ءار قالانىڭ قارقىندى دامۋى ءۇشىن تۇراقتى ينۆەستيتسيالىق سالىمدار قاجەت ەكەنى داۋسىز. وتكەن جىلى ەلورداعا 1 ترلن تەڭگەدەن اسا ينۆەستيتسيا سالىنعان. بۇل – استانا ءۇشىن رەكوردتىق كورسەتكىش. باس قالامىز سوڭعى جىلدارى شەتەلدىك كاپيتال ءۇشىن اسا تارتىمدى بولا تۇسۋدە. بۇعان دالەل – بارلىق ينۆەستيتسيالاردىڭ جالپى كولەمىنىڭ تورتتەن ءبىرى شەتەلدىك ينۆەستورلار ۇلەسىندە. ماسەلەن, بۇگىنگى تاڭدا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان قۇنى 3 ترلن تەڭگە بولاتىن 193 جوبانىڭ 44-ىنە شەتەل ينۆەستورلارى مەن ترانسۇلتتىق كومپانيالار قاتىسۋدا. مۇنداي ستاتيستيكالىق دەرەكتەردى حالىققا ەسەپ بەرۋى كەزىندە استانا اكىمى باقىت سۇلتانوۆ جاريا ەتتى.
استانا – كاسىپكەرلەر قالاسى
اتاپ ايتارلىعى, ينۆەستيتسيالىق سالىمداردىڭ جالپى كولەمىندەگى 86 پايىزى – بۇل شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ينۆەستيتسيالارى. دەمەك, قالاعا سالىنىپ جاتقان ينۆەستيتسيالار, نەگىزىنەن, جەكەمەنشىك قاراجات ەسەبىنەن ۇلعايۋدا. ياعني مەملەكەتتىك ينۆەستيتسيالاردىڭ 1 تەڭگەسىنە جەكەمەنشىك ينۆەستيتسيالاردىڭ 6-7 تەڭگەسى تەڭ كەلەدى. ەسكەرەتىن جايت, ەلوردانىڭ باستى ينۆەستورى شاعىن بيزنەس بولىپ وتىر. نەگىزگى كاپيتالعا قۇيىلاتىن ينۆەستيتسيالار كولەمىنىڭ 71 پايىزى شاعىن بيزنەستىڭ ۇلەسىنە تيەدى.
– ەلىمىز بويىنشا شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ەڭ جوعارى ۇلەسى استانادان كورىنىس تابۋدا. ول – قالانىڭ جالپى وڭىرلىك ءونىمىنىڭ 61 پايىزى. بۇل – ماقتانىشپەن ايتاتىن ۇلكەن جەتىستىك. قازىر ەلوردادا 120 مىڭنان استام بيزنەس سۋبەكتىلەرى جۇمىس ىستەيدى, بۇل كورسەتكىش وتكەن جىلعىمەن سالىستىرعاندا 20 پايىزعا ارتىق. سونداي-اق بۇگىندە بيۋدجەتكە تۇسەتىن سالىق تۇسىمدەرىنىڭ جارتىسىنان كوبىن (57 پايىز) شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ تولەيتىن سالىعى (604 ملرد تەڭگە) قۇرايدى, – دەپ ءمالىم ەتتى باقىت سۇلتانوۆ.
مەملەكەت كاسىپكەرلەردى قولداۋعا ەرەكشە كوڭىل بولۋدە. سونىڭ ايقىن ءدالەلى – مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ بارلىق قۇرالدارى بەلسەندى قولدانىلۋدا. ماسەلەن, «بيزنەستىڭ جول كارتاسى» بويىنشا كاسىپكەرلىكتىڭ 1090 سۋبەكتىسى 185,9 ملرد تەڭگە كولەمىندە كومەك العان. 873,3 ملن تەڭگەگە شاعىن نەسيەلەر بەرىلگەن. سونىڭ ناتيجەسىندە 65 ادام كاسىبىن جاڭادان اشىپتى. مۇنداي ءىس-شارالاردىڭ بەرەرى كوپ. بىرىنشىدەن, بۇرىنعى 9 مىڭ جۇمىس ورىندارىن ساقتاپ قالۋعا مۇمكىندىك بەرسە, ەكىنشىدەن, جاڭادان 6300 جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋعا سەپتىگىن تيگىزىپتى.
