ەلوردادا التى ايلىق قىستان سوڭ شۋاقتى كوكتەم كەلىپ, اينالانىڭ قىزىلدى-جاسىلدى رەڭگە بويالىپ جاتقانى كوپشىلىكتى قۋانتادى. ءشوپ كوكتەپ, گۇل ءبۇر جاراتىن وسىنداي ۋاقىتتا استانا جىل سايىن ەرىكسىز تاڭداي قاقتىراتىن تاماشا ساۋلەتىمەن عانا ەمەس, جايقالعان جاسىل جەلەگىمەن كوز تارتادى. بيىل دا كوشەلەرگە ەرەكشە كورىك بەرەتىن گۇل كوشەتتەرىن وتىرعىزۋ جۇمىستارى مامىردا باستالادى. وسى تۇستا ءبىز قالانىڭ گۇل شاھارعا اينالۋىنا جاۋاپتى «استانا كوگالداندىرۋ» مەكەمەسىنىڭ جىلىجايىنا بارىپ, دايىندىق بارىسىن كورىپ قايتتىق.
ءار تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ ءوز باستاۋى بولادى. جاسىل الەم ءۇشىن دە سولاي. گۇل ءوسىرۋدىڭ ماشاقاتىن قىسى-جازى باعىپ-قاعاتىن «استانا كوگالداندىرۋ» جشس ماماندارى جاقسى بىلەدى. مەكەمە ەلوردانىڭ جاس كوشەتتەرىن وتىرعىزىپ قانا قويماي, ونى كۇتىپ-باپتاۋمەن اينالىسادى. سوندىقتان, جۇكتەلگەن مىندەتتەردى ورىنداۋ ءۇشىن مەكەمە قۇرامىندا كوگالداندىرۋ قۇرىلىسى, كۇردەلى قۇرىلىس, تالىمباق, جىلىجاي شارۋاشىلىعى, لاندشافتىق جوبالاۋ شەبەرحاناسى سەكىلدى بىرقاتار قىزمەت ءتۇرى كورسەتىلەدى. ال قالا ءسانىن كەلتىرىپ, استانالىقتاردىڭ كوڭىلىنە جىلۋلىق سىيلايتىن گۇلدەر وسى مەكەمەنىڭ جىلىجايىندا وسىرىلەدى. اۋماعى 20 مىڭ شارشى مەتردى قۇرايتىن مۇنداي 15 جىلىجاي بار.
بيىل استانا اۋماعىندا 3 ميلليوننان استام بىرجىلدىق جانە 500 مىڭ شاماسىندا كىلەم ءتارىزدى گۇل كوشەتتەرىن وتىرعىزۋ جوسپارلانعان. گۇل ءوسىرۋ – قىزىعى مەن قيىندىعى قاتار جۇرەتىن جۇمىستاردىڭ ءبىرى. جەردى وڭدەۋ, تۇقىمدى ەگۋ, سۋارۋ, جەلدەتۋ, قوپسىتۋ, وتاۋ, تىڭايتۋ, تاڭبالاۋ سەكىلدى جۇمىستارعا 1000-عا جۋىق ادام تىنىمسىز ەڭبەك ەتەدى.ءبىر عانا قالەمشەلەۋ ادىسىمەن وسىرىلەتىن الۋان گۇلدەردىڭ جيىنتىق سانى 500 مىڭنان اساتىن كورىنەدى.
گۇلدەردىڭ تامىرى جايقالعانعا دەيىنگى كۇتىمى بىرنەشە كەزەڭدەردى قامتيدى جانە اسا توزىمدىلىكتى قاجەت ەتەدى. الدىمەن ماماندار ارنايى ماشينانىڭ كومەگىمەن توپىراقتى قۇرعاقتاي ەلەيدى, وڭدەپ, تازارتادى. توپىراق ۇياشىقتارعا بولىنگەن جاشىككە سالىنادى. تۋرا سول جەردە ول كونۆەيەر ارقىلى ءوتىپ, ءاربىر ۇياشىققا ءبىر-بىردەن تۇقىم سەبىلەدى. نەگىزىنەن, بۋناق تۇقىمدار سەبىلەدى. ولار تۇتىنۋشىعا وسىمدىكتىڭ قاجەت ءتۇسىن, بيىكتىگىن, مولشەرىن الۋعا كەپىلدىك بەرىپ, ساپالىلىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. مۇنداعى تەمپەراتۋرا تۇندە +18 گرادۋس, ال كۇندىز +20-22 گرادۋستا ساقتالادى.
