امانتاي اۋباكىروۆ, استانا قالاسى ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى: ماقساتىمىز – استانانى قاۋىپسىز قالاعا اينالدىرۋ
23 ماۋسىم – قازاقستان پوليتسياسى كۇنى. وسىناۋ اتاۋلى كۇنگە وراي ەلوردالىق قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ بۇگىنگى تىنىس-تىرشىلىگى مەن اتقارىپ وتىرعان جۇمىستارى جونىندە استانا قالاسى ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى, پوليتسيا گەنەرال-مايورى امانتاي اۋباكىروۆ اڭگىمەلەيدى.
– امانتاي اكرامۇلى, مەملەكەت باسشىسى «ۇلت جوسپارى – بەس ينستيتۋتسيونالدىق رەفورمانى جۇزەگە اسىرۋدىڭ 100 قادامىندا» پوليتسيالاردىڭ الدىنا ماڭىزدى مىندەتتەر قويىپ, ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ قىزمەتىن جەتىلدىرۋدى تاپسىرعانى بەلگىلى. وسىعان بايلانىستى ءوزىڭىز باسقارىپ وتىرعان دەپارتامەنت قانداي جۇمىستار جۇرگىزىپ جاتىر؟
– سەنىمدى قوعامدىق ءتارتىپ پەن قاۋىپسىزدىكتى, ازاماتتاردىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارىن, بوستاندىقتارىن, زاڭدى مۇددەلەرىن بۇلجىتپاي ساقتاۋ – كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ دامۋىنداعى اجىراماس شارتتاردىڭ ءبىرى. قالالاردىڭ ءيميدجى ساۋلەت جانە مادەني قۇندىلىقتارىمەن عانا ەمەس, قاۋىپسىزدىك دەڭگەيىمەن دە باعالانادى. سوندىقتان ءبىزدىڭ باستى مىندەتىمىز – استانانى ادامدار ءۇشىن ءومىر سۇرۋگە ەڭ قاۋىپسىز قالاعا اينالدىرۋ.
ەلباسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا, جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتى قۇرىلىپ, ءتيىمدى جۇمىس ىستەپ جاتىر. قوعامدىق ءتارتىپتى قورعاۋ ماسەلەلەرى, تۇرمىستىق قىلمىسقا قارسى تۇرۋ, جول-باقىلاۋ قىزمەتى, ۇساق قۇقىق بۇزۋشىلىققا مۇلدەم توزبەۋشىلىك باعىتىنداعى شارۋالار دا كۇن تارتىبىنەن تۇسكەن ەمەس. پوليتسيا قىزمەتكەرلەر جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىن كريمينوگەندىك احۋالدىڭ تۇراقتالۋىنان دا كورۋگە بولادى. اۋىر جانە اسا اۋىر قىلمىستاردى اشۋعا قاتىستى جۇمىستار بۇدان دا ناتيجەلى بولۋ ءۇشىن ەلورداداعى باسقا دا قىزمەتتەرمەن تىعىز بايلانىس ورناتقانبىز.
سونداي-اق, «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىنا سايكەس, ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىندە كونسۋلتاتيۆتى-كەڭەس ورگانى جۇمىس ىستەيتىنىن دە اتاپ وتۋگە بولادى. كەڭەستىڭ باستى مىندەتى – پوليتسيا مەن قوعامنىڭ بايلانىسىن رەتتەپ, ىشكى ىستەر ورگاندارى جۇمىستارىن جەتىلدىرۋدە بىرىككەن شارالاردى اتقارۋ.
زاڭسىز كوشى-قون دا باقىلاۋدا
– استانا حالقىنىڭ سانى جىل سايىن ورتاشا ەسەپپەن 45-50 مىڭ ادامعا كوبەيىپ وتىرادى. مۇنداي بەلسەندى ميگراتسيالىق جاعداي قىلمىستىڭ كوبەيۋىنە قانشالىقتى اسەر ەتەدى؟
– البەتتە, ەلورداداعى كوشى-قوندى باقىلاۋ جانە زاڭسىز كوشى-قونعا قارسى ءىس-قيمىل جاساۋ – وزەكتى ماسەلە. وسىعان بايلانىستى استانادا كوشىپ كەلۋشىلەرگە باقىلاۋ جاساۋدىڭ ناقتى جۇيەسى قالىپتاسقان. ۇنەمى جەدەل-الدىن الۋ شارالارىن جۇرگىزۋدىڭ ناتيجەسىندە جىل باسىنان بەرى كوشى-قون زاڭناماسىن بۇزعانى ءۇشىن 4 مىڭنان استام شەتەل ازاماتى اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى. ونىڭ ىشىندە 1 مىڭى سوت تارتىبىندە ەلىمىزدىڭ اۋماعىنان شىعارىلدى.
