Mektep eŋ qauıpsız oryn boluy tiıs
Bılım beru ūiymdarynda balalardyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etu mäselesı – basym baǧyttyŋ bırı. Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev aitqandai, mektep eŋ qauıpsız jer boluy tiıs. Bügıngı taŋda qaladaǧy barlyq memlekettık bılım beru ūiymy avtomatty ört dabyly jüiesıne qosylyp, tolyǧymen sifrlyq beinebaqylaumen, turniketpen jäne I sanatty lisenziiasy bar küzet käsıporyndarymen qamtamasyz etılgen. Sondai-aq barlyq kamera men dabyl tüimesı jedel basqaru ortalyǧyna qosylǧan.
Basqarma tarapynan bılım beru ūiymdarynyŋ aumaǧynda jäne 1 km radiusta kırme joldar men aşyq kärız qūdyqtary (liukter) boiynşa monitoring jürgızıldı. 2023-2024 oqu jylynyŋ basynan barlyq bılım beru ūiymynda Tötenşe jaǧdailar departamentı mamandarymen bırlese otyryp, tabiǧi jäne tehnogendık sipattaǧy tötenşe jaǧdailar kezınde qyzmetkerler men oquşylardyŋ ıs-äreketı boiynşa 120 trening öttı.
Jaz mausymy bastalar aldynda audan äkımdıkterımen, audandyq Tötenşe jaǧdailar departamentterımen jäne Tötenşe jaǧdailar basqarmasymen bırlesıp, oiyn alaŋdaryn, sport ǧimarattaryn, ǧimarattardy, aşyq liukterdı, balalardyŋ şomylu oryndaryn, attraksiondardy jäne t. b. boiynşa tekseru jūmystary jürgızıledı.
2024 jyly aqpan aiynda äkımdıkte bılım beru ūiymdaryndaǧy jäne odan tysqary qauıpsızdık mäselelerı boiynşa QR Oqu-aǧartu ministrlıgınıŋ Balalardyŋ qūqyqtaryn qorǧau komitetı, prokuratura, Polisiia departamentı jäne basqa da müddelı organdardyŋ bırlesken otyrysy öttı. Balalardyŋ qauıpsızdık mäselesı qala äkımınıŋ ünemı baqylauynda bolǧandyqtan, barlyq müddelı organdarǧa bırqatar tapsyrma berıldı:
– Qalalyq mektep psihologtarynyŋ sanyn 200-ge (228-den 428-ge), qorǧanşylyq jäne qamqorşylyq qyzmetkerlerınıŋ sanyn ekı esege arttyru.
Jaz mausymy bastalar aldynda audan äkımdıkterımen, audandyq Tötenşe jaǧdailar departamentterımen jäne Tötenşe jaǧdailar basqarmasymen bırlesıp, oiyn alaŋdaryn, sport ǧimarattaryn, ǧimarattardy, aşyq liukterdı, balalardyŋ şomylu oryndaryn, attraksiondardy jäne t. b. boiynşa tekseru jūmystary jürgızıledı
– Qamqorşylyq qyzmetınıŋ tiımdı jūmys ısteuı üşın memlekettık äleumettık tapsyrys şeŋberınde ükımettık emes ūiymdarǧa naşaqorlyqtyŋ aldyn alu, kämeletke tolmaǧandardyŋ qūqyǧyn qorǧau jäne ata-anasynyŋ qamqorlyǧynsyz qalǧan balalar, jetım balalarǧa arnalǧan qalalyq bılım beru ūiymdarynyŋ tülekterın internattan keiıngı qoldauǧa baǧyttalǧan ıs-şaralarǧa tartu jūmystary jürgızıledı. Sondai-aq kämeletke tolmaǧandardyŋ jynystyq qol sūǧylmauşylyqqa qarsy qylmystardyŋ aldyn alu, otbasyndaǧy keleŋsızdıkterdı erte anyqtau jūmystary da qamtylǧan.
Qūqyq būzuşylyqtyŋ aldyn alu
Bügınde basqarma qūqyq būzuşylyqtyŋ aldyn alu jūmystaryn küşeitıp otyr. Tek 2024 jyldyŋ basynan berı profilaktikalyq keŋesterdıŋ 420 otyrysy öttı, būl 2023 jylmen salystyrǧanda 180 paiyzǧa köp (2023 jyly – 1064, 2023 jyldyŋ nauryzynda – 150).
Qazırgı uaqytta iuvenaldy polisiia bölımşesınde 135 (138) kämeletke tolmaǧan jasöspırım esepte tūr, būl 2,2 paiyzǧa tömendegenın körsetedı, 363 (309) oquşy mektep esebınde tūr, 17,5 paiyzǧa östı, būl bılım beru ūiymdarynda profilaktikalyq jūmystardyŋ küşeigenın aŋǧartady.
Esepke alynǧan kämeletke tolmaǧandarmen jūmys jeke jospar boiynşa jüredı. Ärbır mektep oquşysy men kolledj studentıne äleumettık portret jasaldy.
