مۇراجاي قىزمەتكەرلەرىنىڭ مەرەيى

حالىقارالىق مۇراجايلار كۇنىنىڭ قارساڭىندا بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا ەلىمىزدىڭ ءار ايماعىنان ەلورداعا كەلگەن مۇراجاي ماماندارىنىڭ قاتىسۋىمەن «ماڭگىلىك ەلگە ساياحات» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. شارا بارىسىندا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «قازاقستان جولى – 2050: ءبىر ماقسات, ءبىر مۇددە, ءبىر بولاشاق» جولداۋىنان تۋىندايتىن مۇراجاي ءىسىن دامىتۋ, تاريح پەن مادەنيەتتىڭ بىرتۇتاستىعى ماسەلەلەرى تالقىلانىپ, مادەنيەت مينيسترلىگى اتىنان سالا ۇزدىكتەرى ماراپاتتالدى. سونداي-اق, «يكوم قازاقستان بەلسەندىسى» ديپلومدارى مەن 50 مىڭ تەڭگەلىك اتاۋلى گرانتتار تاپسىرىلدى.

مۇراجاي ءىسى ەلىمىزدە جاندانىپ كەلەدى. بىلتىرعى اقپان ايىندا «اتامەكەن» قازاقستان كارتاسى» ەتنو-مەموريالدىق كەشەنىنىڭ نەگىزىندە «يكوم قازاقستان» حالىقارالىق ۇيىمى قۇرىلعان بولاتىن. ونىڭ قۇرامىنا ەلىمىزدەگى 235 مۇراجايدىڭ 70-ءى كىردى. استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن ەتنو-مەموريالدىق كەشەن جانىنان «يكوم قازاقستان. قازاقستان مۇراجايلارىنىڭ مۇراسى» جانە «استانا قالاسىنىڭ مادەني مۇراسى» رەسپۋبليكالىق عىلىمي-تانىمدىق جۋرنالدارى شىعا باستادى. بيىل استانا كۇنى مەرەكەسى كەزىندە قر ۇلتتىق مۇراجايىنىڭ دا ەسىگى ايقارا اشىلماق.

دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا بولاشاق بوزوق قالاسىنىڭ ماڭىندا اشىق اسپان استىنداعى مۇراجاي سالۋ يدەياسى ورتاعا تاستالدى. مۇنداي وي يەسى – ك.اقىشەۆ اتىنداعى ارحەولوگيالىق عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى مارال حابدۋللينا: «بوزوق قالاشىعى استانا تاريحىن مىڭجىلدىقتارعا جىلجىتادى. استانانىڭ اتاسى – وسى قالا. سوندىقتان, استانا تۋرالى ايتقاندا دا بوزوقتى ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك. ەجەلگى قالادان سىر شەرتەتىن مۇراجاي سالىنسا, ۇتىلمايمىز» دەدى.

وسى قالانى اشقان قازاق ارحەولوگيا عىلىمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى كەمەل اقىشەۆتىڭ 90 جىلدىعى ەكەنى, عالىمنىڭ مەرەيتويى اتاۋسىز قالماۋى قاپەرگە سالىندى.

ايماقتاردان كەلگەن مۇراجاي ماماندارى وزدەرى اتقارىپ جاتقان جۇمىس جايىندا اڭگىمەلەدى. اسىرەسە, الماتى وبلىسىنداعى جۇمىس قوماقتى ەكەن. ماسەلەن, وبلىستىق م. تىنىشپاەۆ اتىنداعى تاريحي-ولكەتانۋ مۇراجايى «التىن ادام كەرۋەنى» جىلجىمالى كورمەسىن بيىلعى كوكتەمدە كيەلى تۇركىستان قالاسىنان باستاپ, اتىراۋدا جالعاستىردى. كۇز ايلارىندا اتالمىش كورمە وسكەمەن, پاۆلودار, قاراعاندىعا بارۋى ءتيىس.

ارينە, استانا مۇراجايلارى دا وزگەلەردەن ولقى سوعىپ تۇرعان جوق. وعان دالەل – دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا «يكوم قازاقستان» اتىنان قازىرگى زامان ونەر مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى نەللي شيۆرينانىڭ جانە قر تۇڭعىش پرەزيدەنتى مۇراجايى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى بوتاكوز قايىپوۆانىڭ, بەلگىلى رەستاۆراتور قىرىم التىنبەكوۆتىڭ ماراپاتتالۋى.

ماراپاتتالعانداردىڭ اراسىندا الماتى قالاسىنداعى س.مۇقانوۆ جانە ع.مۇسىرەپوۆتىڭ مەملەكەتتىك ادەبي-مەموريالدىق مۇراجاي كەشەنىنىڭ ديرەكتورى ادىلعازى قايىربەكوۆ تە بولدى. ودان مۇراجايدىڭ تىنىس-تىرشىلىگى جانە جاڭالىقتارى جايىندا سۇراعانىمىزدا, ول: «ادەبي-مەموريال­دىق مۇراجايلاردىڭ ەرەكشەلىگى – جازۋشىنىڭ عۇمىر كەشكەن ءداۋىرىنىڭ تىنىسىن سەزىندىرەدى. جازۋشىلاردىڭ سول كەزدەگى كىتاپتارى, قولجازبالارى, جۇمىس كابينەتتەرى, كىتاپحانالارى ساقتالعان.

ءسابيت مۇقانوۆ كوزى تىرىسىندە «جۇمباق جالاۋدى», كەيىن «بوتاكوز», «اداسقانداردى» ءبىرازدان سوڭ «ءمولدىر ماحاببات» قىلىپ شىعاردى. سول سياقتى ءبىراز شىعارمالار بىرنەشە نۇسقادا جارىق كوردى. سونىڭ قولجازبالارى بار بىزدە. قانداي وزگەرىستەر بولدى, سالىستىرا زەرتتەدىك. كەيبىرى تاپتىق كوزقاراسقا بايلانىستى وزگەرگەن ەكەن. مىسالى, «اداسقانداردى» جۇرت قاتتى ىزدەيتىن. بۇل ءسابيت مۇقانوۆتىڭ العاشقى رومانى عوي, وندا يدەولوگيانىڭ بوياۋى ونشا جوق ەدى. «شىركىن-اي, سول «اداسقانداردى» قايتا باسىپ شىعارسا, دۇرىس بولار ەدى. كەيىنگى باسىلىمداردا تسەنزۋراعا ۇرىندى» دەگەن ەلدىڭ پىكىرىن ەستىپ ءجۇرىپ, وقىرمانداردىڭ سۇرانىمىنا وراي استانادان «اداسقانداردىڭ» العاشقى نۇسقاسىن باسىپ شىعاردىق» دەپ جاۋاپ بەردى.

امانعالي قالجانوۆ