كەيبىر قۇرىلىس كومپانيالارى ارزان جۇمىس كۇشىن پايدالانۋ ءۇشىن زاڭسىز ارەكەتكە بارادى. بۇل ماسەلە دە ەسكەرۋسىز قالماي, قۇرىلىس كومپانيالارىن تەكسەرۋ بويىنشا نىسانالى ءىس-شارالاردىڭ ءتيىستى جوسپارى ازىرلەندى.
استانا قالاسىنىڭ ىشكى ىستەر دەپارتامەنتى كوشى-قوندى باقىلاۋ, ويىن-ساۋىق مەكەمەلەرىنىڭ جۇمىس رەجيمىن رەتتەۋ, كوشە-جول جەلىلەرىن جەتىلدىرۋ, تۇراق ورىندارى ماسەلەلەرى بويىنشا استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگىنە بىرقاتار ۇسىنىستار ەنگىزدى.
بەينەكامەرانىڭ كومەگىمەن 120 قىلمىس اشىلعان
– ەلوردا تىرشىلىگىن قامتاماسىز ەتىپ, قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرا ءتۇسۋ ماقساتىندا باس شاھاردا «اقىلدى استانا» جوباسى قولعا الىنىپ, سونىڭ اياسىندا ءبىرتالاي اۋقىمدى جۇمىستار قولعا الىنعانى بەلگىلى. ايتالىق, «ينتەللەكتۋالدىق كولىكتىك جۇيە» بويىنشا قالادا بەينەكامەرالار ورناتىلدى. بۇل قوندىرعىلاردىڭ قىلمىستى اشۋعا, وعان كۇدىكتى ازاماتتاردى ۇستاۋعا قانشالىقتى كومەگى ءتيىپ جاتىر؟
– ءيا, قوعامدىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتەتىن سالاعا دا يننوۆاتسيالىق جوبالار ەنگىزىلىپ, قاۋىپسىزدىكتى ارتتىرۋدىڭ جاڭا تەتىكتەرى قولعا الىندى. سونىڭ ءبىرى – ءوزىڭىز ايتىپ وتىرعانداي, بەينەكامەرالار. بۇگىنگى كۇنى قالادا 800-گە جۋىق بەينەكامەرا بار. وسىنداي قوندىرعىلاردىڭ سانى جىل سايىن كوبەيىپ كەلەدى. بەينەكامەرالاردىڭ كومەگىمەن اعىمداعى جىلدىڭ باسىنان باستاپ 120 قىلمىس اشىلىپ, 24 مىڭعا جۋىق اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق انىقتالدى جانە 9 مىڭنان استام جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن بۇزۋ وقيعاسى تىركەلدى.
قۇقىق قورعاۋ سالاسىنداعى يننوۆاتسيالىق جوبالار مۇنىمەن عانا شەكتەلمەيدى. كولىك اعىمىن رەتتەۋدى جاقسارتۋ جانە كولىك كەپتەلىسىن ازايتۋ ماقساتىندا «اقىلدى باعدارشام» جوباسى ەنگىزىلدى. بۇل جۇيە اۆتوماتتى رەجيمدە جۇمىس ىستەيدى. ياعني, قاي جولدا كەپتەلىس كوپ, باعدارشام سوعان قاراي رەتتەلەدى. وسى جوبا جولداعى كولىك جۇكتەمەسىن ازايتۋعا سەپتىگىن تيگىزىپ تۇر.
حالىقتىڭ سەنىمى پوليتسيانىڭ پارمەنىن كورسەتەدى
– پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ قادىر-قاسيەتىن ارتتىرۋ, ءيميدجىن قالىپتاستىرۋ, بەدەلى مەن بىلىكتىلىگىن كوتەرۋ باعىتىندا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار جونىندە دە ايتا كەتسەڭىز؟
– پوليتسيانىڭ قانشالىقتى پارمەندى ەكەنى وعان دەگەن حالىقتىڭ سەنىمىنەن بايقالاتىنى راس. سوندىقتان پوليتسيا قىزمەتكەرى جەكە تۇلعالىق قاسيەتى جاعىنان دا, كاسىبي دەڭگەيى تۇرعىسىنان دا ماماندىعىنا لايىق بولۋى ءتيىس. وسى ماقساتتا ۇمىتكەرلەردى قىزمەتكە قابىلداۋ جانە ولاردىڭ كاسىبي دەڭگەيىن كوتەرۋ, جەكە قۇرامنىڭ اراسىندا ءتارتىپ پەن زاڭدىلىقتى نىعايتۋ, جەمقورلىقپەن كۇرەسۋ, قىزمەتكەرلەردىڭ قىزمەتتىك-اتىس دايىندىق دەڭگەيىن ارتتىرۋ بويىنشا كەشەندى ءىس-شارالار جۇرگىزىلۋدە. ايتالىق, بىزدە تالىمگەرلىك ينستيتۋتى قىزمەت اتقارادى. وندا تاجىريبەسى مول قىزمەتكەرلەر جاس ءىزباسارلارىنا جان-جاقتى پراكتيكالىق, مەتوديكالىق جانە مورالدىق كومەك كورسەتەدى.
