الەۋمەت

مارينا فرەي: جيدەنىڭ ءيىسىن ءجيى ساعىنامىن

مارينااا

مەن بۇگىندە گەرمانيانىڭ بەرزەنبريۋك قالاسىندا تۇرامىن. وسىدان ون ءتورت جىل بۇرىن كىندىك قانىم تامعان قازاقستاننان تاريحي وتانىمىزعا كوشتىك. قانشا جىل وتسە دە, كيەلى جەردىڭ توپىراعىن, تۋعان اۋىلىمدى, ونداعى قازاقتاردى ساعىنامىن.

قازاقتار «تۋعان جەردىڭ ءتۇتىنى ىستىق» دەپ بەكەر ايت­پاعان ەكەن؟! 1977 جىلى قى­زىل­وردا وبلىسى, شيەلى اۋدانى, جاڭاتۇرمىس اۋىلىندا تۋعانمىن. سول اۋىلداعى جەرگىلىكتى حالىقپەن تۋعانداي ارالاسىپ كەتكەن ءۇش نەمىس وتباسىنىڭ ءبىرى ءبىز ەدىك. اكەم توماس كولحوزدا جۇمىس ىستەسە, انام نەللي مەكتەپتە 25 جىل ەڭبەك ەتتى. ولاردىڭ اۋىلعا دەگەن ساعىنىشىن قالاممەن جەت­كىزۋ مۇمكىن ەمەس.

ءبىز گەرمانياعا وتباسىمىزبەن قونىس اۋداردىق. كەتەردە كورشى-قولاڭدار جينالىپ, اق داستارقان جايىپ, اق تىلەكتەرىن ايتىپ شىعارىپ سالعان ەدى.

اكەم قازاقتاردان كوپ نارسە ۇيرەندى. اۋىلدا جۇگەرىسى مەن جيدەسى كەرەمەت جايقالىپ وسە­تىن ءبىزدىڭ ءۇي ەدى, شىركىن! تاۋىق, ۇيرەك, قاز ءوسىرىپ, مال با­سىن قان­شاما كوبەيتكەن ەدىك.

ءوزىم سونداعى ورتا مەكتەپتى ءتامام­دادىم. التىن مىنەز­دى فانار اپايىمدى, ءوزى قاتال بول­­عا­ن­ىمەن جۇرەگى جۇمساق قى­دىر­­­باي اعايىمدى سا­عىن­­دىم. كورشى­لەردىڭ قو­ناق­­جاي­لى­عى­نىڭ ءوزى نەگە تۇ­رادى؟! اۋىل­دىڭ قۇرتىن, مايىن, ءىرىم­­شىگى مەن پىسكەن ايرانىن ساعى­نامىن. كەيدە بالالارىم دا وسىنداي ءدامدى بىلگەندە عوي دەپ ارماندايمىن.

گەرمانياعا كەلىپ, نەمىس جىگى­تىنە تۇرمىسقا شىقتىم. شۇكىر, ۇلىم مەن قىزىم ءوسىپ كەلەدى. وسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ مە­كەمەسىندە جۇمىس ىستەيمىن. ءوز وتانىمىزدا ءجۇر­سەك تە, تۋعان جەردىڭ سا­عى­نىشى باسىلمايدى ەكەن. بالالىق شاعىم وتكەن
جا­ڭاتۇرمىستاعى تامدى كورگىم كەلىپ, اڭسايمىن.

قازىر اقپاراتتىق تەحنو­لو­­گيانىڭ دامىعان زامانى. الەۋ­مەتتىك جەلىلەر ارقى­لى اۋىلداعى تانىستار­دى تاۋىپ الىپ, حات-حابار الماسىپ تۇ­را­مىن. اۋىلدىڭ جاڭا­لىق­تارىن قالت جىبەرمەيمىن.

الگى ءوزىم تۋىپ-وسكەن ءۇيدىڭ, وقىعان مەك­تە­بىم­نىڭ سۋرەتىن الدىرىپ, ينتەر­­نەت­تەگى جەكە پاراقشاما سا­لىپ قويعانمىن. ازىرگە ساعى­نى­شىمدى سولاي باسىپ ءجۇرمىن.

ايتپاقشى, كوز كورگەن كورشى اتا-اجەلەردىڭ, اعالاردىڭ قاي­تىس بولعانىن ەستىگەندە, ءتو­بەمە مۇزداي سۋ قۇيىپ جىبەر­گەندەي بولادى. كوز الدىما ول كىسىلەردىڭ جارقىن بەينەسى كەلدى. اسىرەسە, مارقۇم البالا اپانىڭ جۇگەرىنى ابدەن سۇتكە قايناتىپ پىسىرگەن, ءتىل ۇيىرەر ناۋرىز كوجەسىنىڭ ەرەكشە ءدامى اۋزىمنان كەتپەيدى.

قازىر اۋىلىمنىڭ جاعدايى ءبىرشاما جاقسارعان سياقتى. بۇرىن ايالدامالار بولمايتىن. سوندا دا شاڭ باسقان كوشەلەرىن ساعىنادى ەكەنسىڭ.

ول كەزدەرى اۋىل كلۋبىنا جينالىپ, جاستار جاعى كونتسەرت قوياتىن ەدىك. سول كۇندەر قىزىقتى ەدى, شىركىن! بۇيىرتسا, بالالارىما تۋعان اۋىلىمدى, وقىعان مەكتەبىمدى كورسەتسەم دەيمىن.

ومىرلىك تاجىريبەمدە قازاق ەلىنە ەشتەڭە جەتپەيتىنىن ۇقتىم, ءبىر كۇنى قازاقستانعا قىدىرىپ كەلەتىنىمىز – اقيقات!

بەرزەنبريۋك قالاسى, گەرمانيا

 

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button