Qūqyqtyq statistika jäne arnaiy esepke alu jönındegı komitetı Astana qalasy boiynşa basqarmasynyŋ mälımetterıne süiensek, elordada qylmystyŋ deŋgeiı aitarlyqtai tömendegen.
Bärı – beinebaqylauda
Qaladaǧy maŋyzdy saiasi nysandardy aitpaǧanda, respublikalyq jäne halyqaralyq maŋyzy bar qoǧamdyq-saiasi ıs-şaralardyŋ jiı ötuı elordalyq poliseilerdıŋ küşı men quatyn qajet etedı. Odan bölek qala tūrǧyndarynyŋ tynyştyǧy üşın ūrlyq, tonau, alaiaqtyq, qaraqşylyq, kısı öltıru, özge de qylmystardyŋ jolyna tosqauyl bolady.
Qoǧamdyq tärtıp pen qauıpsızdıktı qadaǧalauda Astana qalasy Işkı ıster departamentı Qoǧamdyq qauıpsızdık bölımı qyzmetkerlerınıŋ köterer jügı auyr. Bügınde tärtıp saqşylary bas qaladaǧy jaǧdaidy tūraqty qadaǧalap keledı. Kün bolsyn, tün bolsyn, elordalyqtardyŋ tynyştyǧyn küzetedı. Är audan, är köşe boiynşa bölıngen uchaskelık inspektorlardyŋ mındetı jyldan jylǧa artuda, öitkenı, qala halqynyŋ tez qarqynmen ösuı qauıpsızdık salasyna salmaq tüsırude.
Mamandardyŋ aituynşa, qala tynyştyǧy qalypty, ömır süruge jaily. Tehnologiianyŋ tap damyǧan zamany, qauıpsızdık salasynyŋ jūmysyn äldeqaida jeŋıldettı. Mäselen, soŋǧy uaqytta kölık ūrlau nemese köşe quystarynda oryn alatyn ūsaq qylmystyq oqiǧalardyŋ arty bır saǧatqa jetpei aşyluda. Sebebı, bärı – beinebaqylauda. Osy uaqytqa deiın beinekameralardyŋ kömegımen bırneşe myŋ qūqyqbūzuşylyqtyŋ ızı suymai aşylǧan.
Aita ketu kerek, jyl saiyn beinebaqylau jüielerı jetılıp keledı. Onyŋ ışınde intellektualdy beine jasai alatyn qūraldy erekşe atap aitqan jön. Şeteldık mamandardyŋ kömegımen «Smart Astana» jobasy aiasynda, aldaǧy uaqytta on myŋǧa juyq intellektualdy beinekameralardy ornatu közdelude. Osylaişa qala jüz paiyz baqylauda bolmaq.
Köşe qiylystarynda mūndai baqylau kameralarynyŋ maŋyzdylyǧyn tüsıngen tūrǧyndar öz üilerıne de ornatudy myqtap qolǧa alǧan. Mäselen, Almaty audanynda «Qauıpsız qala» baǧdarlamasy şeŋberınde byltyrdan berı beinekamera ornatudyŋ oŋ täjıribesı halyqqa tüsındırılıp keledı.
Būl rette «Skif», «Kamennyi», «Edem Palas», «Naş dom NS», «Grand Astana», «Sezam» tūrǧyn üi keşenderınde jalpy sany – 47 beinebaqylau jüiesı jūmys ısteidı. Biyl «Gülder» jäne «Äl Farabi Astana-2008» päter ielerınıŋ kooperativıne tiesılı üidıŋ tūrǧyndary 19 beinebaqylau jüiesın qosty. 30 künge deiın saqtalatyn jazbada monitor arqyly qylmystyŋ aldyn alyp, kıreberıster men ırgeles aumaqtardy tazalaityn mekemelerdıŋ jūmysyn baqylauǧa bolady. Aulany lastau nemese tyiym salynǧan aumaqta temekı şeguşılerdı äşkereleude atalmyş kameralar tyndyrymdy tırlık atqaryp tūr.
Temırjolda – temırdei tärtıp
Toǧyz joldyŋ toraby temırjol arqyly künıne san myŋdaǧan halyq kelıp ketıp jatady. Bas qalaǧa keletın respublikalyq poiyzdardy qospaǧanda, künıne onǧa juyq şeteldık poiyzdar qabyldanyp, şyǧaryp salynady.
Syrttan kelgenderdıŋ qūjatyn tekseru, köşı-qon erejesın būzǧandardy ūstau, halyqaralyq ızdeude jürgen qylmyskerlerdı qūryqtau Astana qalasynyŋ Kölıktegı ışkı ıster departamentınıŋ moinyna jüktelgen. Saparjai men äuejaidyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etude arnaiy jasaqtalǧan patruldık toptan bölek, esırtkı zatyn tabuǧa kömektesetın mamandandyrylǧan iısşıl itter är reis saiyn anyqtau- ızdestıru jūmystaryn jürgızedı.
Departamenttıŋ mälımetıne sensek, mūndai oryndarda baqylau küşeitılgen rejimde bolǧandyqtan, äzırge auyr qylmystyq oqiǧalar tırkelmegen.
Elorda – elektrondy kartada
Astana qalasy Işkı ıster departamentınıŋ audandyq basqarmalarynda Keşendı polisiia küşterı jūmys ısteidı. Ärbır audanda künıne 30-ǧa juyq avtopatrul jūmyldyrylady. Täulıgıne 1100 polisiia qyzmetkerı tynyştyqty qadaǧalaidy.
Är aimaqty baqylauǧa tiıstı 25 stasionarlyq beket jūmys ısteidı. Eŋ bastysy, qala – elektrondy kartada. Būl boiynşa kezekşı bölımnıŋ qyzmetkerlerı elektrondy kartaǧa qarap, qalanyŋ barlyq bölıgın bır mezette baqylaidy. Tehnologiianyŋ jetıstıgı bükıl şahardy bır kartaǧa syidyryp tūr. Qala köşelerınıŋ qiylystaryna ornatylǧan beinekameralar jol kölık oqiǧalary men qosa ärbır poliseidıŋ qyzmetın jıtı anyqtaidy. Elektrondy karta ärbır saqşynyŋ qai audanda, qai köşede jürgenın demde bılıp beredı. Būl degenımız, polisiia inspektorynyŋ öz mındetın tiianaqty atqaruyn mındetteidı. Ortalyqtandyrylǧan arnaiy baza arqyly kerek mälımetıŋdı tabu – bır minuttyŋ enşısınde.
Bügınde özge öŋırlerge ülgı bolatyn qalada poliseilerdıŋ materialdyq bazasy da qalyptasqan. Qylmystyŋ aldyn alu şarasy kezınde 2007 jyly qoldanysqa engen «Robinson R-44» tıkūşaǧy, jolsyz jäne ormandy jerlerde atty äsker jasaqtary jedel äreket etuge daiyn. Jaqynda ǧana departament qyzmetkerlerı poliseilerdıŋ töl merekesı qarsaŋynda qala äkımdıgınıŋ qoldauymen su jaŋa 25 kölıkke ie boldy. Mūnyŋ bärı Astananyŋ tynyştyǧyna, eldıŋ tynys-tırlıgınıŋ jaily boluyna özındık septıgın tigızbek.
Gülmira AIMAǦANBET
