ەلدىڭ ورنىقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋدە «جاسىل» ەكونوميكا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. اسىرەسە اۋانىڭ لاستانۋىنان ساقتاپ, حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ كەرەك. بۇل رەتتە قالالار مەن ەلدى مەكەندەردى گازداندىرۋدى شەشۋ مىندەتى تۇر. ەل ورتالىعى – استانانى كوگىلدىر وتىنمەن قامتۋ شارالارى جۇيەلى ىسكە اسۋدا.
حح عاسىردىڭ 60-جىلدارى تىڭ يگەرۋدىڭ ورتالىعى سانالعان اقمولا قالاسىن گازداندىرۋ ءىسى پىسىقتالدى. ناقتىسى, 1963 جىلى قالانىڭ ءبىرىنشى باس جوسپارى بەكىتىلىپ, وندا شاھاردى گازداندىرۋ جوباسى قارالدى. بىراق ءىس اياقسىز قالدى. 90-جىلداردان اقمولانى گازبەن قامتۋدىڭ 3 جوباسى ازىرلەندى. سونىڭ ىشىندە ەڭ ءتيىمدىسى رەتىندە باعالانعان توبىل- كوكشەتاۋ-استانا باعىتىنداعى «باتىس-ورتالىق-سولتۇستىك» جوباسىن ايتۋعا بولادى.
بۇگىندە ەلوردادا 24,4 مىڭ جەكە تۇرعىن ءۇيدىڭ 12 مىڭى گازبەن قامتاماسىز ەتىلسە, ونىڭ 10 مىڭى گازعا قوسىلدى. 1-جەو جانە
2-جەو قازاندىعى گازعا اۋىستى
2015 جىلدىڭ قاراشا ايىندا ەلدىڭ باتىس جانە وڭتۇستىك وڭىرلەرىن بايلانىستىرعان «بەينەۋ-بوزوي-شىمكەنت» ماگيسترالدى گاز قۇبىرى ىسكە قوسىلدى. بۇل جوبا ورتالىق جانە سولتۇستىك وڭىرلەردى گازداندىرۋعا جول اشتى. ءسويتىپ, 2018-2019 جىلدىڭ جەلتوقسان ايلارىندا «سارىارقا» ماگيسترالدىق گاز قۇبىرىنىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلىپ, ەلورداداعى كوگىلدىر وتىننىڭ كەلۋىن تولىق شەشتى. بۇگىندە استانالىقتار قىستا كومىر تاسىپ, كۇل شىعارۋ ماشاقاتىنان قۇتىلدى. بۇل جوبا تولىق جۇزەگە اسقاندا, استانا قالاسىنان بولەك, قاراعاندى, تەمىرتاۋ, جەزقازعان قالاسىنىڭ جانە گاز قۇبىرى بويىنداعى 171 ەلدى مەكەننىڭ 2,7 ميلليون تۇرعىنىنا جايلىلىق اكەلەدى.
استانا قالاسى قورشاعان ورتانى قورعاۋ جانە تابيعاتتى پايدالانۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى جانار بەسكەمپىروۆانىڭ سوزىنشە, اۋانىڭ لاستانۋى مەن تۇتىنمەن كۇرەسۋدىڭ باستى شەشىمى – گازداندىرۋ.
– بۇگىندە ەلوردادا 24,4 مىڭ جەكە تۇرعىن ءۇيدىڭ 12 مىڭى گازبەن قامتاماسىز ەتىلسە, ونىڭ 10 مىڭى گازعا قوسىلدى. 1-جەو جانە 2-جەو قازاندىعى گازعا اۋىستى. الەۋمەتتىك نىسانداردى جىلۋمەن قامتاماسىز ەتەتىن 20 اۆتونومدى قازاندىق گازعا قوسىلدى. ءبىر گازوبلوك شىعاراتىن زاۋىت جانە 10 كوپپاتەرلى ءۇي كوگىلدىر وتىننىڭ يگىلىگىن كورىپ وتىر. جەو قازاندىقتارىن گاز وتىنىنا اۋىستىرۋ ارقىلى قايتا قۇرۋ كەزىندە لاستاۋشى زاتتاردىڭ شىعارىندىلارى ازوت وكسيدى, كۇكىرت ديوكسيدى, كومىرقىشقىل, بەيورگانيكالىق شاڭ بويىنشا بەلگىلەنگەن نورماتيۆپەن سالىستىرعاندا تومەندەدى, – دەدى جانار بەسكەمپىروۆا.
راسىندا, كوگىلدىر وتىن – «جاسىل» ەكونوميكانىڭ ءبىر نىشانى, اۋانى لاستاۋدان ساقتاۋدىڭ ءتيىمدى قۇرالى. مۇنى استاناداعى 1-جەو, 2-جەو گازعا قوسىلعاننان كەيىن قورشاعان ورتاعا تيگىزەتىن اسەرى تومەندەگەنىنەن بايقاۋعا بولادى. ماسەلەن, 2021 جىلى شىعارىندىلارىنىڭ كولەمى 55,4 مىڭ توننا بولسا, 2022 جىلى 48,3 مىڭ تونناعا, 2023 جىلى 39,2 مىڭ تونناعا ازايدى.
