Jiynǧa Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı Nūrsūltan Nazarbaev, Armeniia Respublikasynyŋ Prezidentı Serj Sargsian, Belarus Respublikasynyŋ Prezidentı Aleksandr Lukaşenko, Qyrǧyz Respublikasynyŋ Prezidentı Almazbek Atambaev jäne Resei Federasiiasynyŋ Prezidentı Vladimir Putin qatysty.
Is-şara barasynda Euraziialyq ekonomikalyq odaqty damytudyŋ özektı mäselelerı men perspektivalary qarastyryldy.
Qazaqstan Prezidentı qatysuşylardyŋ barlyǧyn EAEO turaly kelısımnıŋ jasalǧanyna ekı jyl toluymen qūttyqtady.
– Būl qūjatqa 2014 jylǧy 29 mamyrda Resei, Qazaqstan jäne Belarus elderı osynda, Astanada qol qoidy. Qysqa uaqyt ışınde bızdıŋ qatarymyz Armeniia jäne Qyrǧyzstanmen tolyqty. qūrylǧanyna az ǧana merzım ötkenımen jäne bastapqydaǧy ekonomikalyq qiyndyqtarǧa qaramastan, bügınde EAEO tolyqqandy integrasiialyq bırlestık retınde qalyptasty dep senımmen aituǧa bolady. Ekonomikalarymyzdy jaqyndastyru ısı endı EAEO turaly kelısımde belgılegen josparlar men merzımderge säikes jüzege asyryluda. Ükımetter jäne biznes qauymy bır-bırımen yntymaqtasudyŋ qajettı täjıribesın jinaqtap jatyr. Özara ıs-qimyldyŋ ışkı mäselelerı negızınen reglamentteldı. Qoiylǧan mındetter men odaq qyzmetı qaǧidattarynyŋ jüzege asyryluy memleketterımızdıŋ ekonomikasyna quatty serpın beretınıne senımdımın, – dedı Memleket basşysy.
Nūrsūltan Nazarbaev bükıl älem boiynşa ekonomikalyq bırlestıkke müddelılık artyp, EAEO-nyŋ halyqaralyq bailanystaryn barǧan saiyn qarqyndy damyp kele jatqanyn atap öttı.
– Osy oraida, ūiymnyŋ töraǧasy retındegı menıŋ ūsynysymmen, 2016 jyl «Üşınşı eldermen jäne negızgı integrasiialyq bırlestıktermen EAEO-tyŋ ekonomikalyq qarym-qatynastaryn tereŋdetu jyly» bolyp jariialandy. Öz ündeuımde EAEO-ny bız älemdık ekonomikalyq jüiege üilesımdı türde kırıkken, Europa men Aziia arasyndaǧy däneker qyzmetın atqaratyn aşyq qoǧamdastyq retınde köretınımızdı atap ötken edım. Byltyr Vetnammen arada erkın sauda aimaǧyn qūru turaly EAEO-nyŋ alǧaşqy kelısımşartyna qol qoiyldy. Bügınde QHR, Ündıstan, İzrail, Mysyr, İran, Kambodja jäne özge de köptegen eldermen yntymaqtasu mäselelerı jönınde jūmys jürgızılude. EAEO-nyŋ EO, ŞYŪ, ASEAN jäne özge integrasiialyq bırlestıktermen de sauda-ekonomikalyq bailanystaryn jolǧa qoiu mümkındıkterı bölek qarastyryluda, – dedı Qazaqstan Prezidentı.
Memleket basşysy EAEO-nyŋ bırlesken naryǧy Şyǧys pen Batystyŋ, Soltüstık pen Oŋtüstıktıŋ arasyndaǧy bailanystyruşy buyn boluǧa tiıs ekendıgın aitty.
– Odaq aiasynda tauarlar men qyzmetterdıŋ erkın qozǧalysy qytai basşylyǧy ūsynǧan «Jıbek jolynyŋ ekonomikalyq beldeuı» bastamasyna säikes keledı. Būl joba yntymaqtastyqtyŋ bızdıŋ elderımız üşın ekonomikalyq paida jäne özara müddelılık tudyratyn salalaryn qamtidy dep josparlanyp otyr, – dedı Nūrsūltan Nazarbaev.
