınıŋ damuyna üles qosady. Ūzaq jyldar boiy bılım salasynda eŋbek etedı. Arqalyq qalasynyŋ qūrmettı azamaty atandy. Ömırlık qosaǧy ekeuı alpys jyl bırge ömır sürdı. Äjemız ötken jyly ömırden ozypty. Ärine, auyr qaiǧy jasy kelgen aqsaqalǧa jeŋıl bolǧan joq. Degenmen, balalarynan örbıgen nemere-şöberelerınıŋ şat külkısı men bal qyzyǧy qariianyŋ eŋsesın tüsırmedı. Aitpaqşy, maidangerdıŋ äkesı Boranbai aqsaqal jasy jüzden asyp dünie salypty. Äke salǧan daŋǧyl joldan taimaǧan Mınaidar atany sol ǧasyr belesınen bız de körgımız keledı.
Azamat ESENJOL