سالىق امنيستياسى تابىستى ارتتىرادى
قالا باسشىسى اعىمداعى جىلدىڭ مامىر ايىندا استانادا كاسىپكەرلەرگە قىزمەت كورسەتەتىن تولىققاندى ورتالىق اشىلاتىنىن حابارلادى. مۇنداي ورتالىق ءوز جوبالارىن جۇزەگە اسىرۋعا نيەتتەنگەن كاسىپكەرلەرگە قاجەتتى قاراجات پەن مەملەكەتتىك قىزمەت تۇرلەرىن الۋ جولدارىن جەڭىلدەتەدى. كەز كەلگەن كاسىپكەرگە «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا بارلىق قىزمەت تۇرلەرىن كەدەرگىسىز الىپ, جوباسىن ىسكە اسىرۋعا قولداۋ كورسەتىلەدى.
كاسىپكەرلەردى ناقتى قولداۋدىڭ تاعى ءبىر تەتىگى – سالىق امنيستياسى. مەملەكەت باسشىسى
نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن وتكىزىلەتىن بۇل شارا ءار كاسىپكەرگە ءوز تابىسىن ارتتىرۋعا جول اشادى. ءبىر سوزبەن ايتساق, جيناقتالعان سالىقتاردان بوساتۋ شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە ءوندىرىسىن ۇلعايتۋعا, سايىپ كەلگەندە, تابىسىن ەسەلەۋگە جانە ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا جاعداي تۋعىزادى.
بۇدان بولەك, ەلباسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا استاناداعى كاسىپكەرلەردىڭ كارتاسى جاسالادى. ول كارتادا ءاربىر كاسىپكەرگە قاتىستى ناقتىلى مالىمەتتەر بازاسى قالىپتاسادى. جالپى مالىمەتتەرمەن قاتار اكتۋالدى مارتەبەسى, ياعني كاسىپكەر نەسيەسىنىڭ بار-جوقتىعى, ونىڭ بانكروتقا ۇشىراۋ قاۋپى, سالىقتاردى دەر ۋاقىتىندا تولەگەنى, قانداي ماماندارعا مۇقتاجدىعى جانە ت.ب. كورسەتىلەدى. سونىمەن قاتار كاسىپكەرلىككە قاتىستى احۋالدى باقىلاپ وتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ارنايى پورتال اشۋ ماسەلەسى قاراستىرىلۋدا.
ءوندىرىس ءوستى, جۇمىس ورىندارى كوبەيدى
2018 جىلدىڭ قاڭتار-جەلتوقسان ايلارىندا 601,7 ملرد تەڭگەگە ونەركاسىپ ونىمدەرى وندىرىلگەن. بۇل كورسەتكىش وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 6,7 پايىزعا ارتىق. ءونىم وڭدەۋ ونەركاسىبىندە ءوسىم دەڭگەيى 8,8 پايىزدى نەمەسە 505,1 ملرد تەڭگەنى قۇراعان. سونىڭ ىشىندە: سۋسىندار وندىرۋدە – 35 پايىزعا, ماشينا جاساۋدا – 11,2 پايىزعا, حيميا ونەركاسىبى ونىمدەرى وندىرىسىندە – 46,1 پايىزعا, قاعاز جانە قاعاز ونىمدەرى وندىرىسىندە – 1,1 پايىزعا, مەتاللۋرگيا ونەركاسىبىندە – 12,9 پايىزعا, كيىم شىعارۋدا – 49,8 پايىزعا, ازىق-تۇلىك ونىمدەرى وندىرىسىندە 5,4 پايىزعا ءوستى.
وتكەن جىلى جالپى قۇنى 10,5 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 7 جوبا ىسكە قوسىلدى. سونىڭ ناتيجەسىندە جاڭادان 730 تۇراقتى جۇمىس ورنى قۇرىلدى. ەلوردادا ونەركاسىپتىڭ قارقىندى دامۋىنا ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتىڭ ونەركاسىپتىك الاڭقايىنىڭ بولۋى وڭ ىقپالىن تيگىزەتىنى ءسوزسىز. قازىرگى تاڭدا بۇل الاڭدا ەلىمىزدە تەڭدەسى جوق بىرەگەي تاۋارلار شىعاراتىن
50 كاسىپورىن جۇمىس ىستەيدى. اتالعان كاسىپورىندار تەلەكوممۋنيكاتسيالىق مودەمدەر, كوممۋتاتورلار, ەلەكتروندى-وپتيكالىق قۇرىلعىلار, ادامداردى كوشىرۋگە ارنالعان قۇتقارۋ كاپيۋشوندارى جانە ت.ب. ونىمدەر شىعارادى.
«اقىلدى قالانىڭ» يگىلىگى – يننوۆاتسيالار
زامانا اعىمىنا ساي يننوۆاتسيالاردى ەنگىزۋ دەگەنىمىز تەحنولوگيالاردىڭ سوڭىنان قۋ ەمەس. بۇل – باسەكەلەستى كۇرەستەگى قاتتى قۇرال. ويتكەنى باسقا نارسە ەمەس, تەك يننوۆاتسيالار عانا كوشباسشىنى ايقىن كورسەتە الادى.