Sondai-aq Qazaqstan Prezidentı bızdıŋ elde jüzege asyrylyp jatqan jobalarǧa toqtaldy.
– «Nūrly Jol» memlekettık baǧdarlamasy aiasynda infraqūrylymdyq nysandardyŋ qūrylysy men olardy jaŋǧyrtu jūmysy jürıp jatyr. Olar –transqūrlyqtyq «Batys Europa – Batys Qytai» avtomobil dälızınıŋ qazaqstandyq bölıgı, «Qazaqstan-Türıkmenstan-İran» temırjoly, Lianiungan qytai portyndaǧy logistikalyq terminal siiaqty jobalar. Kaspii jaǧasynda Qūryq parom keşenınıŋ qūrylysy jürude. Osylaişa, Qazaqstan auqymdy infraqūrylymdyq jobalardy ıske asyra otyryp, osy kölık joldary arqyly öŋıraralyq özara ıs-qimyl üşın senımdı platforma qalyptastyruda, – dedı Memleket basşysy.
Nūrsūltan Nazarbaev älemdık ekonomikada bolyp jatqan ūnamsyz jaittardyŋ barlyǧy üşın synaq ekenıne, EAEO aiasynda meilınşe jüielı jūmys jürgızudı talap etetınıne nazar audardy .
– Özara saudanyŋ kürt tömendeuın sezınıp otyrǧan qazırgı kezde bızge osy qiyn jaǧdaida özara ıs-qimyldyŋ özge joldaryn tabu mümkındıgın ızdestırgen jön. Bırlestık aiasynda yntymaqtasu bızge resurstardy şoǧyrlandyryp, ekonomikalyq tūrǧydan bırlese damu üşın qolaily jaǧdailar jasauǧa mümkındık beredı, – dedı Qazaqstan Prezidentı.
Memleket basşysy bügıngı jiynnyŋ kün tärtıbındegı mäselelerdıŋ köptıgın aitty.
– Onda EAEO-nyŋ ışkı özara ıs-qimylynyŋ da, halyqaralyq yntymaqtastyǧynyŋ da aspektılerı de qamtylǧan. Osy rette bız şaǧyn qūramda ötken kezdesu barysynda talqylaǧan myna mäselelerdıŋ maŋyzdylyǧyn atap öteiın: EAEO men Europalyq Odaq arasyndaǧy özara ıs-qimyldy jolǧa qoiu, QHR-men kelıssöz üderısın bastau. Jalpy, bügın qabyldanǧan şeşımder EAEO jūmysyna jäne oǧan müşe memleketter arasyndaǧy ekonomikalyq bailanystarǧa qosymşa qarqyn üsteuge tiıs, – dedı Nūrsūltan Nazarbaev.
Qazaqstan Prezidentı biyl EAEO-ǧa bızdıŋ eldıŋ töraǧalyq etetının eskere kelıp, integrasiialyq bırlestıktıŋ odan ärı tabysty ärı qarqyndy damuy üşın barlyq küş-jıgerdıŋ jūmsalatynyna sendırdı.
Armeniia Prezidentı S.Sargsian ekonomikalyq integrasiia makroekonomikalyq deŋgeidegı qadamdardy üilestırudıŋ deŋgeiın arttyrudy talap etetının atap öttı.
– Osy rette, EAEO-ǧa müşe memleketterdıŋ 2016-2017 jyldarǧa arnalǧan makroekonomikalyq saiasatynyŋ negızgı baǧdarlaryn jüielı ıske asyruǧa jäne ekonomikalyq äleuetımızdı arttyru jönındegı būdan arǧy pärmendı tetıkterdı äzırleuge zor män beremız. Būl bızdıŋ elderımızdıŋ ekonomikasynyŋ ornyqtylyǧyn arttyruǧa jäne qalyptasyp otyrǧan jaǧymsyz ekonomikalyq ahual saldarlaryn eŋseruge septıgın tigızedı. Bız jalpy älemdık saiasat pen ekonomikaǧy öŋırlık qūrylymdardyŋ ülesın arttyru üderısı jaǧdaiynda integrasiiamyzdyŋ ekonomikalyq serıktestıktıŋ barlyq müddelı taraptarmen keŋ auqymdaǧy yntymaqtastyqtyŋ aşyq, tartymdy ülgısıne ainaluy jolynda barlyǧyn jasauǧa tiıspız, – dedı S.Sargsian.