پوليتسيالارعا شەت ءتىلىن ۇيرەتەتىن ارنايى وقۋ كۋرستارى دا بار. كۋرس اياقتالىسىمەن قىزمەتكەرلەر ءتيىستى سەرتيفيكاتتارعا يە بولادى.
ءبىزدىڭ ماماندار قايىرىمدىلىق, مەرەكەلىك شارالارعا دا بەلسەندى اتسالىسادى. مۇنىڭ ءبارى حالىقتىڭ پوليتسياعا دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋ ماقساتىن كوزدەيدى.
ارىپتەستەرىمىزدىڭ اراسىندا ادام ءومىرىن قۇتقارىپ, ەرلىك كورسەتىپ ءجۇرگەندەر دە بار. اتاپ ايتقاندا, جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتىنىڭ پوليتسيا ستارشيناسى مارال تۇرعىمباەۆ پەن پوليتسيا سەرجانتى ەربولات رىسپەكوۆ قازاقستان
رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جارعىسىمەن «ايبىن» ءىىى دەڭگەيلى وردەنىمەن ماراپاتتالدى. بۇل ەكى پوليتسيا قىزمەتكەرى قارۋلانعان قىلمىسكەردى قۇرىقتاۋ بارىسىندا وق جاراقاتتارىن العان بولاتىن. سونىمەن قاتار, «ەرلىگى ءۇشىن» مەملەكەتتىك ناگراداسىمەن استانا قالاسى ءىىد جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتىنىڭ جول پاترۋلدىك قىزمەت پولكىنىڭ پوليتسيا اعا سەرجانتى باعلان قارىمباەۆ ماراپاتتالدى. ول دەنە جاراقاتتارىنا قاراماستان, ءوز ءومىرىن قاۋىپكە تىگىپ, ىزدەۋدەگى قىلمىسكەردى توقتاتا ءبىلدى. بۇل جۇمىسقا قۇقىق قورعاۋ باعىتىنداعى قوعامدىق قۇرىلىمدار تۇگەلدەي جۇمىلدىرىلدى, ولاردىڭ كومەگىمەن 300-دەن استام اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق انىقتالدى.
مىنە, ءوز قىزمەتىنە ادال, كاسىبي دەڭگەيى جوعارى مۇنداي ازاماتتارىمىز – ءبىزدىڭ ماقتانىشىمىز.
– 23 ماۋسىم – قازاقستان پوليتسياسى كۇنى. مەرەكەگە وراي ارىپتەستەرىڭىزگە ايتار تىلەگىڭىز؟
– ارىپتەستەرىمدى جانە ىشكى ىستەر ورگاندارى ارداگەرلەرىن كاسىبي مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايمىن! ولارعا زور دەنساۋلىق, ەڭبەگىندە مول تابىستار تىلەيمىن. ءيا, پوليتسيا قىزمەتكەرى بولۋ – وڭاي ەمەس, بىراق بۇل ماماندىق – قاستەرلى دە ابىرويلى كاسىپ. ەلباسى ءبىزدىڭ الدىمىزعا استانانى ەڭ قاۋىپسىز قالاعا اينالدىرۋ مىندەتىن قويىپ وتىر. بۇل ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن ءاربىر پوليتسيا ءوز ماماندىعىنا لايىق, جاۋاپكەرشىلىگى جوعارى بولۋى كەرەك. سوندىقتان استانا قالاسىنىڭ پوليتسەيلەرى قىلمىستىق جولعا بارىنشا توسقاۋىل قويىپ, وتانىمىزدىڭ استاناسىندا ۇلگىلى قوعامدىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتەتىنىنە سەنىم بىلدىرەمىن! ءسوز ورايىندا بىزگە ۇنەمى قولعابىس كورسەتىپ, قىلمىستىڭ الدىن الۋعا سەپتىگىن تيگىزىپ جۇرگەن بەلسەندى قالا تۇرعىندارىنا العىسىمدى ايتامىن. ءبىز ازاماتتارمەن بايلانىس ورناتۋعا ءاردايىم دايىنبىز. دەپارتامەنتتىڭ بارلىق بولىنىستەرىندە سەنىم تەلەفوندارى جۇمىس اتقاراتىنىن تاعى ءبىر ەستەرىڭىزگە سالعىم كەلەدى.
ازىرلەگەن:
قىمبات توقتامۇرات