بيىل استانا اۋماعىندا 3 ميلليوننان استام بىرجىلدىق جانە 500 مىڭ شاماسىندا كىلەم ءتارىزدى گۇل كوشەتتەرىن وتىرعىزۋ جوسپارلانعان
ەلوردادا ەگىلەتىن گۇلدەردىڭ كوپ بولىگى – بىرجىلدىق وسىمدىكتەر. مۇنىڭ سەبەبى استانانىڭ قاتاڭ كليماتىنا بايلانىستى بولسا كەرەك. بۇل تۋرالى «استانا كوگالداندىرۋ قۇرىلىسى» مەكەمەسىنىڭ جىلىجاي كەشەنىنىڭ مەڭگەرۋشىسى تاتيانا ارتەمەۆا كەڭىرەك تارقاتتى.
«ارينە, گۇل كوشەتتەرىن وتىرعىزۋدا ەلوردانىڭ قاتاڭ توپىراقتى-كليماتتىق جاعدايلارى مىندەتتى تۇردە ەسكەرىلەدى. جازى قىسقا, قىسى ۇزاق قالادا وسىمدىكتەر ءۇشىن كۇز بەن كوكتەم ايازدارىنىڭ بولۋ قاۋپى بار. وسى فاكتورلاردىڭ بارلىعىن ەسكەرە وتىرا, قالا كليماتىنا جىلدام بەيىمدەلەتىن وسىمدىكتەر وسىرىلەدى. جىلىجايدا ءبىز اگروتەحنيكالىق ءىس-شارالاردىڭ ءبىرى رەتىندە بىرجىلدىق گۇلدەردى سۋىققا داعدىلاندىرىپ, «شىنىقتىرىپ» الامىز.
ماۋسىمدىق ەگۋ جۇمىسى – ۇزاققا سوزىلاتىن پروتسەسس. ويتكەنى كەيبىر وسىمدىكتەر ۇزاق مەرزىمدى ءوسىرۋدى قاجەت ەتەدى. ايتالىق, ءبىز پەلارگونيانى اقپان ايىنىڭ باسىندا ەگىپ, ال مامىردىڭ سوڭىندا جەرگە وتىرعىزامىز. سول سياقتى بارقىتگۇل اقپاننىڭ سوڭىندا ەگىلىپ, مامىردىڭ اياعىندا نە ماۋسىمنىڭ باسىندا وتىرعىزىلادى. ال ەندى بىرىندە ماۋسىمدىق ەگۋ 8-10 اپتاعا سوزىلسا, كەيبىرىندە 4 ايعا ۇزايدى.
بىرجىلدىق وسىمدىكتەر قاتارىندا پەلارگونيا, بارقىتگۇل, تسينەراريا, نارعىزگۇل, جاۋىلشا, لوبەليا, گاتسانيا, بوزكىلەم, شىرايگۇلدىڭ تۇرلەرى بار. ولاردى ناعىز «استانالىق» گۇلدەر دەپ ايتساق بولادى. بويى دا, ءوسىمى دە بىركەلكى ءارى ىستىق-سۋىققا ءتوزىمدى» دەدى سپيكەر.
ەلوردانى ەرتەگىدەگىدەي ەرەكشە شاھارعا اينالدىرۋدا اتالمىش ۇيىمنىڭ قوساتىن ۇلەسى وراسان. ەڭبەگى ەرەن جانداردىڭ باسىم بولىگى – ايەل ادامدار. جۇرتشىلىققا جىل ون ەكى اي بويىنا گۇل سىيلايتىن نازىكجاندىلار, مىنە, وسىلار. سولاردىڭ ءبىرى «استانا كوگالداندىرۋ» مەكەمەسىنىڭ جۇمىسشىسى قۇرالاي مۇحيتوۆا مەكەمەدە 10 جىل ۋاقىت قىزمەت اتقارادى.