ەلوردادا «اقىلدى قالا» جوباسى بويىنشا زاماناۋي تسيفرلىق تەحنولوگيالار ەنگىزىلىپ جاتقانىنان جۇرتتىڭ ءبارى حاباردار. بۇعان مىسال – اۋقىمدى مالىمەتتەردى جيناۋ جانە وڭدەۋ ءجۇيەسى, «سەرگەك» بەينەباقىلاۋ جۇيەسى, Smart-ءبىلىم بەرۋ, Smart-مەديتسينا, ەلەكتروندى پيك, كوممۋنالدى-تۇرعىن ءۇي سالاسىن تسيفرلاندىرۋ سياقتى جوبالار. حالىققا ەسەپ بەرۋى كەزىندە قالا باسشىسى باقىت سۇلتانوۆ بيىل «زاتتار عالامتورى» تەحنولوگياسىن قولدانۋ ارقىلى 31 كوشە شامدارىنىڭ اۋىستىرىلاتىنىن جاريالادى. مۇنداي تەحنولوگيا قوندىرعىلاردىڭ قوسىلۋىن, مالىمەتتەردى جيناقتاۋ جانە تالدامالى اقپاراتتى الۋدى, شىعىنداردى ازايتۋدى جانە جۇمىستىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى.
اتاپ ايتارلىعى, قولايلى يننوۆاتسيالىق ورتانىڭ بولۋى كاسىبىن جاڭادان باستايتىن كاسىپكەرلەرگە ارنايى جۇمىس كەڭىستىگىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. «اعىمداعى جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا ءبىز كاسىپكەرلەر مەن يننوۆاتورلاردىڭ باسىن ءبىر جەرگە بىرىكتىرەتىن قالالىق يننوۆاتسيالىق الاڭقايدى اشۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. بۇل تمد كەڭىستىگىندەگى العاشقى كوۆوركينگ-ورتالىق بولماق. جوبانى شۆەيتساريانىڭ جەنەۆا قالاسىندا ورنالاسقان «Seedstars» حالىقارالىق بيزنەس اكسەلەراتورىمەن بىرلەسە وتىرىپ جۇزەگە اسىرامىز. اتالعان كومپانيا جەلىسىنە الەمنىڭ ءارتۇرلى ەلدەرىندەگى 70-تەن استام ستارتاپشىلار, كاسىپكەرلەر جانە ينۆەستورلار كىرەدى» دەدى باقىت تۇرلىحانۇلى.
سونىمەن قاتار بيىل ەكسپو قالاشىعىنداعى پاۆيلونداردىڭ (س 2.4 بلوگى) بىرىنەن ۇزدىك كاسىپكەرلىك شەشىمدەرگە ارنالعان «IDEA Park» اشىلادى. ول جەردە استانانىڭ «اقىلدى قالا» سالاسىندا قولدانىلۋى مۇمكىن دەگەن كەلەشەگى زور تەحنولوگيالار ۇسىنىلادى. اتاپ ايتساق, ۆيرتۋالدى ناقتىلىق, زاتتار عالامتورى, Smart City تەحنولوگيالارى, روبوتتار جانە وزگە دە ترەندتىك تەحنولوگيالار.
يننوۆاتسيالاردى مەديتسيناعا ەنگىزۋدەن دە استانا كوش باسىندا تۇر. قالا باسشىسى مەديتسينا سالاسىنداعى يننوۆاتسيالاردى دا تىلگە تيەك ەتتى. ونىڭ ايتۋىنشا, جەدەل جاردەم كولىكتەرى قازىردىڭ وزىندە باعدارشامداردى باسقارا الاتىن دەڭگەيگە جەتتى. تاعى ءبىر جاڭالىق – تاجىريبە رەتىندە ەنگىزىلگەن «دەنساۋلىق براسلەتتەرى». استانالىقتاردىڭ دەنى قازىر ەلەكتروندى تولقۇجاتقا كوشتى.
قالادا «سەرگەكتىڭ» 6 مىڭ كامەراسى ورناتىلعان. ولاردىڭ بارلىعى ءبىر-ءبىرىمەن بايلانىستىرىلعان. ءبىر قۋانارلىعى, وسى «سەرگەكتىڭ» ارقاسىندا اۋلالارداعى قىلمىس دەڭگەيى ەكى ەسەگە تومەندەدى. ال تاسجولدارداعى جول-كولىك وقيعالارى 2 ەسەگە قىسقاردى.