گازدىڭ يگىلىگىن كورۋگە اسىعىپ وتىرعان تۇرعىن كوپ. اسىرەسە شۇبار اۋماعىنىڭ تۇرعىندارى قالا جانە اۋدان اكىمدىگىن ءجيى مازالايدى. بۇعان بايلانىستى ەنەرگەتيكا باسقارماسى وتىن-ەنەرگەتيكا رەسۋرستارى ءبولىمىنىڭ باسشىسى ماقسات ەسماعۇلوۆ:
– شۇباردى گازداندىرۋ بويىنشا ساراپتامانىڭ وڭ قورىتىندىسى الىندى. قۇرىلىس-مونتاج جۇمىسىن جۇرگىزۋ بويىنشا مەردىگەر ۇيىم انىقتالدى. مەردىگەر كومپانيا 5 شاقىرىم گاز تاراتۋ جەلىسىن سالدى. 2024 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن شۇبار اۋماعىن گازداندىرۋ شەشىمىن تابادى, – دەدى.
باس قالانىڭ ورتالىعىندا تۇراتىن شۇبارلىقتاردىڭ تالابى ورىندى. ولار جۇرتپەن بىرگە گازداندىرۋدىڭ يگىلىگىن كورسەك دەيدى.
استانادا گازداندىرىلعان ۇيلەردىڭ سانى كۇن سايىن ارتىپ كەلەدى. سارىارقا جانە الماتى اۋدانى گازبەن تولىق قامتاماسىز ەتىلدى. بۇل باعىتتا 680 شاقىرىمنان استام گاز تاراتۋ جەلىسى سالىنىپ, ورامىشىلىك جەلىلەر جوندەلدى. بايقوڭىر, ەسىل اۋدانىندا گاز قۇبىرىن جۇرگىزۋ كەزەڭ-كەزەڭىمەن جۇرگىزىلۋدە. قورعالجىن تاسجولى بويىندا ورنالاسقان «ۇركەر» تۇرعىن الابىنا دا گاز جەتتى.
– العاشقىنىڭ ءبىرى بولىپ ءۇيدى گازعا قوستىق. بيىل قىس ءبىز ءۇشىن جايلى بولدى. جىلداعىداي كومىر تاسىپ, ىس ساسىپ, كۇل شىعارۋدان قۇتىلدىق. گازدى بەلگىلى ءبىر تەمپەراتۋراعا قويىپ, ەمىن-ەركىن وزگە قالالارعا ساپارلاۋعا جول اشىلدى. ۇيگە وت جاعىلماسا جىلىتۋ جۇيەسىنە مۇز قاتىپ, ىستەن شىعاتىن. مۇنداي پروبلەمادان ارىلدىق, – دەيدى ۇركەر تۇرعىنى جانار سەرىكوۆا.
قازاقستاننىڭ «جاسىل» ەكونوميكاعا كوشۋى جونىندەگى تۇجىرىمداماسى حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن, ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرىپ, قورشاعان ورتاعا تۇسەتىن جۇكتەمە مەن تابيعي رەسۋرستىڭ توزۋىن ازايتادى. ەندەشە باعدارلامانى جۇيەلى ىسكە اسىرۋعا ءمان بەرۋ ماڭىزدى ءىس سانالادى.
– كوكتال-2 تۇرعىن الابىنداعى سارىوزەن كوشەسىندە تۇرامىن. جەر ءۇيدى جىلىتۋ, وتىن ماسەلەسى ءبىزدى جىل سايىن مازالايتىن. ەندى, مىنە, گازعا قوسىلىپ الدىق. ۇيدە دە, دالادا دا, ەكولوگيا تۇرعىسىنان العاندا, تازالىق ورنادى. كۇن سۋىسا جىلۋدى كوبەيتەمىز, ىستىق بولعاندا سوندىرەمىز. جالپى تۇرمىسىمىز ەداۋىر تۇزەلدى. وسى جۇمىستى قولعا العان مەملەكەت باسشىسىنا, گازدى قوسۋدىڭ تەحنيكالىق جاعىن قامتاماسىز ەتكەن قالا باسشىلىعىنا دا راقمەت ايتامىن! – دەدى قالا تۇرعىنى نۇركەلدى امان.
قالا تۇرعىندارىنىڭ ءوز ءۇيىن گازعا قوسۋ ءۇشىن قۇجاتتار جيناۋ تۋرالى ءوتىنىشىن ەسكەرە وتىرىپ, قۇجاتتار ءتىزىمى ەكى ەسە قىسقاردى. بۇرىن قۇجاتتاردى جيناۋ ءۇشىن 6 ايعا دەيىن ۋاقىت كەتەتىن. بۇل شارا مەملەكەت باسشىسىنىڭ «مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ قىزمەتىن بيۋروكراتياسىزداندىرۋ جونىندەگى شارالار تۋرالى» جارلىعى اياسىندا قابىلداندى.