Belarus Prezidentı A.Lukaşenko EAEO-ny damytu maqsatymen alǧa qoiylǧan mındetterdı jüzege asyru barysyndaǧy qiyndyqtarǧa toqtaldy. Atap aitqanda, özara saudadaǧy ışkı alymdar men şekteulerden qūtylu, müşe eldıŋ bırınıŋ üşınşı elderden naryqty qorǧauda bırjaqty şaralar qoldanuy jaǧdaiynda EAEO-nyŋ jūmys jürgızu tetıgın äzırleu jönındegı bastamanyŋ oryndaluy qajettıgı turaly aityldy. Būdan bölek, önerkäsıptık yntymaqtastyq, energetika salasyndaǧy, därı-därmek jäne medisinalyq būiymdardyŋ ortaq naryǧyn qalyptastyru ısındegı mındetterdı jüzege asyrudyŋ maŋyzdylyǧy atap ötıldı.
Qyrǧyz Respublikasynyŋ Prezidentı A.Atambaev EAEO-ǧa müşe memleketter basşylaryn integrasiialyq üderıstıŋ negızgı maqsattary men mındetterınıŋ oryndaluyna qol jetkızu jolyndaǧy kedergılerdı joiuǧa barlyq küş-jıgerdı jūmsauǧa şaqyrdy.
– EAEO-ny qūru turaly kelısımge 2014 jylǧy 29 mamyrda qol qoiyldy. Şyndyǧynda odaq odan da az merzımde jūmys ıstep keledı. Soǧan qaramastan, onyŋ äleuetı orasan ekenı körınıp tūr. Ärine, qazırdıŋ özınde belgılı bır nätijeler men tabystar bar. Qatelıkter men qoldan jasalǧan problemalar da joq emes. Bızdıŋ halyqtarymyz üşın būdan basqa balamanyŋ joq ekenın de özımız aiqyn sezınuge tiıspız. Bız Euraziialyq ekonomikalyq odaqtyŋ bolaşaǧy üşın, elderımızdıŋ bolaşaǧy üşın jauaptymyz. Eŋbek pen tözım, halyqtarymyz ben memleketterdıŋ, sondai-aq barlyq ministrlıkter men vedomstvolardyŋ basşylarynyŋ parasattylyǧy jäne yntymaqtastyǧy kerek. Men EAEO-nyŋ bolaşaǧyna senemın, – dedı A.Atambaev.
Resei Prezidentı V.Putin integrasiialyq bırlestıktıŋ tiımdı jūmys ısteuı üşın syrtqy serıktestermen jüielı qarym-qatynas qalyptastyru qajettıgın aitty.
– Bız odaqtyŋ özge eldermen jäne integrasiialyq bırlestıktermen ekonomikalyq bailanystaryn odan ärı tereŋdetuge küş-jıger jūmyldyru jönınde Qazaqstannyŋ töraǧalyq etu barysynda aitqan ūsynysyn qoldaimyz. Eŋ aldymen, būl Şanhai yntymaqtastyq ūiymy jäne ASEAN memleketterımen bailanysqa qatysty mäsele. Būl baǧytta qazırdıŋ özınde jasalǧan jūmys az emes. Vetnammen arada erkın sauda aimaǧy qūryldy, EAEO-ny qytaidyŋ «Jıbek joly» bastamasymen ūştastyru ideiasyn damytu üşın naqty jobalar tızbesı äzırlenude. Sondai-aq qazaqstandyq serıktesterdıŋ Euraziialyq odaq pen EO arasyndaǧy özara ıs-qimyldy jolǧa qoiu mäselelerıne arnalǧan halyqaralyq konferensiia ötkızu jönındegı bastamasyn da maqūldaimyz, – dedı V.Putin.
Aqorda
