كۇنى كەشە عانا باس قالادا تويلانعان استانا كۇنى مەرەكەسى قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىن سانسىز قىزىققا كەنەلتتى. سول كۇندەرى ەلوردا اسەم ءبىر انگە سالىپ تۇرعانداي بولىپ كورىندى. عاسىرلاردان سىر تارتقان كونە كۇمبىر دە, قۇلاققا جەتكەن بويدا بيلەتە جونەلەتىن مۋزىكا دا شالقىدى. «الاۋ» مۇز ايدىنى سارايىندا وسىنىڭ ءبارىن بىرىكتىرگەن تاماشا كونتسەرت ءوتتى. «ۇلىتاۋ ۇلى» اتاۋىن العان بۇل كەشكە كەلگەن كورەرمەن ءوزىنىڭ سۇيىكتى انشىلەرىمەن قاۋىشتى.
بار قازاققا قاسيەتتى ۇلىتاۋ بيىگىنەن تۇلەپ ۇشقان ۇل – بەلگىلى ءانشى, پروديۋسەر قىدىرالى بولمانوۆتىڭ جوبالارى – «ابك» توبىنىڭ 20 جىلدىعى, «ۇلىتاۋ» ەتنو-روك توبى مەن ءانشى قاراقات ءابىلدينانىڭ شىعارماشىلىعىنا 15 جىل تولۋىنا ارنالعان بۇل كونتسەرتتە حالىق جۇرەكتە جاتتالعان اندەردى ەسكە ءتۇسىرىپ, جاڭا تۋىندىلاردىڭ تۇساۋكەسەرىنە كۋا بولدى. كەش ءۇش ساعاتتان اسا ۋاقىتقا سوزىلدى. وسى ۋاقىت بويى كورەرمەن انشىلەرگە تىك تۇرىپ, قوشەمەت كورسەتتى دەپ ايتساق تا بولادى. انشىلەر دە ايانباي, بار ونەرىن سالدى.
وتاندىق مۋزىكا الەمىنە جاڭا لەپ اكەلگەن «ۇلىتاۋ» توبىنىڭ رەپەرتۋارىندا قۇرمانعازى, داۋلەتكەرەي, تاتتىمبەت سىندى قازاق كۇي ونەرىنىڭ مايتالماندارىنىڭ شىعارمالارى, اقىندىق قۋاتىمەن قاتار كۇيشىلىك قۇدىرەتىن تانىتقان ماحامبەتتىڭ كۇيلەرى, نۇرعيسا تىلەنديەۆ سياقتى كەڭەس زامانىندا قازاق مۋزىكاسىنىڭ ۇلتتىق بوياۋىن سولعىنداتپاي, جاڭا يىرىمدەرمەن بايىتقان كومپوزيتوردىڭ تۋىندىلارى بار.
«ۇلىتاۋ» كونتسەرتتى قۇرمانعازىنىڭ «اداي» كۇيىمەن باستادى. بۇدان ءارى دە رۋحتى كومپوزيتسيالارمەن حالىقتىڭ دەلەبەسىن قوزدىردى. باح, ۆيۆالدي, پاگانيني سىندى كلاسسيك كومپوزيتورلاردىڭ شىعارمالارىن شالقىتتى. حالىقتىڭ قۇلاعىنا جەتە قويماعان «قارا جورعا» كۇيىن ورىنداپ, ونىڭ تۇساۋكەسەرىن وتكىزگەندەي بولدى.
بۇل كەشتە مەدەۋ ارىنباەۆ, قىدىرالى بولمانوۆ, ەرلان كوكەەۆ سياقتى انشىلەردىڭ باسى ءبىر ساحنادا قايتا بىرىكتى. «ابك» توبى ۇجىمدى تانىتقان «تامشىلار» انىمەن باستاپ, ءارى قاراي «گوۆوري و ليۋبۆي», «مەن سەنى سۇيەم, گۇلىم» اندەرىن حالىقتىڭ ساناسىندا جاڭعىرتتى. ەرلان كوكەەۆ توپتىڭ قۇرىلۋ تاريحىنان سىر شەرتتى. «وسىدان 20 جىل بۇرىن قىدىرالى ءبىر بي كەشىنە بارىپ, قازاق جاستارىنىڭ شەتەل اندەرىنە بيلەپ جۇرگەنىن كوردى. سودان نامىستانىپ, مەدەۋگە جانە ماعان تەلەفون شالىپ, قازاق اندەرىن ايتاتىن توپ قۇرايىق دەگەن ۇسىنىس تاستادى. «ابك» وسىلاي دۇنيەگە كەلدى» دەدى ءانشى.