«ۇجىمدا قىزمەت ەتەتىن وتىزعا تارتا قىز-كەلىنشەك وزدەرى كۇتىپ-باپتايتىن گۇلدەردىڭ بويىنا بار مەيىرىم-شۋاعىن ءسىڭىرىپ ءجۇر. سودان دا بولار, قالانىڭ ءسان سالتاناتىنا اينالعان گۇلدەر كوپتى قۋانتىپ, كوڭىلدەرگە قۇشتارلىق سىيلايدى. جىلىجايدىڭ قىزمەتكەرلەرى كۇندىز-ءتۇنى كەزەكتەسىپ, جاپىراق جايىپ كەلە جاتقان گۇلدەردىڭ جاعدايىن جاسايدى. ياعني, تىنىمسىز تىرلىك مۇندا جىل بويىنا جالعاسادى. گۇل دەگەنىمىز كىشكەنتاي نازىك بالا سياقتى. جاقسى كوڭىل-كۇيمەن قاراساڭىز, گۇل دە جايناپ تۇرادى. ولارعا مەيىرىم, شاپاعات كەرەك. جىلى ءسوز ايتساڭ, جايقالىپ شىعا كەلەدى. گۇلدىڭ اينالاسىنا, ودان كەيىن ادامعا دەگەن اسەرى وتە مول. سەبەبى گۇلدەن ادام ءنار الادى. ءوزىمنىڭ بەس بالام قىزمەتىمە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ, قالادا جايقالىپ وسكەن گۇلدەردى كورىپ, ءبىزدىڭ وسىرگەنىمىزدى ايتىپ, مارقايىپ قالىپ جاتادى» دەپ ءبولىستى مامان.
ەلوردالىق گۇل وسىرۋشىلەر قالانى ساندەۋدە ادام مەن تابيعات, تەحنولوگيا مەن ءداستۇر, زات پەن ءتۇر اراسىنداعى ۇيلەسىمدىككە باسا نازار اۋدارادى. قالانىڭ كوپ جەرىندە كوزگە شالىناتىن ۇلتتىق ويۋ پىشىنىندەگى گۇل تەكشەلەرى دە – وسى ۇيىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەگى. توپيارلىق مۇسىندەر زاماناۋي ديزايندا كەڭىنەن قولدانىلىپ, قالا كوشەلەرىن كەزىپ جۇرگەن ادامنىڭ نازارىنا بىردەن ىلىگەدى. ءتىرى گۇلدەن جاسالاتىن مۇسىندەر جىل سايىن ەرەكشە ديزاينمەن جاسالادى. وتىرعىزىلعان گۇلدەردىڭ ءتۇر-ءتۇسىنىڭ وزىنەن مەرەكەلىك سالتانات سەزىلۋى ءتيىس. ول ءۇشىن تۇستەردى ءتيىمدى قولدانىپ, گۇل كىلەمدەردىڭ ويۋىن ايقىنداپ الادى. اجارىن اشۋ ءۇشىن اق ءمارماردىڭ قيىرشىق تاستارىن توسەيدى. گۇل كومپوزيتسيالارىمەن مەكەمەنىڭ لاندشافتىق ديزاين ءبولىمى اينالىسادى. كۇزدەن-اق شەبەرحانا ماماندارى گۇل كوشەتتەرىنىڭ الدىن الا جوباسىن دايىنداپ, مۇسىندەردىڭ ۇلگىلەرىن ازىرلەيدى, جازۋىن باسادى. وسى جىلى دومبىرا, قوبىز, قۇلىن جانە شاباندوزداردىڭ ءمۇسىنى قالانىڭ اسەمدىگىن ايشىقتاي تۇسپەك.
وسىلايشا, جىل سايىن قىس بويى جىلىجايدا وسىرىلگەن وسىمدىكتەر كوكتەمدە ءتۇرلى-ءتۇرلى مۇسىندەردىڭ بويىنان كورىنىس تاۋىپ, جازدىڭ سوڭىنا دەيىن قالالىقتاردى قۋانتىپ تۇرادى. مەكەمە قىزمەتكەرلەرى جازدا قايتا ءبارىن تازالاپ, جيناستىرادى. ال جىلىجايدا قالەمشەلەۋ ادىسىمەن تۇقىمداردى جاڭا وسىمدىك ءۇشىن الىپ قالادى. ارقا توسىندە قونىس تەپكەن استانامىزدى وسىدان جيىرما جىل بۇرىن ناعىز گۇلدى شاھارعا اينالادى دەسە, ەشكىم سەنە قويماس ەدى. سوندىقتان ونىڭ بۇگىنگىدەي گۇلورداعا اينالۋى شىنىمەن دە تامشىلاپ توگىلگەن تەر مەن ەرەكشە شىعارماشىلىق ەڭبەكتىڭ جەمىسى ەكەنى انىق.