Barlyq jalpy bılım beretın mektepte qosymşa bılım beru ūiymdarynyŋ 135 filialy jūmys ısteidı, olarda 213556 oquşy bılım alady. Sondai-aq mektepterde jūmys ısteitın üiırmelerge 84377 oquşy tartylǧan. Elordalyq oquşylardyŋ 81,5 paiyzynyŋ bos uaqytyn ūiymdastyruda.
124 bılım beru ūiymynyŋ (98 mektep jäne 26 kolledj) bazasynda «Jas sarbaz» äskeri-patriottyq qoǧamdyq qozǧalysynyŋ janynan 85 äskeri-patriottyq klub jūmys ısteidı.
Kämeletke tolmaǧandar arasynda qūqyqtyq mädeniettı arttyru maqsatynda ıs-şaralar (sabaq, äŋgımelesu, leksiia, saualnama, konkurs, kezdesu) ötedı.
2022 jyldan bastap «Qauıpsızdık saǧaty» vedomstvoaralyq özara ıs-qimyl jobasy jūmys ısteidı (prokuratura, sot, tötenşe jaǧdailar qyzmetı, densaulyq saqtau basqarmasy, polisiia bölımderı jäne t. b.). Bügınde 32 mektepte jäne 8 kolledjde ıs-şaralar ötıp, 16 myŋnan astam ata-ana qamtyldy.
Suisid pen bullingtıŋ sebebı ne?
Qalanyŋ 5 audanynda oquşylar men ata-analarǧa tegın psihologiialyq jäne konsultativtık kömek körsetu üşın kabinetter aşyldy. Jyl basynan berı 142 bala men 156 ata-ana konsultasiiadan öttı. Sonymen qatar qalalyq psihologiialyq qoldau ortalyǧyn aşu josparlanuda. Atalmyş ortalyq diagnostikalyq, tüzetu-damytu, konsultativtık jäne psiho-profilaktikalyq qyzmetterdı körsetedı.
Mektepter men kolledjderde psihologpen tıkelei bailanysyp, keŋes aluǧa mümkındık beretın QR-kodtary bar aqparattyq belgıler ornatylǧan. Balalar men olardyŋ ata-anasy sūraqtarǧa jauap ala alady, sonymen qatar studentter arasynda tuyndaityn mäseleler boiynşa äreket ete alady.
Biyl bılım beru ūiymdarynda būzaqylyqqa qarsy baǧdarlamany jüzege asyru josparlanuda. Osy maqsatta qanatqaqty jobaǧa 5 mektep endı (Almaty audanyndaǧy №72 mektep, Baiqoŋyr audanyndaǧy №16 mektep, Nūra audanyndaǧy №79 mektep, Esıl audanyndaǧy №24 mektep, Saryarqa audanyndaǧy №6 mektep).
Osy baǧdarlama aiasynda būzaqylyqtyŋ aldyn alu jäne azaitu (sabaqtardy ötkızu, taqyryptyq mındetter, bırlesıp oqu), qorqytudyŋ anyqtalǧan jaǧdaiyn şeşu boiynşa şaralar qabyldanady. Sondai-aq mūǧalımderdı oquşylardyŋ qorqynyş därejesın anyqtau daǧdysyna üiretu josparlanuda.
Ashananyŋ as mäzırı qandai?
Elordadaǧy 102 jalpy bılım beretın memlekettık mektepte 214 myŋnan astam oquşy bılım aluda, onyŋ ışınde 100 paiyz bastauyş synyp oquşylary men halyqtyŋ äleumettık osal toptaryndaǧy balalar tegın ystyq tamaqpen qamtylǧan.
Medisina universitetımen bırlese perspektivalyq mausymdyq (jaz-küz, qys-köktem) ekı aptalyq as mäzırı äzırlenıp, bekıtıldı.
Mektepterde qamqorşylyq keŋesı, ata-analar komitetı, mektep äkımşılıgı, medisina qyzmetkerlerı ökılderınıŋ qatysuymen tamaqtanudyŋ sapasyn baqylaityn komissiialar qūryldy. Sondai-aq Astana qalasynyŋ azyq-tülık sapasyn baqylau jönındegı vedomstvoaralyq saraptau toby qūryldy.
Azyq-tülık sapasyn baqylau jönındegı vedomstvoaralyq saraptau toby tamaqtanu sapasyn baqylau komissiialarynyŋ qyzmetıne jüielı monitoring jürgızedı jäne mektep oquşylarynyŋ tamaqtanuyn tiımdı ūiymdastyru boiynşa şaralar qabyldaidy.
Aǧymdaǧy oqu jylynda vedomstvoaralyq saraptau toby bılım beru ūiymdaryndaǧy tamaqtanu sapasyn baqylau jönındegı komissiialarǧa arnalǧan seminar-keŋes ötkızdı.
Säuırdıŋ 11-ınen bastap vedomstvoaralyq saraptau toby bılım beru ūiymdaryndaǧy tamaq sapasyn qamtamasyz etu maqsatynda monitoring jürgızedı. Qazırgı kezde mektep ashanalaryndaǧy taǧamnyŋ sapasy ünemı baqylauda.
Qasymhan Senǧazyev, Astana qalasy
Bılım basqarmasynyŋ basşysy