قىدىرالى بولمانوۆ ءوزىن حالىققا تانىتقان اندەرگە سالدى. سونىڭ ىشىندە ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ ەلەڭ-الاڭىندا ەسترادالىق وڭدەۋدەن ءوتىپ, حالىققا جاڭالىق بولعان «سۇگىردىڭ تەرمەسىن» ايتتى. وتكەن عاسىردىڭ توقسانىنشى جىلدارى قىز ۇزاتۋ نەمەسە ۇيلەنۋ تويلارىندا ايتىلماي كەتپەيتىن كومپوزيتور قايرات ءجۇنىسوۆتىڭ «قارىنداسىما» انىمەن جۇرەكتى ەلجىرەتتى.
كورەرمەن قىدىرالى مەن قاراقاتتىڭ دۋەتىنە قول سوقتى. انشىلەر وزدەرىن جۇلدىزدى جۇپ بولىپ تانىتقان «اياۋلىم», كورنەكتى كومپوزيتور ەسكەندىر حاسانعاليەۆتىڭ «اينالايىن», «حانزادام», «باعىم سەن» اتتى حالىقتىڭ سۇيىكتى اندەرىن ايتىپ, جاڭا تۋىندىلاردىڭ دا تۇساۋىن كەستى. سولاردىڭ اراسىندا بىزگە «قاراقات كوزىڭ بولماسا» ءانى ەرەكشە ۇنادى.
قاراقات ءاۋ باستا حالىققا ءداستۇرلى ءانشى رەتىندە تانىلىپ, كەيىننەن ەسترادادان وزىنە لايىق ورىندى الدى. ونىڭ جەكە ءانشى رەتىندە سالعان اندەرى دە سونى مەڭزەگەندەي بولدى. كونتسەرتىن «بالاپان قاز», «يليگاي», «ايقاراكوز» سىندى حالىق اندەرىن شىرقاۋدان باستاعان ول ءارى قاراي «قاسىمدا بول», «ريزامىن ساعان» اندەرىمەن قاتار جاڭا اندەرىنە سالدى. كەشتە ءانشى جەتى جىلدان بەرى ونەرگە باۋلىپ كەلە جاتقان «قاراقات» مەكتەپ-ستۋدياسى شاكىرتتەرىنىڭ ونەرى دە كورىندى. جەتىگەنشىلەر توبى ءانشىنى سۇيەمەلدەسە, ءبىر توپ بالا «بولاشاعى ءبىز ەلدىڭ» ءانىن ايتتى.
بەلگىلى شوۋمەن تۇرسىنبەك قاباتوۆ جۇرگىزگەن كونتسەرت قىزىعى مۇنىمەن تاۋسىلمادى. تورەعالي تورەالى, قايرات نۇرتاس, قايرات باەكەنوۆ, بيىل ءوزىنىڭ 15 جىلدىعىن اتاپ ءوتىپ تۇرعان «مۋزارت» توبى كەش يەلەرىمەن بىرىگىپ, قىدىرالى بولمانوۆتىڭ رەپەرتۋارىنان الىنعان اندەرگە سالدى. دۋەت, تريو, كۆارتەت بولىپ شىرقالعان سونداي تۋىندىلاردىڭ قاتارىندا «ءبىر تامشى جاس», «بالاپانىم», «ساعىنامىن» سىندى اندەر بولدى.
ادەتتە, كەز كەلگەن ءانشى نەمەسە توپ كونتسەرتىن پاتريوتتىق انمەن تۇيىندەپ جاتادى. بۇل كەش قاھارماندارى دا سول داستۇردەن اتتاماي, اقىن سايلاۋحان ناكەنوۆ پەن بەلگىلى كومپوزيتور جاقسىگەلدى سەيىلوۆتىڭ «ۇلىتاۋ» («تۋعان جەر») اتتى تاماشا انىمەن اياقتادى. كونتسەرتتەن تۇسكەن قارجى يگى ماقساتتا جۇمسالىپ, جەتىم جانە اۋرۋ بالالار قايىرىمدىلىق قورىنا اۋدارىلادى. وسىنى ايتقان قىدىرالى بولمانوۆ كونتسەرتكە قولداۋ كورسەتكەن استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگىنە العىسىن ءبىلدىردى.
امانعالي قالجانوۆ
